Summary
Samenvatting Sociale Economie
- Course
- Institution
samenvatting sociale economie
[Show more]
Seller
Follow
annelinvb
Reviews received
Content preview
Samenvatting: sociale economieAlgemene inleiding
1. Waarom al die moeite om iets van economie te snappen?
Economie is geen thema (meer) in de politiek. Zowel linkse als rechtse partijen dragen een
neoliberaal vertoog uit. In het publieke debat vormt de economische politiek dan ook geen
echt strijdpunt. We leven in het neoliberale tijdperk en er wordt gezegd dat er geen echt
alternatief mogelijk is voor het kapitalisme, het vrije marktmodel, de competitiviteit, enz.
Uiteindelijke zal je leven grotendeels gedetemineerd worden door je economische positie.
Maar je moet de impact niet enkel op individueel en persoonlijk niveau bekijken. Het
economische drukt een enorme stempel op het maatschappelijk reilen en zeilen.
Het economische beïnvloedt niet enkel het politieke en het sociale, het economische werkt
ook door op het gedrag en de mentale attitudes. Om bepaalde sociale mistoestanden te
rechtvaardigen, om niet te moeten ingrijpen in erbarmelijke levensomstandigheden van
mensen, wordt er dikwijls beroep gedaan op economische (drog)redenen.
2. Wat is (sociale) economie (als studiegebied)?
Definitie economie in termen van haar onderwerp:
“en dan draait het om geld, werk, belastingen, technologie, internationale handel en
andere dingen die te maken hebben met de manier waarop we goederen en diensten
produceren, de inkomens die daarmee worden gegenereerd verdelen en de
geproduceerde goederen consumeren (…)”
Wat is sociale economie?
past binnen de economische wetenschap als subcategorie
het is een aanduiding geworden in een specifieke doelstelling
Het is een vak dat de menselijke verhoudingen in de economie en de verhoudingen van
mensen tot de economie onderzoekt. Kortom, het vak beschreef de uitwerking van het
economische op het sociale.
Ook is het een ‘nieuwe economische sector die maatschappelijk verantwoord tracht te
ondernemen, d.w.z.:
Rekening houden met alle belanghebbende; trachten maatschappelijke, ecologische
en economische doelstellingen met elkaar te verzoenen
Het scheppen of in stand houden van werkgelegenheid
Het voorkomen van sociale uitsluiting
1
, Ontwikkelen van nieuwe economische activiteiten
Het helpen van mensen
Het aanleren en versterken van de economische democratie en het actieve
burgerschap
Luik 1: het kapitalistische karakter van onze
economie
Hoofdstuk 1: de werkingsbeginselen van onze economie
in een notendop
Een economisch systeem is een bepaalde manier om de productie van goederen en diensten
te organiseren binnen een gegeven bevolking. De economische ordening waarin wij leven is
van kapitalistische aard.
1. De kern van het kapitalisme
Kapitalisme is een economische ordening die aan volgende kenmerken/principes
beantwoordt:
a. MARKTMECHANISME = Dit is een verdelings- of toewijzingssysteem van de
verschillende goederen en diensten – in de ideaaltypische voorstelling door de
‘burgerlijke economie’: o.b.v. de wet van vraag en aanbod. De markt is een
(abstracte) plaats waar goederen en diensten worden gekocht en verkocht
- MARKTAFHANKELIJKHEID = de meerderheid van de bevolking is afhankelijk van
de markt om te voorzien in haar (basis)behoeften. De goederen en diensten
hiervoor moet ze kopen of huren van iemand anders. Ze kan ze niet zelf maken of
leveren.
- Alles wat geproduceerd wordt, is bedoeld om op de markt te verkopen,
goederen en diensten zijn dus niet voor eigen gebruik. Of goederen en diensten
nu mooi of nuttig zijn, doet er niet toe, zolang ze maar verkocht kunnen worden
aan iemand die ze blijkbaar aantrekkelijk en zinvol acht.
- De arbeid die nodig is voor de productie wordt geleverd door mensen die
werken voor een loon (=loontrekkenden). Werken in loondienst is de regel!
