Summary
Samenvatting Psychologie van de adolescentie, Hoofdstuk 1 en 2 en 3 en 4
- Course
- Institution
- Book
Goede samenvatting van dit boek. Zie ook mijn andere samenvatting over dezelfde stof.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
marjavdwind
Reviews received
Content preview
Samenvatting: Psychologie van de adolescentie.HOOFDSTUK 1: Inleiding
De grenzen van adolescentie zijn volgens sommigen aan het vervagen. Vroeger was het kopen van
eigen kleding een ervaring waar jongeren pas in de adolescentie aan toe kwamen. Tegenwoordig zijn
jongeren daar al veel eerder mee bezig.
Andere menen dat adolescentie een kunstmatig begrip is omdat veel kenmerken die het begin en
einde kenmerken cultuurgebonden is.
1.1 Adolescentie: een eerste typering
Adolescentie wordt gebruikt om de periode aan te geven tussen de kinderjaren en de volwassenheid.
In deze periode doen er veel ontwikkelingen voor op verschillende terreinen. Sommige jongeren
vinden deze periode prettig, anderen hebben er moeite mee.
In deze periode voltrekt zich een biologisch rijpingsproces dat zowel de hormoonhuishouding als de
hersenen betreft. Door verder ontwikkeling van groei, spieren en vet veranderd ook het uiterlijk. De
relatie met ouders verandert en door de psychoseksuele ontwikkeling krijgt het leven er nieuwe
dimensies bij. Al deze ontwikkelingen werken door elkaar heen. Al deze ontwikkelingen doen de
jongeren de vraag stellen: Wie ben ik, wat vinden anderen van mij en hoe wil ik zijn?
Erikson typeert deze periode als het ontwikkelen van een eigen identiteit. Een belangrijke rol hierbij
spelen ouders, maar zeker ook vrienden en leeftijdsgenoten. Ze willen zich (h)erkend voelen.
Geleidelijk ontstaat een besef van identiteit, dat wil zeggen dat de persoon zichzelf beleeft als
iemand met een eigen herkenbare levensstijl.
Leeftijd is geen waterdicht criterium om de periode van adolescentie te definiëren. Vaak is leeftijd
wel de enige maatstaf die beschikbaar is. Bijvoorbeeld het jeugdstrafrecht in Nederland vanaf 12 jaar
van toepassing en het volwassenstrafrecht vanaf 18 jaar. Uitzonderingen daargelaten. Ook aan
sommige films is een leeftijd gekoppeld.
Sommige leeftijdsgrenzen zijn al vroeg en lijken naar voren te schuiven. Er is een spanningsveld
tussen het geacht worden vroeg zelfstandig te zijn en de middelen die daarvoor nodig zijn. Dit kan tot
probleemgedrag leiden.
Jongeren in westerse, geïndustrialiseerde landen nemen steeds langer deel aan het onderwijs, gaan
later werken, wonen langer thuis en krijgen later een relatie.
Dat iemand met 18 jaar nog niet volwassen is, wordt steeds breder geaccepteerd. Dit blijkt ook dat
mannen tot 23 jaar volgens het jeugdstrafrecht veroordeeld kunnen worden.
Deze verlengde adolescentie geldt zeker niet voor alle jongeren. Jongeren die onder risicovolle
omstandigheden opgroeien, kunnen zich geen verlengde adolescentie veroorloven. Veel meisjes in
justitiële instellingen zijn als op jong leeftijd moeder en worden daarmee voor volwassen aangezien.
Leeftijd is dus slechts benadering. Wat er gebeurt met de jongere zegt meer over de fase waarin hij
zich bevindt dan over de leeftijd. Als er toch een leeftijd aan gekoppeld moet worden is de periode
10-22 de adolescentieleeftijd. 10-13 is vroeg, 14-18 is midden en 19-22 de late.
1.2 Puberteit en adolescentie
Het begrip ‘puberteit’ heeft betrekking op o.a. het proces van geslachtsrijp worden, incl. de
hormonale ontwikkeling die de geslachtsrijping en tal van andere rijpings- en ontwikkelingsprocessen
aanstuurt. Als gevolg hiervan treden er veranderingen op in gedrag en stemmingen. De adolescentie
is de fase waarin zich dit voordoet.
