Summary
Samenvatting Recht voor sociaal werk
- Course
- Institution
Samenvatting recht voor sociaal werk. Gegeven door I.Thijs
[Show more]
Seller
Follow
Veya86
Content preview
RECHTHOOFDSTUK 1: GRONDWETTELIJK RECHT EN STAATSRECHT
GRONDRECHTEN
Grondrechten slaan op fundamentele rechten en vrijheden van de mens. Het zijn onvervreemdbare minimumwaarborgen die de
menselijke waardigheid beschermen. Ze komen toe aan eenieder ongeacht afkomst, religie, beroep, …
Waarborg: nationale grondwetten of in de wetten vastgelegde fundamentele rechten.
4 categorieën grondrechten:
1. Burgerlijke rechten: rechten ter bescherming van de individuele vrijheid en bescherming van de burger tegen mogelijk
machtsmisbruik. Afweerrechten tegen de overheid bv. Vrijheid van meningsuiting, recht op privéleven.
2. Politieke rechten: rechten om deel te nemen aan de uitoefening van het staatsgezag. Recht om te stemmen, om
verkozen te worden, het recht om zich te verenigen om een politieke partij op te richten.
3. Economische, sociale en culturele rechten: rechten die de overheid moet verzekeren, opdat eenieder een
menswaardig leven kan leiden. Art. 23 GW (sociaal grondrecht) bepaalt wat er onder het recht op een menswaardig
leven begrepen kan worden: recht op arbeid, sociale zekerheid, behoorlijke huisvesting, …
4. Collectieve en solidariteitsrechten: garanderen ten aanzien van groepen personen een bepaalde globale toestand. Art.
23 GW (sociaal grondrecht) bepaalt wat er onder het recht op een menswaardig leven begrepen kan worden: recht op
arbeid, sociale zekerheid, behoorlijke huisvesting, …
Soorten grondrechten
BURGERLIJKE EN POLITIEKE RECHTEN
Art. 10 GW: Alle Belgen zijn gelijk voor de wet
Art. 11 GW: Non-discriminatie
Toepassing in:
o Gelijke toegang tot de rechter
o Gelijkheid inzake onderwijs
o Gelijkheid inzake belastingen
Art. 26 GW: de vrijheid van vergadering
3 soorten vergaderingen
Private vergaderingen Openbare vergaderingen Bijeenkomsten in open lucht
Bijeenkomsten in besloten ruimtes Waar iedereen aan mag deelnemen, Onderwerping aan de politiewetten
(alleen voor personen die uitgenodigd wordt wel gereglementeerd, eventueel (openbare orde)
zijn) – niet gereglementeerd een meldingsplicht
DE ECONOMISCHE, SOCIALE EN CULTURELE RECHTEN
Sociaal verwijst niet alleen naar de bescherming maar ook naar de verwezenlijking van een menswaardige samenleving.
COLLECTIEVE RECHTEN
Niet expliciet in de Grondwet terug te vinden. Culturele en solidaire rechten. Bv. Vrede, ontplooiing
MENSENRECHTEN
,Mensenrechten zijn universeel en in principe geniet iedereen dezelfde rechten. De praktijk wijst wel anders uit omdat spijtig
genoeg niet iedereen zich op gelijke wijze op die rechten kan beroepen. Het recht op gezondheid wordt bijvoorbeeld voor veel
mensen in armoede niet gewaarborgd.
Zij bevinden zich veeleer in de internationale sfeer: bv. EVRM. Vaak wordt er een onderscheid gemaakt tussen grondrechten en
mensenrechten. Dat onderscheid is niet nuttig. Soms zijn nationale grondwettelijke rechten meer afdwingbaar dan andere
internationale bronnen.
