Nederlandse Vertaling Psychology Gray Chapter 3 (8th edition)
6 views 0 purchase
Course
Inleiding In De Psychologie
Institution
Universiteit Leiden (UL)
Ik heb het derde hoofdstuk van het boek Psychology door Peter Gray en David F. Bjorklund in het nederlands vertaald. Ik heb belangrijke gedeeltes gemarkeerd. Het document is zo'n 50 pagina's groot.
Let op: de bronnen/ afbeelding zijn exclusief.
NEDERLANDS
LEERUITKOMSTEN
Na bestudering van dit hoofdstuk zou je in staat moeten zijn om: Enkele fundamentele
genetische mechanismen te identificeren en te beschrijven hoe ze werken. Beschrijf de
invloed van erfelijkheid op gedragskenmerken. Leg de evolutietheorie uit door natuurlijke
selectie. Beschrijf de functionalistische benadering van het verklaren van gedrag. Leg uit
hoe natuurlijke selectie zich verhoudt tot soort typisch gedrag. Leg uit hoe patronen van
paren, pijn doen en helpen kunnen worden begrepen in de context van evolutie.
Heb je ooit tijd besteed aan het kijken naar chimpansees in hun verblijf in een dierentuin?
Als dat niet het geval is, raden we aan om de volgende kans te grijpen om dit te doen, omdat
de ervaring ongetwijfeld een sterk gevoel van verwantschap met het dier met ons zal
overbrengen. Zijn gezichtsuitdrukkingen, zijn nieuwsgierigheid, zelfs zijn gevoel voor humor,
lijken zo op de onze dat we hem intuïtief zien als een harige, langarmige neef. Inderdaad, de
chimpansee is onze neef. Samen met de bonobo, een chimpansee-achtige aap die later in
dit hoofdstuk wordt besproken, is hij een van onze twee naaste verwanten van dieren.
Genetici hebben de DNA-moleculen van chimpansees vergeleken met die van mensen en
ontdekten dat ze overeenkomen met 98,8% van hun individuele basiseenheden. In
genetisch materiaal verschillen we slechts 1,2% van een chimpansee. De taal en cultuur van
de mens, en de kennis die deze ons hebben gegeven, hebben ons in sommige opzichten
duidelijk gescheiden van onze niet-menselijke neven en nichten. Maar in onze genen - en in
onze fundamentele drijfveren, emoties, perceptuele processen en manieren van leren - zijn
we niet alleen verwant aan chimpansees, maar in verschillende mate aan alle zoogdieren,
en in mindere mate ook aan andere dieren. Meer dan 150 jaar geleden presenteerde
Charles Darwin (1859/1963) in The Origin of Species een evolutietheorie die zowel de
overeenkomsten als de verschillen tussen de diersoorten verklaart. Volgens Darwin lijken
alle soorten op elkaar vanwege hun gemeenschappelijke voorouders, en zijn alle soorten
uniek omdat natuurlijke selectie elke soort heeft aangepast aan de kenmerken die eigen zijn
aan de omgeving waarin hij leeft en zich voortplant. Darwin presenteerde enorme
hoeveelheden bewijs voor zijn theorie, en in wezen is alles wat wetenschappers sindsdien
hebben geleerd over onze eigen en andere soorten, ermee in overeenstemming. Dit
hoofdstuk gaat vooral over de toepassing van de evolutietheorie op het gedrag van mensen
en andere dieren. Evolutie is het aanpassingsproces op lange termijn, dat generaties
overspant, dat elke soort toerust voor het leven in zijn steeds veranderende natuurlijke
habitat. Darwin ontwikkelde zijn evolutietheorie voordat genen werden ontdekt, maar de
theorie wordt tegenwoordig het best begrepen in het licht van onze kennis van genen. Dit
hoofdstuk begint met een bespreking van genetische mechanismen en hun implicaties voor
de overerving van gedragskenmerken. De rest van het hoofdstuk gaat over de evolutie van
gedrag en hoe we ons eigen gedrag kunnen leren kennen door het te vergelijken met dat
van onze dierlijke verwanten. We onderzoeken onder andere patronen van paring, agressie
en helpen, bij onze soort en bij anderen, vanuit een evolutionair perspectief.
,Overzicht van genetische basismechanismen
U hebt waarschijnlijk de mechanismen van genactie en voortplanting bestudeerd in een
biologiecursus, maar we zullen ze hier kort bespreken, met de nadruk op hun implicaties
voor de psychologie.
Hoe genen het gedrag beïnvloeden
FOCUS 1 Hoe kunnen genen gedragskenmerken beïnvloeden door hun rol in
eiwitsynthese?
