Class notes
Aansprakelijkheidsrecht: alle HC en WC met antwoorden
- Course
- Institution
Alle hoorcolleges met aantekeningen en alle werkcolleges met antwoorden.
[Show more]
Seller
Followdemineven
Reviews received
Content preview
Hoorcollege 1: Doelen en functies van het aansprakelijkheidsrechtDit college gaat over de vraag wat we met het aansprakelijkheidsrecht willen en kunnen bereiken. Is dat
(alleen) het vergoeden van schade als gevolg van een normschending? Of dient het
aansprakelijkheidsrecht ook voor de handhaving van andere normen door de beïnvloeding van het
gedrag van (potentiële) veroorzakers? Of is de doelstelling nog ruimer, en valt daar ook onder de
bescherming van emotionele belangen van benadeelden, zoals het bieden van genoegdoening, de
erkenning van leed, en het boven tafel brengen van de werkelijke toedracht van de gebeurtenis die
daartoe aanleiding gaf? En als dit de belangrijkste doelstellingen zijn, zijn er dan aanwijzingen of juist
contra-indicaties om aan te nemen dat het aansprakelijkheidsrecht erin slaagt die doelstellingen te
realiseren?
De discussie over de doelstellingen van het aansprakelijkheidsrecht hangt samen met de rechtvaardiging
van aansprakelijkheid. Van oudsher wordt aansprakelijkheid gerechtvaardigd door corrigerende
rechtvaardigheid, dat wil zeggen, door herstel van de benadeelde in de oorspronkelijke situatie na een
inbreuk. Omdat schadevergoeding doorgaans in geld wordt uitgekeerd, komt dat neer op herstel van de
benadeelde in diens vermogenspositie. Emotionele belangen worden gediend door een immateriële
schadevergoeding (smartengeld). Schadevergoeding in een andere vorm vraagt om een andere
rechtvaardiging. Dat verklaart de roep om nieuwe legitimaties in het aansprakelijkheidsrecht. Bij het
aansprakelijkheidsrecht als handhavingsinstrument dienen zich weer andere vragen aan. Is het
aansprakelijkheidsrecht wel geschikt als instrument voor de handhaving van recht, dat wil zeggen, voor
het beïnvloeden van gedrag? Deze vraag raakt niet zozeer aan de legitimiteit als wel aan de effectiviteit
van het aansprakelijkheidsrecht.
Aan de hand van het Nederlandse aansprakelijkheidsrecht wordt in dit college onderzocht hoe de
afwegingen met betrekking tot de verschillende doelen uitpakken in leerstukken en concrete situaties.
- U kunt het doel van het (buitencontractuele) aansprakelijkheidsrecht beschrijven;
- U kunt uitleggen wat wordt bedoeld met de begrippen ‘corrigerende rechtvaardigheid’,
‘distributieve rechtvaardigheid’, preventieve werking en genoegdoening;
- U kunt uitleggen wat de genoegdoeningsfunctie van het aansprakelijkheidsrecht inhoudt;
- U kunt voor concrete leerstukken en situaties uitleggen en illustreren hoe de keuze voor een
bepaald leerdoel uitwerkt.
Literatuur
- T. Hartlief e.a., nrs. 1 - 12.
Jurisprudentie
- HR 21 februari 1997, ECLI:NL:HR:1997:ZC2286, NJ 1999/145 (Wrongful birth);
- HR 9 oktober 1998, ECLI:NL:HR:1998:ZC2735, NJ 1998/853 (Jeffrey);
- HR 18 maart 2005, ECLI:NL:HR:2005:AR5213, NJ 2006/606 (Baby Kelly);
- HR 6 september 2013, ECLI:NL:HR:2013:BZ9228, NJ 2015/376 (Srebrenica);
- HR 20 december 2019, ECLI:NL:HR:2019:2006, NJ 2020/41 (Urgenda).
,Hoorcollege 1 – doelstellingen/functies
HR 18 maart 2005 (Baby Kelly)
- Feiten van het geval: baby Kelly
o Geboren 24 januari 1994
o Kelly bleek geestelijk en lichamelijk meervoudig beperkt. Aangeboren afwijking.
o Achteraf blijkt dat er een verhoogde kans was op deze afwijking doordat het al eerder in
de familie was voorgekomen. Moeder had miskraam gehad en er was neef in familie
met zelfde chromosale afwijking. Moeder had deze informatie gedeeld met
verloskundige en gevraagd voor onderzoek (vruchtwaterpunctie). Verloskundige had dat
niet nodig geoordeeld en is dus niet gebeurd.
o Had dat onderzoek wel plaatsgevonden, dan had de afwijking voortijdig vastgesteld
kunnen worden en gelet op de ernst van de beperkingen, hadden de ouders de keuze
gehad om de zwangerschap af te breken door abortus. Doordat het onderzoek niet
heeft plaatsgevonden hadden ze die keuze niet en werden ze geconfronteerd met de
geboorte en het lijden van Kelly.
o Kelly ontwikkelt zich slecht. Na 2,5 jaar blijkt dat ze de ouders niet herkent, dat ze niet
kan lopen, dat ze slecht ziet, 9 keer opgenomen wegens ontroostbaar huilen, autistische
trekken heeft, dus dat ze ernstige beperkingen heeft en daar ook last van heeft.
o Voor ouders heeft dat grote gevolgen. Kelly behoeft extra intensieve verzorging.