BRONNEN
Historiek na WOII
Orgaan Jaartal Verklaring/Verdrag
Verenigde Naties: VN is een 1948 UVRM: UVRM is symbolisch, niet bindend, geen directe werking, burgers
internationale organisatie om de vrede kunnen zich er niet rechtstreeks op beroepen voor de nationale rechter.
door internationale samenwerking en UVRM vormt wel de basis voor het latere EVRM (Europees Verdrag voor
collectieve veiligheid te bevorderen. De de Rechten van de Mens)
1966
mensenrechten naleven is een van de
belangrijke doelstellingen BUPO: Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten
1989
IVRK: Internationaal Verdrag inzake de rechten van het kind
Raad van Europa: Raad van Europa is 1950 EVRM
een onderdeel van de EU en werd
opgericht in 1949 om de democratie en
de mensenrechten in geheel Europa en
de eenheid tussen de lidstaten te
bevorderen.
Europese Unie: Het Verdrag van Lissabon 2000 Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie
geeft de Europese Unie een bindend
Handvest van grondrechten en bepaalt
dat de EU zal toetreden tot het EVRM.
Overige mensenrechten verdragen: Internationaal Verdrag inzake rassendiscriminatie – Internationaal Verdrag inzake de
rechten van personen met een handicap.
DE GRONDWET
Zij regelt de inrichting van de machten binnen de staat. Zij waarborgt de fundamentele rechten en vrijheden van de burgers.
Wijzigingen enkel mogelijk via een ingewikkelde procedure:
o Parlement en Koning duiden artikelen aan die voor herziening in aanmerking komen;
o Parlement wordt ontbonden en er worden verkiezingen uitgeschreven;
o Nieuwe Parlement = constituante: een parlement met de bevoegdheid om de Grondwet te wijzigen.
Wijzigingen gebeuren mits goedkeuring van 2/3 de van de stemmen zowel in de Kamer als de Senaat (2/3 de van de leden moet
aanwezig zijn in elke kamer) = dubbele bijzondere meerderheid
DE WET
Standaard wetgevingsprocedure
HET WETGEVEND INITIATIEF
Elke tak van de wetgevende macht kan het initiatief nemen om een wet te maken.
, o Indienen wetsvoorstel: door een individuele volksvertegenwoordiger of door een senator (Senaat enkel in de gevallen
die de Grondwet bepaald)
o Indienen wetsontwerp: door de Koning (Koning neemt het initiatief)
o Voorontwerp: een wetsontwerp dat nog niet ondertekend is door de Koning.
o Zodra één kamer het voorstel heeft aangenomen, wordt het ook wetsontwerp genoemd. Bevoegdheid senaat? Zij
houdt zich bezig met de organisatie en de werking van de instellingen van de federale staat en van de deelstaten.
DE ROL VAN KAMER EN SENAAT
o Wetsontwerp of wetsvoorstel wordt neergelegd bij de Kamer;
o De Kamer zal het eerst behandelen en na goedkeuring overzenden naar de Senaat;
o De Senaat gaat het onderzoeken en wordt dus een reflectiekamer (evocatierecht): de mogelijkheid om zich uit te
spreken over de wetsontwerpen en –voorstellen.
o De Senaat kan het ontwerp aanvaarden of amenderen/ wijzigen
o Bij een amendement neemt de Kamer een definitieve beslissing over het al dan niet aanvaarden van de
amendementen;
o Bij geen amendementen zendt de Kamer het wetsontwerp door naar de Koning
Kamer heeft meer macht dan de Senaat
DE PARLEMENTAIRE COMMISSIES
Wordt het ontwerp of voorstel van wet door de betrokken Kamer in overweging genomen, dan wordt het niet meteen in de
algemene vergadering besproken, maar eerst verzonden naar de bevoegde parlementaire commissie.