Net als grens tussen adolescentie en volwassenheid is ook de grens tussen puberteit en adolescentie
een rekbare grens. In hoofdstuk 3 wordt verder uitgewerkt dat hormonale veranderingen leiden tot
ander gedrag. Het is te simpel gedacht dat de hormonale processen en de daarbij horende
verandering de puber als het ware ‘overkomen’.
1.2.1 Begin en einde van de adolescentie, verschillen per cultuur en sekse
,Wat er tijdens de adolescentie gebeurt wordt enerzijds beïnvloedt door wat er in de kinderjaren
heeft plaatsgevonden en anderzijds door het perspectief dat de volwassenheid biedt. De overgangen
tussen kinderjaren-adolescentie en adolescentie-volwassenheid is niet altijd zo duidelijk.
Vaak wordt gezegd dat de adolescentie begint in de biologie en eindigt in de cultuur. Toch is dit te
eenzijdig belicht, want:
- Hormonale verandering kan al optreden ver voor er lichamelijke verschijnselen waar te
nemen zijn.
- Psychische ontwikkelingen lopen niet altijd synchroon met lichamelijke rijping.
- Ook aan het begin van de adolescentie zien we al belangrijke veranderingen die sociaal en
cultureel bepaald zijn.
Er is dus meer dan alleen een biologisch begin van de adolescentie.
Het einde wordt vaak getypeerd als het bereiken van de volwassenheid. Echter is dat niet een soort
eindstadium, er blijft voortdurend een ontwikkelingsproces gaande.
Sociale en culturele aspecten bepalen in grote mate hoe de adolescentie wordt afgebakend. Dit kan
per tijdperk en cultuur sterk verschillen. Naast culturele invloeden zijn er ook sekseverschillen van
invloed op de wijze van ontwikkeling.
1.3 Een moeilijke leeftijd?
Vaak wordt de adolescentieperiode gezien als een moeilijke leeftijd. Er wordt gesteld dat deze
periode een periode is van opstandigheid e.d. Het lijkt echter meer een opstandige periode dan het
in werkelijkheid is. Uit extreem gedrag van een kleine groep wordt een generaliserende conclusie
getrokken. Dit wil uiteraard niet zeggen dat de ontwikkeling van een jongere geen aandacht en zorg
nodig heeft.
1.3.1 Altijd problematisch?
In hoeverre is emotionele onrust en moeilijk gedrag in de adolescentie nu een algemeen
voorkomend verschijnsel?
- Het is belangrijk een onderscheid te maken tussen eenmalige stemmingen of gedragingen en
meer langdurende patronen.
- Uit de hoofdstukken over probleemgedrag zal duidelijk worden dat bij sommige jongeren wel
degelijk ernstige emotionele problemen of gedragsstoornissen voorkomen.
- Bij de vraag naar het als dan niet problematische karakter van de adolescentie moet
aandacht worden besteed aan het onderscheid tussen problemen die echt uit de
adolescentie voortkomen en problemen die hun wortels hebben in de periode vóór de
adolescentie.
Uit deze punten kan worden geconcludeerd dat ingrijpende, emotionele onrust of ernstig
probleemgedrag bijna nooit direct of logisch gevolg is van de veranderingen tijdens de adolescentie.
Als een jongere ernstige problemen ervaart is het niet verstandig dit toe te schrijven aan het normale
proces van opgroeien, het is waarschijnlijker dat er in zo’n geval ook echt iets fout gaat in de
ontwikkeling van die jongere.
1.4 Een ontwikkelingspsychologisch uitgangspunt
Het ontwikkelingsproces wordt door verschillende factoren beïnvloed en is op te vatten als het
resultaat van een langdurige wisselwerking tussen aanleg en omgevingsfactoren. Omgevingsfactoren
kunnen de persoon veranderen, maar de persoonskenmerken kunnen ook leiden tot bepaalde
veranderingen in de omgeving.