Allemaal erg belastend. Psychische begeleiding nodig, dus kosten voor gemaakt. Ouders
lieten het er niet bij zitten en willen kostenverhalen op verloskundige en het ziekenhuis.
- ‘’Wrongful life’’: kunstfout of informatiefout?
o Verhaal van Kelly leidt tot wrongful life vordering. Onrechtmatig leven.
o Bij wrongful life vordering gaat het altijd om vordering tot schadevergoeding vanwege
het feit dat een kind met ernstige beperkingen is geboren, hetgeen door toedoen van
een ander is toe te schrijven. In dit geval door toedoen van verloskundige.
o Meest voorkomende geval waarin er sprake is van een kunstfout. Door de fout van een
ander is een gezonde vrucht beschadigd. Maar er komen ook gevallen voor, zoals dit,
waarin de beperkingen aangeboren waren, niet toegebracht door de verloskundige,
maar waarbij het ten onrechte niet voor de geboorte is vastgesteld. Was dat wel
gebeurd, dan hadden de ouders een keuze gehad. De fout van de verloskundige schaalt
dan niet in het veroorzaken van de beperkingen, maar in het verzuim om de aangeboren
beperkingen vast te stellen en mee te delen. Dat is geen kunstfout, maar een
informatiefout.
Kunstfout = een gezonde vrucht wordt door het handelen van de medische
hulpverlener beschadigd.
Informatiefout = de afwijking was aangeboren, dus kan medische hulpverlener
niks aan doen, maar ze hadden het wel kunnen vaststellen en dan hadden
ouders keuze gehad om kind geboren te laten worden of niet.
- Vorderingen van wie? Moeder, vader, en Kelly;
o Wrongful life vordering kan worden ingesteld door de ouders, die immers schade lijden
door de fout van de medisch hulpverlener. Zo’n vordering kan ook worden ingesteld
door het kind zelf wanneer het volwassen is, of zolang het minderjarig is door de ouders
, namens het kind. Als het kind zelf een vordering instelt dan levert dat de vraag op: kan
het kind schadevergoeding vorderen op de grond dat het liever niet geboren was omdat
het leven met deze beperking van deze aard liever niet geleefd was en kan je zo’n
vordering dan instellen als jongvolwassene of als kind met ernstige beperkingen?
- Tegen wie? De medische hulpverlener, werkgever, ouders;
o Wrongful life vordering kan worden ingesteld tegen een derden. Zoals een medisch
hulpverlener. Maar theoretisch kan het door zo’n minderjarige ook worden ingesteld
tegen de ouders. Zorgplicht geschonden jegens mij door mij wel geboren te laten
worden. Zo’n vordering is in Nederland nog nooit voorgekomen, maar is theoretisch
denkbaar.
o In dit geval spreken dus de ouders van Kelly namens zichzelf en namens Kelly de
verloskundige en het ziekenhuis aan.
- Het wettelijk kader:
o Twee mogelijkheden: je kan aansprakelijk zijn omdat een afspraak niet is nagekomen of
dat een contract niet is nagekomen of omdat een onrechtmatige daad is gepleegd.
Contractuele en de buitencontractuele aansprakelijkheid.
o Art. 6:74, 6:162 en 6:98 BW: fout, schade en causaal verband
Contractuele aansprakelijkheid (art. 6:74 BW): op grond van die bepaling
verplicht de tekortkoming in de nakoming van de verbintenis tot vergoeding van
de schade (wanprestatie).
Onrechtmatige daad (art. 6:162 BW) verplicht de pleger van een toerekenbare
onrechtmatige daad de schade van de benadeelde te vergoeden.
Dat betekent dat er drie vereisten zijn.
Een fout, dat kan dus zijn een toerekenbare tekortkoming in de
nakoming van een verbintenis (wanprestatie), dat kan ook zijn een
toerekenbare onrechtmatige daad.
Schade die voor vergoeding in aanmerking komt.
En een causaal verband tussen de daad en de schade.
o Art. 7:446 en 7:453 BW: medische behandelovereenkomst, goed hulpverlener?