Onderzoekers gebruiken soms een soort steno, sprekend over genen "voor" bepaalde
gedragskenmerken. Ze kunnen bijvoorbeeld spreken van genen voor zangvaardigheid, voor
agressie of voor samenwerking. Het is echter belangrijk om te beseffen dat genen nooit
rechtstreeks gedrag produceren of controleren; nauwkeuriger gezegd, genen worden
geassocieerd met gedrag. Alle effecten die genen op gedrag hebben, vinden plaats door
hun rol bij het bouwen en wijzigen van de fysieke structuren van het lichaam. Die structuren,
die in wisselwerking staan met de omgeving, produceren gedrag. Zo kan een gen het
zangvermogen beïnvloeden door de ontwikkeling van een hersensysteem dat geluiden
analyseert te bevorderen, of door bepaalde fysieke aspecten van de stembanden te
bevorderen. Evenzo kan een gen de agressiviteit beïnvloeden door de groei van
hersensystemen te bevorderen die agressief gedrag organiseren als reactie op irriterende
stimuli. In zekere zin zijn alle genen die bijdragen aan de ontwikkeling van het lichaam "voor"
gedrag, aangezien alle delen van het lichaam bij gedrag betrokken zijn. Vooral relevant voor
gedrag zijn echter genen die bijdragen aan de ontwikkeling van sensorische systemen,
motorsystemen (spieren en andere organen die bij beweging betrokken zijn), en vooral het
zenuwstelsel (waaronder de hersenen).
Genen leveren de codes voor eiwitten
Genen beïnvloeden de ontwikkeling van het lichaam door hun invloed op de productie van
eiwitmoleculen. Biologisch gezien zijn we wat we zijn door onze eiwitten. Een klasse van
eiwitten die structurele eiwitten worden genoemd, vormt de structuur van elke cel van het
lichaam. Een andere, veel grotere klasse, enzymen genaamd, regelt de snelheid van elke
chemische reactie in elke cel. Fysiek zijn genen componenten van extreem lange moleculen
van een stof genaamd DNA (deoxyribonucleïnezuur).
Deze moleculen bestaan in de ei- en zaadcellen die samen een nieuw individu vormen, en
ze repliceren zichzelf tijdens elke celdeling in de loop van de groei en ontwikkeling van het
lichaam. Een replica van je hele unieke set DNA-moleculen bestaat in de kern van elk van je
lichaamscellen, waar het dient om te coderen voor en de productie van eiwitmoleculen te
reguleren. Elk eiwitmolecuul bestaat uit een lange keten van kleinere moleculen die
aminozuren worden genoemd. Een enkel eiwitmolecuul kan overal van enkele honderden
tot vele duizenden aminozuren in zijn keten bevatten. Er zijn in totaal 20 verschillende
aminozuren in elke vorm van leven op aarde, en ze kunnen in talloze sequenties worden
gerangschikt om verschillende eiwitmoleculen te vormen. Sommige delen van het DNA in
,uw cellen dienen als sjablonen (mallen of patronen) voor de productie van een andere
moleculaire stof, RNA (ribonucleïnezuur) genaamd, die op zijn beurt dient als een sjabloon
voor de productie van eiwitmoleculen. Wetenschappers beschrijven een gen vaak als een
segment van een DNA-molecuul dat de code bevat die de specifieke volgorde van
aminozuren voor een enkel type eiwit dicteert. Met die definitie hebben genetici vastgesteld
dat mensen (en ook chimpansees en muizen) ongeveer 20.000 genen hebben. Recent
moleculair werk heeft ertoe geleid dat veel genetici hun definitie van een gen hebben
veranderd, zodat het delen van het DNA bevat die andere functies hebben, niet alleen de
codering van eiwitmoleculen. Het meeste DNA in menselijke cellen codeert niet voor
eiwitten. Hoewel veel van dit niet-coderende DNA ooit "junk-DNA" werd genoemd omdat
wetenschappers geloofden dat het geen doel had, geeft recent bewijs aan dat ongeveer
80% van het DNA een functie heeft, zoals het reguleren van de activiteit van het coderende
DNA. Genetici maken nu onderscheid tussen coderende genen, die coderen voor unieke
eiwitmoleculen, en regulerende genen, die via verschillende biologische middelen werken
om specifieke coderende genen te activeren of te onderdrukken en daardoor de ontwikkeling
van het lichaam te beïnvloeden. Recent onderzoek dat het DNA van mens en chimpansee
vergelijkt, suggereert dat de grootste genetische verschillen tussen de twee soorten liggen in
bepaalde regulerende genen die de ontwikkeling van de hersenen beïnvloeden.
Genen werken alleen door interactie met de omgeving
FOCUS 2 Wat betekent het om te zeggen dat genen gedragskenmerken alleen kunnen
beïnvloeden door interactie met de omgeving? Hoe zijn genen betrokken bij
gedragsveranderingen op de lange termijn, afgeleid van ervaring?