= commissies spelen een belangrijke rol in de parlementaire werkzaamheden: grondige bestudering en bespreking van de
ontwerpen en voorstellen van wet overgelaten aan een beperkte groep van parlementsleden (specialisten)
Vb’en van commissies: Justitie, financiën, treinongeval in Buizingen, landsverdediging… Soms worden er ook bijzondere
commissies opgericht bv. Dutroux
Eerst verzending naar de parlementaire commissie dan pas bespreking in de algemene vergadering van de kamer. Na afronding
in commissie wordt er een verslag opgemaakt en dat vormt de basis voor de bespreking in de plenaire vergadering van de
betrokken kamer.
DE PLENAIRE VERGADERING
o Alle parlementsleden ontvangen het verslag van de parlementaire commissie;
o Tijdens de bespreking worden vaak amendementen ingediend: voorstellen om de tekst te wijzigen.
o Dan volgt een stemming;
o Geen ontwerp of voorstel wordt aangenomen indien het niet de meerderheid van de stemmen verwerft en niet de
meerderheid van de leden aanwezig is;
o Indien evenveel ja als nee stemmen worden uitgebracht is het voorstel verworpen;
o Sommige wetten vereisen bijzondere meerderheden.
BEKRACHTIGING, AFKONDIGING EN BEKENDMAKING
Bekrachtiging= schriftelijke verklaring van de Koning, optredend als lid van de wetgevende macht, waarbij hij de door de kamers
gestemde tekst aanneemt en goedkeurt. Koning beschikt over een vetorecht. Hij kan de tekst verwerpen.
o Bekrachtiging en afkondiging gebeurt door de Koning en wordt in het Belgisch Staatsblad bekendgemaakt;
o Onder verantwoordelijkheid van een of meer ministers die de bekrachtiging mede ondertekenen;
o Door de bekrachtiging wordt de wet in het leven geroepen: de drie takken van de wetgevende macht (Koning, Kamer en
Senaat) hebben er dan hun instemming mee betuigd. Na de bekrachtiging bestaat de wet.
Afkondiging = plechtige handeling van de Koning die nu optreedt als hoofd van de uitvoerende macht en de bestaande wet
authentiek en uitvoerbaar verklaart.
, De wet krijgt de datum van afkondiging.
Bekendmaking = de verrichting waarbij de afkondigde wet ter kennis wordt gebracht van de rechtsonderhorigen zodat ze
tegenstelbaar wordt aan eenieder. De wet is van kracht 10 dagen na de bekendmaking.
WETTEN, DECRETEN EN ORDONNANTIES
WETGEVEND UITVOEREND
Federaal Wetten Koninklijk Besluit & Ministerieel Besluit
Regionaal Decreten, ordonnanties Besluit van een deelregering
Provinciaal Besluiten-reglementen Besluiten
Gemeentelijk Besluiten - reglementen Besluiten
STRUCTUREN EN INSTELLINGEN
Algemene beginselen
PARLEMENTAIRE DEMOCRATIE
België is een parlementaire en representatieve democratie.
o Democratie: letterlijk: macht door/voor het volk
o Praktijk (vgls GW): de verkozen vertegenwoordigers van het volk (parlementsleden) oefenen de machten uit.
DUS: parlementaire democratie: om vertegenwoordiging te legitimeren is er in België stemplicht. De burgers maken niet zelf de
wetten maar kiezen voor vertegenwoordigers die in hun plaats optreden.
Representatieve democratie
SCHEIDING VAN MACHTEN
Uitvoerende macht
Rechterlijke macht
MACHT INSTELLING BEVOEGDHEID
WETGEVENDE MACHT Het parlement en de Koning Het maken van wetten
Het controleren van de uitvoerende
macht
UITVOERENDE MACHT De Koning en de regering De uitvoerende macht leidt het land en
voert de wetten uit
RECHTERLIJKE MACHT De hoven en de rechtbanken Uitspraak doen over geschillen
RECHTSSTAAT
Onze staat is een rechtsstaat. De macht van de verschillende staatsinstellingen is beperkt door het recht.
Die machtsbeperking gebeurt op twee manieren:
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Veya86. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.96. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
55628 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now