- Concurrentiebeginsel = de concurrentie tussen kopers en verkopers op de markt
ervoor zorgt dat producenten die naar winst streven tegen de laagst mogelijke
kosten zullen produceren, en dat iedereen daar voordeel bij heeft.
- Vrije markt = het ideaal bestaat in een markt die verlost is van alle politieke en
sociale controle, die dus bevrijd is van overheidsbeperkende maatregelen en
onafhankelijk van sociale behoeften opereert.
2
, b. De finaliteit van de actoren binnen het systeem, is het nastreven van WINST. Winst
is het verschil tussen wat je verdient door iets op de markt te verkopen en de kosten
van alle voor de productie benodigde inputs.
c. PRIVAAT EIGENDOM = kapitalisme wordt georganiseerd door diegenen die
productiemiddelen bezitten
beperkte klasse die de productiemiddelen in handen hebben
Arbeidersklasse: zonder de productiemiddelen (wel met loon)
Kanttekeningen
1) Marktfundamentalisten stellen de markt voor als een complex, zelfregulerend,
informatieverwerkend systeem zodat de markt het altijd bij het rechte eind heeft bij
de juiste bepalingen van prijzen en de juiste toedeling van goederen. De zgn.
efficiëntie van de markt laat het echter in werkelijkheid in de overgrote meerderheid
der gevallen sterk afweten
vb. kredietcrisis 2008
3
, 2) ‘economisch denken’ = is een denken dat ervan uitgaat dat een vrije markteconomie
volledig rationeel werkt waardoor haar werking in abstracte wiskundige modellen
kan worden gegoten en perfect voorspelbaar wordt (positivisme).
! economische voorspellingen komen nooit uit !
Het economische kan zoals gezegd niet los gezien worden van het politieke en het sociale.
Een voorbeeld hoe het economische kan gelezen worden vanuit een politieke en sociale bril
wordt gegeven door de klassenopvatting van K. Marx. Vanuit zijn oogpunt wordt de
‘economie’ beheerst door klassenstrijd. (Zie boek voor meer uitleg)
2. Een kleine geschiedenis van de kapitalistisch ontwikkeling
2.1. Het handelskapitalisme
Handelaren stelden de productiemiddelen en de grondstoffen ter beschikking van de
producenten en kochten de geproduceerde goederen weer op en verdeelden ze verder over
land en zee. De productie van de boeren en ambachtslui, de zgn. huisnijverheid, was de
eerste pre-industriële samenwerkingsvorm, een aanzet tot industrialisatie.
2.2. Het industriële kapitalisme
De vroegere handelaar gaat nu zelf het productieproces organiseren. Dit gebeurd met het
geld dat verdiend wordt met de handel, wat hij de oorspronkelijke accumulatie noemt. De
huisnijverheid veranderd in een manufactuurproductie (= een werkplaats gekenmerkt door
een eenvoudige arbeidsverdeling, onderlinge verwisselbaarheid en toezicht en controle van
de baas). Daarna wordt dit opgevolgd door de fabriek. Dat betekende vooral een
verandering van de organisatie van het productieproces. Mechanisering en automatisering
worden volledig doorgevoerd. Ingebouwde toezicht en de disciplinerende werking.
2.3. Het financiële kapitalisme / semiokapitalisme
1) Overheersende belang van internationale kapitaalbewegingen. Er ontstaat een
arbeidsverdeling op wereldschaal (‘globalisering’); investeringen gebeuren waar
grondstoffen, goedkope arbeidskrachten en afzetmarkten zijn. De grootse winst
wordt echter gemaakt met speculatie in vormen van geld
2) Het ‘semiokapitalisme’: het gaat dan om een nieuw kapitalisme dat wordt
aangedreven door een technolinguïstische, d.i. talige en visuele productiesfeer.
Typerend is dat de relatie tussen arbeid en waarde hier veel vager wordt, terwijl ook
de band tussen productie en lokaliteit wordt losgelaten. Producten zijn niet meer
gebonden aan een ‘nationale’ economie, maar circuleren vrij en onbelemmerd over
de hele globe.
3. Grote transformaties binnen het kapitalisme
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller annelinvb. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.04. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
80796 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now