Introductiecollege: Opvoeden in historisch perspectief
Iedereen is anders, waardoor elke opvoeding ook anders is. Als pedagoog moet je hier rekening mee houden.
Beroepstaken
1. Opbouwen van een pedagogische relatie.
2. (Mede-)opvoeders ondersteunen.
3. Leiden en begeleiden van groepen in een pedagogische context.
4. Methodisch handelen in een pedagogische context.
5. Vragen en interventies afstemmen vanuit een pedagogisch perspectief.
6. (Her-)ontwerpen, implementeren en evalueren van pedagogisch beleid.
7. Handelen vanuit pedagogische perspectieven.
8. Samenwerken met en leidinggeven aan professionals.
Wat is een goede opvoeding?
Goed communiceren, eerlijk aandacht geven, waardoor je tijd goed verdeelt. Tijd maakt uit voor de kwaliteit voor de
relatie tussen vader/moeder en kind. Dit alles heeft te maken met een goede relatie tussen ouder en kind. Een
goede opvoeding kan ook als het kind niet per se een goede relatie heeft tussen ouder en kind. Een medewerker van
het kinderdagverblijf kan een kind goed opvoeden, maar hij/zij hoeft er geen ouderrelatie mee te hebben. Maar het
kan wel een comfortabele relatie/band worden.
Wat is een perspectief?
Een perspectief is een bepaalde bril waar je doorheen kijkt in tegenstelling tot de werkelijkheid.
Door één bepaalde kleur bril zie je alleen díe kleur. Er is niet één perspectief dat gelijk heeft. Alle perspectieven
belichten een bepaalde dimensie van de werkelijkheid en geven een bepaalde indruk van de werkelijkheid. Als je
maar één perspectief hanteert, is je blik op de werkelijkheid eenzijdig. Je moet bereid zijn om meerdere brillen op
kunnen zetten. De beweging van verschillende brillen opzetten leren we in filosofie.
Wat is filosofie?
Filosofie helpt je om bewust te worden van de vragen die ten grondslag liggen van de opvoeding.
In de opvoeding denken mensen dat er makkelijke antwoorden zijn, maar in dit vak leer je dat achter ieder antwoord
een vraag ligt. ‘’Een antwoord zonder vraag, is als een boom zonder wortels.’’ (Tomas Halik)
Ik word pedagoog en dan…
… kan ik helpen problemen op te lossen.
… kan ik ouders ondersteunen met opvoeden.
… kan ik antwoorden geven op opvoedingsvragen.
Waarom filosofie?
Filosofie reikt vragen aan. Filosofie reikt woorden aan. Deze dingen helpen je om een perspectief aan te nemen.
Filosofie kan moeilijk te begrijpen zijn.
Per hoorcollege komt kernvraag aanbod en hier wordt er gekeken naar bepaalde perspectieven (van verschillende
mensen).
1
,Hoorcollege 1: Wat is Pedagogiek?
Wat is opvoeden eigenlijk?
Opvoedkunde/pedagogiek = Opvoeding is een bepaalde vorm van omgang tussen volwassenen en jeugdigen die
erop gericht is steun en richting te geven aan het proces van volwassenwording.
Opvoeding is kinderen laten leren wat goed en fout is, dus de waarden en normen aanleren. Je laat kinderen leren
hoe de grote wereld werkt.
Opvoeding is gebaseerd op de verantwoordelijkheid die ouders/verzorgers dragen voor het welzijn van hun
kinderen/jeugdigen.
Padiagoogia = Kind gids/kind begeleider. Hierbij help je dus een kind als je ziet dat iets niet goed gaat.
(Pais = kind en Agogein = leiding/richting geven).
Van oorsprong was de pedagoog ook dat hij/zij letterlijk met het kind meeliep naar school.
Als een kind zich niet aan normen en waarden houdt, kan een pedagoog daar mee helpen, door meer in te gaan op
de emoties van het kind. Kinderen zijn puur en worden gedreven door emoties. Je begeleidt het kind door te leren
omgaan met die emoties, in plaats van straf te geven.
Kinderen kunnen op een strenge manier opgevoed worden, je staat hierbij als het ware boven het kind. Maar het
kan ook op een andere manier, dichter bij het kind staan, ernaast staan. Hierbij luister je naar wat het kind wilt en
zegt.
Opvoedingselementen
1. Opvoedeling = Kind/jongere dat opgevoed moet worden.
2. Opvoeder = Ouder of professional (pedagoog, leerkracht) die de taak van opvoeding van het kind op zich neemt.
3. Omgeving (cultuurhistorische context) = Hier vindt de opvoeding plaats, dit kan het gezin, de speeltuin of het
kinderdagverblijf zijn bijvoorbeeld. Deze kleine specifieke contexten maken deel uit van een grotere context
(cultuurhistorische context). De context op een specifieke plaats op aarde maakt uit hoe je opgevoed wordt.
Opvoedingsmilieus
Primaire opvoedingsmilieu: Het gezin
In het primaire milieu gaat het om de directe opvoeders.
Wat tegenwoordig ‘het kerngezin’ is – vader, moeder en enige kinderen –, is niet altijd het belangrijkste
opvoedingsmilieu geweest en ook niet in alle culturen. De familie of dorpsgemeenschap is heel lang een belangrijker
opvoedingsmilieu geweest en is dit in veel culturen nog steeds.