Medische behandelovereenkomst (art. 7:446)
Maatstaf of er een fout is gemaakt (art. 7:453)
- Fout: toerekenbare tekortkoming jegens moeder, onrechtmatige daad jegens vader en Kelly
o Er was wel degelijk een overeenkomst. Namelijk een medische behandelovereenkomst
(art. 7:446). Die overeenkomst was gesloten tussen de moeder en de verloskundige. De
eerste vraag bij de toetsing van aansprakelijkheid is de vraag of de verloskundige een
beroepsfout heeft gemaakt. De maatstaf is neergelegd in art. 7:453. Heeft zij zich
gedragen als een goed hulpverlener? Gelet op de professionele standaarden die
daarvoor gelden. In de rechtspraak is dat geconcretiseerd tot de vraag: heeft zij zich
gedragen als een redelijk bekwame en een redelijk handelde verloskundige?
De rechtbank weet van zichzelf niet zoveel van verloskunde, dus die benoemen
deskundigen om deze vraag te beantwoorden.
Volgens de deskundigen die in dit geval geraadpleegd waren, had de
verloskundige niet gehandeld zoals ze had moeten handelen. De chromosale
afwijking van de neef en de eerdere miskraam van de moeder hadden de
, alarmbellen moeten laten rinkelen bij de verloskundige en had ze nader
onderzoek moeten instellen. Nu ze dat niet heeft gedaan heeft ze zich niet tot
een goed hulpverlener gedragen en dat levert een fout op: een toerekenbare
tekortkoming in de nakoming van een overeenkomst met de moeder.
Wanprestatie jegens de moeder.
o Levert dat ook voldoende grondslag op voor de aansprakelijkheid jegens de vader? Die
had ook een vordering ingesteld. En jegens baby Kelly, want die had ook een vordering
ingesteld. Dan heb je een driepartijenverhouding en wordt het al ingewikkelder.
De HR oordeelt van wel en overweegt daarbij dat de vader geen partij was bij de
medische behandelovereenkomst, maar zijn belangen waren daarbij wel heel
nauw betrokken. Hij was namelijk financieel verantwoordelijk voor baby Kelly.
Zo nauw betrokken dat de tekortkoming in nakoming in de medische
behandelovereenkomst met de moeder, tegelijkertijd in strijd is met de
zorgvuldigheid die in het maatschappelijk verkeer betaamt jegens de vader.
De wanprestatie jegens de moeder is tegelijkertijd een onrechtmatige daad
jegens de vader. Subtiele samenloop van rechtsgronden. Een fout van de
verloskundige is zowel een wanprestatie jegens de contractspartner als een
onrechtmatige daad jegens de daarbij nauw betrokken derde, de vader.
Ook baby Kelly zelf was geen partij bij de medische behandelovereenkomst. Dat
werd ook aangevoerd als verweer van het ziekenhuis en de verloskundige. Dat
verweer werd verworpen, want de Hoge Raad zei dat de moeder de medische
behandelovereenkomst in beginsel alleen namens zichzelf heeft gesloten, maar
dat sluit niet uit dat die overeenkomst naar haar aard mede is gericht op het
verlenen van zorg aan het nog ongeboren kind. De HR verwijst daarbij naar art.
1:2 BW. Baby Kelly was nog ongeboren toen de wanprestatie jegens de moeder
werd gepleegd, maar nu haar belang dit vordert wordt ze dus als reeds geboren
aangemerkt. Dat betekent dat die wanprestatie jegens de moeder ook een
schending van de zorgplicht jegens baby Kelly kan inhouden, hoewel baby Kelly
nog niet eens geboren was, dus eigenlijk niet eens rechtssubjectiviteit had.
Op grond van deze bepaling dus toch in aanmerking komt voor
schadevergoeding.
o Conclusie:
Wanprestatie jegens de moeder
Onrechtmatige daad jegens de vader en Kelly
- Causaal verband: c.s.q.n. (art. 6:74, 162 BW) en toerekening naar redelijkheid (art. 6:98 BW);
o Causaliteitsvereiste. Twee ledig.
In eerste plaats dient de fout een noodzakelijke voorwaarde te zijn voor het
intrede van de schade (art. 6:74 BW zegt immers de schuldenaar is verplicht de
schade die de schuldeiser door zijn handelen lijdt te vergoeden. Dat woordje
daardoor bedrukt het vereiste uit van een causaal verband in de zin van een
c.s.q.n. verband) en uit art. 6:162 BW lid 1: verplicht de dader de schade te
vergoeden die de ander dientengevolge lijdt. Dientengevolge drukt ook uit dat
causaliteitsvereiste in de zin van c.s.q.n.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller demineven. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.50. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
52510 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now