Kennisclip 1: Theoretische modellen
In de forensische praktijk richt je je niet op het mensen afhelpen van klachten; je wil dat ze niet
recidiveren in criminaliteit. Soms maak je hierom een behandeling verplicht. Hier ligt het stuk dwang:
je laat iemand iets doen of iemand moet iets laten wat die niet vanuit zichzelf zou willen. Iemand
heeft geen keuze. Drang is dat iemand wordt beïnvloed (manipulatie): diegene heeft minder keuze.
Het morele probleem is: wie bepaalt nu eigenlijk welke zorg iemand krijgt? En zeker als daar dwang
en drang in het spel is.
Risk-Need-Responsivity (RNR-model)
Je hebt een jongere die voor je in een stoel zit met handboeien om en die jongere heeft een delict
gepleegd en dan ga je beginnen. Hoe ga je dan te werk? Wat is het risico en wat ga je precies
behandelen? Hoe weten we dat die behandeling ook effectief is?
In de jaren 70 was de opvatting dat niets werkt om crimineel gedrag tegen te gaan het was
onduidelijk wat nu maakt dat iemand crimineel gedrag vertoont. Martensen ging onderzoeken welk
type delict, onder welke omstandigheden op welke manier het beste behandeld kon worden. Er
werden specifieke conclusies getrokken, maar ook een paar algemene: therapeutische interventies
hadden meer effect dan straf. De denkrichting verschoof hierdoor van “daders zijn onverbeterlijk en
delictgedrag is niet te beïnvloeden” naar “kijken naar risicofactoren (oorzaken / bevorderende
omstandigheden van delinquent gedrag en naar beschermende factoren die deze ontwikkeling
tegengaan”.
Het RNR-model gaat er vanuit dat straf (alleen als reden voor vergelding) erin faalt om recidive terug
te dringen en alleen maar resulteert in een groei van gevangenispopulatie en geen maatschappelijke
voordelen oplevert; ze zijn niet verbeterd als ze terug komen. Instellingen waar afschrikking en
discipline op de voorgrond staan, blijken minder effectief in het verminderen van recidive (
recidive is in zeker zin voorspelbaar). Dit, terwijl instellingen waar toezicht wordt gehouden in
combinatie met een therapeutisch milieu het meest effectief blijken. Het RNR-model benadruk
rehabilitatie; de focus van het straffen verandert naar het faciliteren van een verandering door
begeleiding, behandeling en uiteindelijk re-integratie en rehabilitatie. Het is belangrijk om het
behandelprogramma af te stemmen op de kenmerken van de jongere.
In het RNR-model worden drie principes uitgewerkt:
- Het risicoprincipe: houdt in dat risico op herhaling van gedrag (recidive) voor elke dader
individueel onderzocht moet worden. Daders worden zodoende geclassificeerd in lage,
matige en hoge risicogroepen. Volgens dit principe moeten meer middelen toegewijd
worden aan diegene met een hoog risico en minder middelen aan diegene met een laag
risico. Iemand met een laag risico hoeft niet maximaal bewaakt te worden. Dus: de intensiteit
van de behandeling afstemmen op het recidiverisico: “i fit ain’t broken, don’t fix it”
- Behoefteprincipe: benadrukt het belang om te bepalen welke individuele behoefte de focus
van behandeling zou moeten zijn om vervolgens middelen te besteden aan deze behoefte.
Het behoefteprincipe maakt onderscheid tussen dynamische en statische behoeften en geeft
het belang aan om interventies te richten op criminogene factoren
(kenmerken/omstandigheden die kunnen bijdragen aan het plegen van een delict:
risicofactoren die herhalen van delictgedrag meer waarschijnlijk maken). Richt je op factoren
die samenhangen met delictgedrag voor het specifieke individu.
o Statische factoren: niet veranderbaar (bijvoorbeeld gender, IQ, neurologisch, leeftijd
start delinquent gedrag, ouderlijke verwaarlozing in kindertijd). Sommige aspecten
kunnen wel behandelbaar zijn, bijvoorbeeld leren omgaan met trauma’s uit de
kindertijd
, o Dynamische factoren: veranderbaar. Hier richt je vooral je behandeling op.
Bijvoorbeeld: drugsgebruik, momenteel slechte omgeving
- Responsiviteitsprincipe: de vorm van de behandeling moet aansluiten bij de motivatie, het
intellectueel en de leerstijl van de delinquent. Iedereen heeft sterktes en zwaktes en dat ka
een bepaalde behandelbenadering voor die specifieke persoon beïnvloeden.
o Algemene responsiviteit: inzetten op therapeutische factoren waarvan bekend is dat
ze effectief zijn:
Sterke therapeutische alliantie
Cognitief gedragstherapeutische benadering
o Specifieke responsiviteit: de behandeling afstemmen op de kenmerken van de dader:
Persoonlijkheid
Demografische kenmerken
Motivatiestijl
Behandeling bij het RNR-model wordt afgestemd op deze drie principes. Richt je bij het
behoefteprincipe vooral op de drie belangrijkste risicofactoren die het meest voorspellend zijn voor
recidive:
- Een geschiedenis van antisociaal gedrag: vooral leeftijd eerste crimineel gedrag, aantal en
variatie van de overtreding bepaalt recidiverisico. Je kunt dit niet veranderen, maar wel
niet-crimineel gedrag aanleren waardoor de jongere het gevoel krijgt dat hij kan slagen in
een leven zonder criminaliteit
- Antisociaal persoonlijkheidspatroon: bijvoorbeeld impulsiviteit, avontuurlijkheid,
behoeftebevredigend gedrag, agressiviteit, ongevoelig voor anderen
- Antisociale cognities: attitudes, waarden en rationalisaties die criminaliteit ondersteunen. De
jongere ziet zichzelf als crimineel en heeft een negatieve attitude tegenover de wet
bijvoorbeeld
Richt je daarnaast nog op drie risicofactoren die ook behoorlijk voorspellend zijn (maar minder
voorspellend dan de vorige drie):
- Problemen met middelengebruik
- Problematische omstandigheden in de familie
- (Gebrek aan) school/werk/vrijetijdsbesteding
,
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller femke35. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.01. You're not tied to anything after your purchase.