Wetenschapsfilosofie
Uitgebreide antwoorden op de vragen bij het boek
Hoofdstuk 1
31. Hoofdstuk 1. De zogeheten ‘common sense-visie op de wetenschap’ houdt onder
andere het volgende in:
In een wetenschappelijk betoog zou alleen een beroep worden gedaan op logische
afleidingen en empirisch vastgestelde feiten. Normen en waarden zouden er in de
wetenschap niet toe doen. Op de resultaten van wetenschappelijk onderzoek zouden
geen externe invloeden werkzaam zijn en daarom zou wetenschap autonoom zijn,
neutraal, onafhankelijk, maatschappelijk waardevrij en niet normatief. Wetenschap
leidt daarom tot het systematisch testen van hypotheses en theorieën. Dankzij de
wetenschappelijke methode kan vastgesteld worden of zij geldig zijn of niet en kan dus
betrouwbare kennis worden geformuleerd die toegepast kan worden op verschillende
terreinen in de samenleving.
32. Hoofstuk 1. De auteur bespreekt de ‘standaardopbouw’ van een wetenschappelijk
artikel. Hij doet dat, om het volgende te laten zien:
Door de aandacht te richten op de opbouw, stijl en het taalgebruik van
wetenschappelijke artikelen wordt de vraag ‘Wat is wetenschap?’ van een antwoord
voorzien dat op het eerste gezicht aansluit bij de common sense. Een kritische vraag is
echter of we langs deze weg wel een goed beeld van de praktijk van wetenschappelijk
onderzoek krijgen. Het is immers mogelijk dat artikelen ons een eenzijdig of zelfs
geïdealiseerd beeld van wetenschap voorschotelen.
33. Hoofdstuk 1. De ‘sciëntistische visie’ houdt volgens de auteur onder andere het
volgende in:
De sciëntist meent dat er maar één vorm van kennis is – namelijk wetenschappelijke
kennis – en dat alle andere vormen van kennis ofwel herleid kunnen worden tot
wetenschap ofwel het label ‘kennis’ niet waard zijn. De sciëntist neemt aan dat er
geen grenzen zijn aan het bereik van de wetenschappen. Alles is wetenschappelijk te
onderzoeken en wat wetenschappelijk niet vaststelbaar is, kan niet bestaan of is
ongeldig.
34. Hoofdstuk 1. Tegenover de ‘sciëntistische visie’ stelt de auteur Freeman Dysons
‘tradionele visie’. Volgens die ‘traditionele visie’ geldt onder andere het volgende:
Deze houdt in dat er vele vormen van kennis zijn. Naast wetenschappelijke kennis
bestaat er kennis van goed en kwaad, van genade en schoonheid, van ethische en
artistieke waarden. Ook is er kennis van de menselijke natuur die niet is afgeleid van
wetenschappelijke resultaten maar van geschiedenis en literatuur en van de intieme
omgang met familie en vrienden. Ten slotte noemt hij kennis die verkregen is door
meditatie of religie.
35. Hoofdstuk 1. Robert Merton, zegt de auteur, probeerde de ‘ongeschreven regels’ van
de wetenschappelijke gemeenschap in algemene normen te vangen. Het volgende is
één van die normen:
,- Communism: de wetenschap is gemeenschappelijk bezit. De essentie van deze
norm is dat alle onderzoek toegankelijk is voor iedereen die daar interesse in of
belang bij heeft.
- Universalism: wetenschappelijke uitspraken dienen onderworpen te worden aan
onpersoonlijke criteria zoals overeenstemming met observaties en reeds
geaccepteerde kennis.
- Disinterestedness: de persoonlijkheid van de onderzoeker, bijvoorbeeld zijn of
haar eergevoel en belangen, mag geen invloed hebben op de resultaten van
iemands onderzoek. Het volgen van deze norm moet fraude en bedrog in de
wetenschap voorkomen.
- Organized scepticism: een basishouding van wantrouwen tegenover
wetenschappelijke resultaten. Deze houding is vooral gesystematiseerd en
geïnstitutionaliseerd op het punt waar beslist wordt over de publicatie: peer
review.
, Hoofdstuk 3
36. Hoofdstuk 3. Met de artistieke impressie van het leven van de Neanderthalers (Figuur
3.1) wil de auteur onder andere het volgende duidelijk maken:
Allerlei waarden en gewoontes die in onze maatschappij een zekere
vanzelfsprekendheid hebben of hadden, worden geprojecteerd op die van
Neanderthalers zonder dat de makers van deze impressie daar zeker van konden zijn.
37. Hoofdstuk 3. De auteur erkent van een vakpublicatie over Neanderthalers in het
wetenschappelijke tijdschrift Biological Reviews, dat daar de invloed van ‘externe
factoren’ niet makkelijk in is aan te wijzen. Hij suggereert dat dat komt door het
volgende:
De persoonlijkheid van de onderzoeker en zijn of haar belangen lijken,
overeenkomstig de normen van Merton, uitgeschakeld. Het is mogelijk dat de auteurs
van dit artikel wel degelijk gedreven werden door verwondering of verbazing,
beïnvloed zijn door opvattingen over wat de mens is of welke rol deze hoort te spelen
in de samenleving, maar in de formulering van hun resultaten lijkt dit allemaal
afwezig te zijn. Dat externe factoren niet gemakkelijk op te sporen zijn in hedendaagse
wetenschappelijke artikelen betekent niet noodzakelijk dat zij niet aanwezig zijn.
38. Hoofdstuk 3. Met het voorbeeld van de studies van Lombroso (de criminele mens) wil
de auteur onder andere het volgende duidelijk maken:
Vanuit een hedendaagse perspectief presenteerden – of beter ‘camoufleerden’
Morton en Lombroso (wellicht onbewust) waarden van de Victoriaanse cultuur als
feiten: hun resultaten kunnen gezien worden als de spiegel van verborgen culturele
aannames en gedeelde vooroordelen die gemeengoed waren in hun tijd. Hedendaags
onderzoek suggereert overigens dat we niet te overhaast deze conclusies moeten
trekken: er zou namelijk een correlatie bestaan tussen gelaatsvorm en agressiviteit.
39. Hoofdstuk 3. De auteur bespreekt twee theorieën over de evolutie van de mens, één
van Sherwood Washburne en één van Sarah Hrdy. Hij wil daarmee het volgende laten
zien:
De verschillen kunnen voor een deel verklaard worden door enerzijds hun poging om
het sociale systeem van vroege mensachtigen te reconstrueren op basis van studies
naar apen en mensapen en anderzijds het verschil in uitgangspunt dat zij hanteerden.
Voor hypotheses over het sociale systeem van (vroege) hominiden – het eerste punt –
maakt het een groot verschil of naar de ene of de andere studie wordt verwezen. Door
verschillende studies te gebruiken werden zij op verschillende ideeën gebracht. Ten
tweede klinkt in hun theorieën ook een andere visie door op mens en maatschappij. De
formulering van wetenschappelijke kennis staat niet per definitie los van de tijd
waarin onderzoekers leven.
40. Hoofdstuk 3. Binnen de levenswetenschappen is de houding tegens Intelligent Design
veelal afwijzend. Volgens de auteur komt dat door het volgende:
Zoals bekend kregen de gedachten van de aanhangers van Intelligent Design geen
warm onthaal. Er ontstond een felle polemiek en de kritiek op hun ideeën getuigde
doorgaans van een scherpe afwijzing. Wat de invloed van externe factoren op de
acceptatie van wetenschappelijke kennis betreft, is het interessant om de rol van al
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller StanvdH02. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.51. You're not tied to anything after your purchase.
