Openingscollege – M. Rijkeboer
Deel 1: Persoonlijkheidsstoornissen (algemeen)
Kenmerken PD
Chronisch disfunctioneren (minimaal 5 jaar, beginnend in de kindertijd of
adolescentie)
Disfunctionele patronen (denken, voelen en handelen) op vrijwel alle
levensgebieden
Patronen hebben uitwerking op interpersoonlijk functioneren
Gedrag is voor de persoon egosyntoon (i.p.v. egodystoon = ‘zo was ik
niet’)
Aanmelding GGZ vaak niet vanwege PD, maar door crisis of andere
mentale stoornis (bijv. depressie, paniekstoornis)
Problemen behorend bij PD worden niet (alleen) veroorzaakt door andere
mentale stoornissen (bijv. depressie, angststoornis), medische toestand of
middelengebruik
Andere mentale stoornis maakt uiting van PD sterker, maar PD problemen
waren er ook al voordat er sprake was van deze andere mentale stoornis
(zoals depressie)
Er is doorgaans veel co-morbiditeit
o Met name borderline PD, maar ook antisociale PD: hoog suïciderisico
(veel pogingen en helaas ook veel geslaagde pogingen)
Epidemiologische gegevens
Prevalentie: in de gewone bevolking 13.5% & in de GGZ 60.4%
Voor sommige PD geldt (bijv. antisociaal en borderline) symptomen nemen
af in ernst als men ouder wordt (= hangt samen met hormonen)
Men is vaker gescheiden of leeft alleen
Meer PD te vinden in steden (met name centrum => verslaving &
geïsoleerd leven)
Men heeft meer en heftiger life-events meegemaakt
Bij sommige PD speelt gender een rol
DSM-4 en DSM-5: 10 PD in 3 clusters:
1. Cluster A: vreemd of excentriek gedrag = paranoid; schizoïd; schizotypisch
2. Cluster B: dramatisch, emotioneel of grillig / impulsief gedrag =
antisociaal; borderline; histrionisch; narcistisch
3. Cluster C: angstig of vreesachtig gedrag = vermijdend; afhankelijk;
dwangmatig
Vraagtekens bij aparte as, zoals in DSM-3 en DSM-4
Zijn as-II stoornissen wezenlijk te onderscheiden van as-I stoornissen,
bijvoorbeeld gezien het volgende:
Stabiliteit
Leeftijd van ontstaan
Inzicht
Hoge co-morbiditeit en symptoom-specificiteit
Continuümgedachte / dimensioneel model:
onderliggende traits kenmerken zowel as-I als as-II
Normaal
, Originele voorstel DSM-5 dimensioneel model van PD
PD bestaan uit constellaties
AS-I van extreme posities
AS-II op trek-dimensies (traits)
Voorstel: 6 traits:
o Negatieve emotionaliteit
o Introversie
o Antagonisme
o Disinhibitie
o Compulsiviteit
o Schizotypie (denkstoornis)
Antisociaal / psychopathische type (antagonisme &
disinhibitie)
Vermijdende type (neg. Emotionaliteit & introversie &
compulsiviteit)
Borderline type (neg. Emotionaliteit & antagonisme &
disinhibitie & schizotypie)
Obsessieve-compulsieve type (compulsiviteit & neg.
Emotionaliteit & introversie & antagonisme)
Schizotypische type (schizotypie & introversie & neg.
Emotionaliteit)
Maar: een enorme commotie…
Kritiek vanuit de hele wereld op conceptversies:
Dimensioneel model is slechts verkapt dimensioneel (er blijven
categorieën, nu ‘typen’)
Diagnostiek wordt bijzonder ingewikkeld en tijdrovend, zonder echt
bewezen predictieve waarde
Een hoop kennis gaat verloren
Livesley en Verheul stappen op uit task-force
December 2012: APA keurt DSM-5 goed, met daarin (tot ieders
verbazing…) de oude indeling van PD!
Wel doorgevoerd: DSM-5 heeft geen aparte as voor PD
Cognitief verklaringsmodel (= hoe ontstaan PD)
Interactie van temperament & levenservaringen
Kernopvattingen over zelf en anderen opbouwen van 'overlevingsstrategieën'
structureren van eigen wereld
Sterk disfunctionele patronen van denken, voelen en handelen
Deel 2: Cluster A persoonlijkheidsstoornissen
Paranoïde PD
Zelfbeeld minderwaardig, kwetsbaar
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller frouk1998. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.28. You're not tied to anything after your purchase.