Op elk niveau, van biochemisch tot gedragsmatig, zijn de effecten van genen en omgeving
met elkaar verweven. Omgeving, zoals gebruikt in deze context, verwijst naar elk aspect van
een individu en zijn of haar omgeving, behalve de genen zelf. Het omvat de voedende
baarmoeder en de bloedbaan van de moeder vóór de geboorte; de interne chemische
omgeving van het individu; en alle gebeurtenissen, voorwerpen en andere personen die we
na de geboorte tegenkwamen. Voedsel - een onderdeel van het milieu - voorziet genen van
aminozuren die nodig zijn om eiwitten te maken. Omgevingseffecten helpen ook om genen
"aan" en "uit" te zetten, wat resulteert in lichamelijke veranderingen die het
gedragsvermogen van het individu veranderen. Dergelijke veranderingen kunnen zowel in
de volwassenheid als eerder in de ontwikkeling optreden. Lichaamsbeweging wijzigt
bijvoorbeeld de chemische omgeving van spiercellen en activeert genen die verdere groei
van de spier bevorderen. Lichaams- en gedragscapaciteiten komen voort uit een continu,
complex samenspel tussen genen en omgeving (zie figuur 3.1). Het ene is niet
fundamenteler dan het andere - genen worden altijd uitgedrukt in een context. AFBEELDING
3.1
Route waarlangs genen het gedrag beïnvloeden
, Genen bouwen eiwitten op, die de fysiologische systemen van het lichaam (inclusief
hersensystemen) vormen of veranderen, die op hun beurt gedrag produceren. Elke stap in
dit proces omvat interactie met de omgeving. Aspecten van de interne omgeving controleren
genactivering, en aspecten van zowel de interne als de externe omgeving werken op
fysiologische systemen om het gedrag te controleren. Gedrag kan op zijn beurt
genactivering beïnvloeden door directe en indirecte effecten op de interne omgeving.
De wereld van reptielen is een fascinerend voorbeeld van de rol van context bij
genexpressie. Bij zoogdieren is mannelijk of vrouwelijk zijn een kwestie van genen, maar
voor veel reptielen is dit niet het geval. Het geslacht bij veel schildpadden, alligators en
krokodillen wordt niet bepaald door verschillen in genen, maar door verschillen in de
temperatuur waarbij de eieren worden uitgebroed. Theoretisch zouden we genetisch
identieke tweelingreptielen kunnen hebben, een mannetje en een vrouwtje. Genen geven
nog steeds de cruciale instructies voor de ontwikkeling tot een mannelijk of vrouwelijk dier,
maar de context waarin de genen tot expressie komen (een warme versus een koele
temperatuur) bepaalt het geslacht dat zich zal vormen. Een gids op de Galápagos-eilanden
(ongeveer 600 mijl uit de kust van Ecuador) vertelde hoe hij zich herinnerde welke
temperatuur welk geslacht voor de Galápagos-reuzenschildpadden oplevert: "Hot chicks and
cool dudes."
Onderzoekers hebben specifieke mechanismen bestudeerd waarmee ervaringen genen
kunnen activeren en daardoor de hersenen en het gedrag van het individu kunnen
veranderen. Volwassen muizen en ratten die nog niet zijn bevallen, zullen bijvoorbeeld
pasgeborenen van hun soort vermijden die in hun kooi worden geplaatst. Als ze echter
gedurende meerdere uren of langer continu worden blootgesteld aan pasgeborenen,
beginnen ze geleidelijk voor hen te zorgen. Waarom? Het zicht, geluid of de geur van
pasgeborenen activeert een bepaald gen. Het geactiveerde gen produceert een
eiwitmolecuul dat activiteit stimuleert in een specifieke cluster van hersencellen waarvan
bekend is dat ze cruciaal zijn voor de motivatie en organisatie van gedrag zoals het
terughalen van jongen naar een nest en eroverheen zweven. Het resultaat is dat een muis of
rat die voorheen niet voor jongen zorgde, wordt getransformeerd in een muis of rat die dat
wel doet. Dit type gedragsverandering staat bekend als omgevingsinductie van
genactiviteit.
Er is een goede reden om aan te nemen dat langdurige gedragseffecten die voortkomen uit
ervaring, inclusief de effecten die we 'leren' noemen, de activering van genen inhouden.
Ervaringen activeren genen, die eiwitten produceren, die op hun beurt de functie van
sommige neurale circuits in de hersenen veranderen en daardoor het gedrag van het
individu veranderen.
Onderscheid tussen genotype en fenotype
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller fremery. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.68. You're not tied to anything after your purchase.
