Summary
Nectar samenvatting H1 Gedrag Vwo 4
- Course
- Level
- Book
Samenvatting Biologie Nectar H1 Gedrag Vwo 4
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
More summaries for
-
Summary chapter 6 species and populations - Nectar biology 4 vwo
Seller
Follow
carlijnkuijt
Content preview
Biologie hoofdstuk 1 Gedrag§1.1 Dierenwelzijn
Gedrag is alles wat dieren of mensen doen en laten. Gedragsonderzoek is objectief, zonder oordeel vooraf.
Het paringsgedrag kent een vast patroon. Een hormoon is een voorbeeld van een inwendige prikkel, die van invloed is op het gedrag. Bewegingen, geur en geluiden
zijn uitwendige prikkels. Paringsgedrag ontstaat door een combinatie van in- en uitwendige prikkels, de motiverende factoren. Prikkels verhogen de motivatie en
zodra de motivatie hoog genoeg is en boven de drempelwaarde komt, kan dit leiden tot een bepaald gedrag: de respons.
Elk type gedrag heeft een speciale functie voor het dier. Binnen elk type gedrag zijn met elkaar samenhangende onderdelen te onderscheiden. Deze samenhangende
onderdelen van gedrag zijn gedragssystemen. Elk gedragssysteem is ten slotte op te splitsen in aparte eenheden, gedragselementen. Gedragselementen komen vaak
in een vaste volgorde voor, waarbij het effect van de ene handeling leidt tot een volgende. Zo’n vaste volgorde van gedragselementen is een gedragsketen.
Door dieren te observeren brengen onderzoekers het natuurlijke gedrag in kaart. Ze onderzoeken ook welke functie een bepaald gedrag heeft.
§1.2 Gedrag bestuderen
Een ethogram is een lijst met objectief en nauwkeurig beschreven gedragselementen. Vervolgens telt hij gedurende een bepaalde tijd hoe vaak die
gedragselementen voorkomen. Biologen bekijken welke prikkels een dier ontvangt (input) en welke gedrag vervolgens optreedt (output). Een subjectieve
omschrijving gebaseerd op menselijke emotie, is antropomorf. De tak van wetenschap die onderzoek doet naar dierengedrag is de ethologie. Uit tellingen en
metingen verzamelen gedragsonderzoekers (ethologen) gegeven om hun onderzoeksvraag te kunnen beantwoorden. Veel gedragsonderzoek is beschrijvend
onderzoek.
Een essentiële prikkel, waarop altijd hetzelfde gedrag volgt, heet een sleutelprikkel. Als je tijdens een onderzoek zelf de omstandigheden verandert, is dat
experimenteel onderzoek. De versterkte sleutelprikkel, is een supernormale prikkel.
Wie de moeder is, leren meeste zoogdieren in een korte, gevoelige periode vlak na de geboorte. Een dergelijke vorm van leren in een gevoelige periode heet
inprenting. Ook moeders hebben vlak na de geboorte een gevoelige periode waarbij ze hun jong leren kennen. Associatief leren: een bepaalde prikkel koppelen aan
een andere prikkel.
§1.3 Communicatie
Prikkels waarmee dieren het gedrag van soortgenoten willen beïnvloeden, heten signalen. Het is voor niet-soortgenoten moeilijk of onmogelijk die signalen te
begrijpen. Alle dieren en mensen voeren hun gedrag zo efficiënt mogelijk uit. Dat leidt tot gedrag dat we steeds op dezelfde manier uitvoeren. Soms krijgt gedrag een
symbolische betekenis voor de soortgenoten. Dergelijk gedrag bestaat uit rituelen. Rituelen zijn bij veel diersoorten belangrijk bij ontmoetingen met soortgenoten.
Ritueel gedrag dat leidt tot paringsgedrag heet balts. De balts voorkomt dat individuen van verschillende soorten met elkaar paren, wat geen jongen oplevert.
Conflictgedrag, gedrag dat optreedt wanneer een dier of mens prikkels ontvangt die leiden tot twee tegengestelde typen gedrag:
Ambivalent gedrag: gedragssystemen van twee typen gedrag wisselen elkaar af. Om de beurt ‘wint’ een van beide type gedrag.
Omgericht gedrag: Door het innerlijk conflict ontstaat agressief gedrag, dat zich uit op iets of iemand die er niets mee te maken heeft.
Overspronggedrag: Dit gedrag past niet in de situatie.
Bij conflicten proberen mensen en dieren een gevecht, dat mogelijk tot verwondingen leidt, te voorkomen door te dreigen. Dreiggedrag ontstaat vaak op de grens
van een territorium. Dreiggedrag kan overgaan in vechten (aanvalsgedrag).
Bij een taakverdeling heeft elke individu een eigen functie bij het voorbestaan.
§1.4 Aangeboren of aangeleerd
Gedrag dat al bij de geboorte aanwezig is en niet aangeleerd hoeft te worden, is aangeboren gedrag. Bij gewenning leren dieren om niet langer te reageren op een
bepaalde prikkel. Het is feite meer afleren dan aanleren. Dit is geen aangeboren maar aangeleerd gedrag. Dieren leren door hun soortgenoten te imiteren; ze doen
de andere dieren na.
Mensen leren behalve door inprenting en gewenning ook door te spelen. Dieren die in groepen leven ontwikkelen bij het spel sociaal gedrag. Ook leren ze al snel
elkaars positie kennen en respecteren: de rangorde. De rangorde geeft de volgorde aan waarin dieren in een groep meer of minder dominant zijn. Het ontwikkelen
van sociaal gedrag is een belangrijk aspect van het welzijn van dieren.
Het reageren van dieren door associatief leren heet klassieke conditionering. Bij klassieke conditionering gaat het om het leggen van verbanden tussen twee
verschillende prikkels. Trial-and-error-gedrag ontstaat door iets proberen totdat het lukt. Bij het trainen van dieren speelt operante conditionering (operari =
handelen) een grote rol. Bij operante conditionering krijgen dieren een beloning of straf voor hun handelingen. Een dier leert door een beloning het gewenste gedrag
aan, terwijl door straffen ongewenst gedrag verdwijnt.
§1.5 Gedrag van primaten
Als dieren in groepen gedrag van elkaar overnemen, ontstaat een cultuur. Waarden zijn de zaken die de groep belangrijk vindt. Normen zijn de gedragsregels die
daaruit voortvloeien. Taakverdeling in groepen draagt bij aan het voortbestaan van de groep. Een rangorde in een groep voorkomt onnodige gevechten. Met signalen
geven dieren elkaar hun rangorde aan.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller carlijnkuijt. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.95. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
77333 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now