De structuur van het gezin verandert in een snel tempo door allerlei maatschappelijke ontwikkelingen. Denk hierbij
aan de onderhandelingshuishouding: de gezagsverhoudingen tussen man en vrouw, en ouders en kinderen is niet
meer vanzelfsprekend. Ook zijn er meer echtscheidingen of kinderen die met twee vaders of moeders leven.
Secundaire opvoedingsmilieu: De school en kinderopvang
In het secundaire milieu gaat het om de beroepsopvoeders.
Naast dat het kind kennis opdoet op school, is het ook een plek waar het relaties tot anderen buiten het eigen gezin
ontwikkelt, conflicten moet oplossen en vriendschappen moet bevechten.
De school neemt steeds meer en steeds vroeger opvoedingstaken van de ouders over, zoals: socialisatie, het
aanleren van waarden en normen, culturele vorming en taalgebruik. Het bij brengen van normen en waarden is dan
ook een pedagogische opdracht.
Leerstof en leerprestaties hebben een opvoedende functie. Het kind leert zich te verhouden tot de wereld en het
leert ook eigen mogelijkheden en beperkingen kennen.
2
, Tertiaire opvoedingsmilieu: De buurt, de leeftijdsgroep
In het tertiaire milieu gaat het om de leeftijdsgenoten.
De leeftijdsgroepen en de jeugdcultuur zijn van groot belang voor de ontwikkeling en spelen een grote rol in het
losmakingsproces van het ouderlijk milieu van vele jongeren en het vinden van een eigen identiteit.
Peergroup = Groepen leeftijdsgenoten die in hun vrije tijd met elkaar omgaan, elkaar kunnen beïnvloeden en een
milieu van bescherming en vertrouwdheid vormen.
Vooral tijdens de puberteit en adolescentie spelen de peergroups een belangrijke rol als tegenhanger van het
ouderlijk milieu, waartegen de jongeren zich vaak afzetten.
Er zijn wel grote verschillen in de mate waarin jongeren behoefte hebben aan leeftijdsgroepen.
Jeugdcultuur = Maatschappelijke stromingen van en voor jongeren, die een identificatiekader vormen voor bepaalde
grotere groepen jongeren.
Denk hierbij aan bepaalde muziekvormen en -groepen en kenmerken zich meestal door bepaalde kleding. Soms zijn
er ook bepaalde culturele en/of politieke idealen die kenmerkend zijn voor een groep.
Quartaire opvoedingsmilieu: De multimediale wereld
In het quartaire milieu gaat het om het virtuele milieu.
Op dit gebied moet er ook opgevoed worden, er is sturing en begeleiding nodig van opvoeders voor de kinderen.
De effecten van gamen op kinderen en jongeren hangen af van de kenmerken van het kind zelf, de functie van het
gamen en het aantal uren. Licht gamen (een uur per dag) is goed voor kinderen. Meer dan drie uur per dag gamen
verhoogd de negatieve gevolgen.
Verschillende instituties/concepten die zich bemoeien met de opvoeding:
- De leerplicht (5-16 à 18 jaar) dwingt ouders hun kinderen naar school te sturen vanuit de overtuiging dat in onze
samenleving alle kinderen een bepaalde mate van onderwijs en educatie nodig hebben.
- Kinderbeschermingsmaatregelen. De overheid kan ter bescherming van het kind ingrijpen, als ouders/verzorgers
hun opvoedkundige taak slecht of verkeerd uitvoeren. Door de rechter wordt een kind onder toezicht gesteld,
wat een gedwongen ondersteuning van de opvoeding inhoudt. In het uiterste geval kan het kind zelfs aan de
ouderlijke macht onttrokken worden.
- Politie en justitie grijpen in tegen kinderporno, kinderarbeid en een arbeidsverbod voor kinderen beneden een
bepaalde leeftijd. Dit is een uiting van pedagogische verantwoordelijkheid van de samenleving.
- Opvoeding is ook een politiek item, want bij beslissingen van de overheid (leerplicht, strafbaarheid van seksueel
contact vanaf een bepaalde leeftijd) ligt een pedagogische opvatting ten grondslag.
Pedagogische visie, je kijk op de wereld en kinderen
Wat een goede opvoeding is hangt af van je pedagogische visie, dus wat je kijk op de wereld en kinderen is.
- Kindbeeld
- Beeld van de pedagogische relatie en opvoeder Opleiding
- Beeld van de pedagogische instituties pedagogiek
- Beeld van de samenleving
- Opvoedingsdoelen
- Opvoedingsmiddelen Malschaert &
- Opvoedingswaarden Traas
Kindbeeld
Het kindbeeld is een algemeen beeld wat een persoon van kinderen in zijn algemeenheid heeft. Een soort
stereotype.
Voorbeeldvragen: Wat is een kind? Is een kind al een volwaardig persoon of is het nog onaf? Wat kan een kind? Wat
wil een kind? Wat heeft een kind nodig? Hoe ontwikkelt een kind zich? Welke behoeftes heeft een kind nodig?
Voorbeelden van kindbeelden: Kinderen zijn gevoelig, kwetsbaar en onaf. <-> Kinderen zijn competent en willen
eigen leven bepalen.
Kinderen ontwikkelen zich vanzelf (lopen, kruipen). Maar er is ook een ontwikkeling van binnenuit.
Kind als object → Het kind wordt gezien als een ding. De ouder bepaalt alles voor het kind. Er wordt geen rekening
gehouden met de gevoelens.
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller marjolein2002. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.88. You're not tied to anything after your purchase.