1.4.1 De adolescentie als een karakteristieke ontwikkelingsperiode, met daaraan verbonden
specifieke ontwikkelingstaken
Een ontwikkelingspsychologisch gezichtspunt houdt in dat men zich o.a. richt op het bestuderen van
intra-individuele veranderingen, dat zijn veranderingen binnen de persoon. Als karakteristiek voor de
fase van de adolescentie worden vooral gezien:
, - Het vormen van een eigen identiteit en het bereiken van autonomie t.o.v. de ouders;
- De manieren van omgaan met bepaalde innerlijke conflicten;
- Een bepaald niveau van cognitief functioneren.
Enerzijds blijft het een grote invloed uitoefenen op het denken over het verloop van de
ontwikkelingen en kan het nodig zijn een periode in de ontwikkeling met bepaald kenmerken of
niveaus aan te duiden. Anderzijds hoeft het onderscheiden van deze niveaus echter niet te
betekenen dat gedrag van individuen met eenzelfde ontwikkelingsniveau over de hele linie
uniformiteit vertoont.
Ontwikkelingstaken verwijzen naar de eisen en verwachtingen die binnen een bepaalde cultuur voor
een bepaalde leeftijdsgroep gelden. Voor jongeren zijn deze dus kwalitatief verschillend van die van
kinderen. Deze bepaalde ontwikkelingstaak wordt gezien als een bepaalde voorwaarde voor een
goed verloop van de verdere ontwikkeling.
In een onderzoek werden middelbare scholieren gevraagd wat zij zelf als de belangrijkste aspecten
van hun dagelijks leven ervoeren. Dit gaf aanleiding tot het formuleren van zeven
ontwikkelingstaken:
- Vormgeven aan veranderende relaties binnen het gezin;
- Zorgdragen voor de gezondheid en het uiterlijk;
- Zinvol invullen van vrije tijd;
- Vormgeven aan intimiteit en seksualiteit;
- Participeren in onderwijs of werk;
- Vriendschappen sociale contacten onderhouden;
- Omgaan met autoriteit.
1.4.2 De adolescentie als onderdeel van een ontwikkelingsproces met continue en
discontinue momenten.
Centraal in het begrip “ontwikkeling” staat het uitgangspunt dat er een samenhang bestaat tussen
vroegere en latere momenten in de ontwikkeling. De ontwikkeling gaat meestal voort in de richting
die er al lang in zit. Bij jongeren waar het goed gaat zullen zich ook wel goed blijven ontwikkelen,
jongeren die al langer op het verkeerde spoor zaten zullen ook daarheen meer ontwikkelen. Dit
proces kan uiteraard ook wel eens onderbroken worden.
- Een eerste omschrijving van continuïteit heeft betrekking op processen en mechanismen.
Denk aan de variabelen van leeftijden die zich wat de vorm betreft verschillend uiten, al naar
gelang de leeftijd.
- Een tweede vorm veronderstelt een voorspelbaar patroon van relaties tussen
gebeurtenissen en ervaringen in een eerdere levensfase en een bepaalde uitkomst later.
Koerswijzigingen
Tijdens de ontwikkeling zijn er ook discontinue momenten te onderscheiden. Vroege ervaringen en
latere ontwikkelingen kunnen op zeer verschillende wijze met elkaar in verband staan. Van dit
gezichtspunt uit bekeken is het begrijpelijk dat allerlei ervaringen op diverse momenten een
belangrijke bijdrage kunnen leveren aan de ontwikkeling van jongeren.
Het is belangrijk om aandacht te besteden aan zowel continuïteit als discontinuïteit in de
ontwikkeling. Soms zien we continuïteit, bijvoorbeeld wanneer latere ervaringen consistent zijn met
eerdere ervaringen of met sommige eigenschappen van het individu. Soms echter zien we
discontinuïteit, waarbij er belangrijke wendingen in de levensloop optreden. Uit de analyse van
ontwikkelingstrajecten blijkt een grote variëteit, als het gevolg van de mogelijkheden die zich op een
bepaald moment voordoen en de keuzes die de jongere maakt. Het blijkt ook dat gedurende de
levensloop keerpunten mogelijk zijn waarop een aanvankelijk ongunstig verlopende ontwikkeling
positief wordt beïnvloed.
1.4.3 Ontwikkelingspsychopathologie: het samenspel tussen individu en omgeving
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller marjavdwind. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.35. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
50155 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now