Summary
Psychodiagnostiek in de gezondheidspsychologie samenvatting reader PM0112
- Course
- Institution
Psychodiagnostiek in de gezondheidspsychologie samenvatting reader PM0112. Inclusief uitwerkingen YOUlearn.
[Show more]
1 review
By: jaouladmhandissa • 1 year ago
Seller
FollowAFLD
Reviews received
Content preview
Psychodiagnostiek in de gezondheidspsychologie samenvatting reader PM0112YOUlearn
De definitie van diagnostiek die we in deze cursus hanteren is die van De Bruyn (1988). Hij
definieert psychodiagnostiek als het op wetenschappelijk verantwoorde wijze verzamelen
van informatie omtrent de persoon en zijn situatie met het oog op het nemen van beslissingen.
Uit deze definitie wordt duidelijk dat diagnostiek geen doel op zich is, maar een middel om te
komen tot een beslissing.
Week 1 Psychodiagnostiek
Hoofdstuk 1: Inleiding: Psychodiagnostiek in de gezondheidspsychologie
Inleiding
Het NIP definieert psychodiagnostiek als een onderzoeksproces dat is gericht op het doen
van psychologische uitspraken over personen. Volgens deze definitie omvat psychodiagnostiek
het houden van (intake)gesprekken, psychologisch onderzoek doen, het opstellen van
rapportages en de terugkoppeling hiervan aan de cliënt. Om zelfstandig psychodiagnostiek te
kunnen uitoefenen moet je na de master nog de GZ doen.
Doelen van de behandeling door een gezondheidspsycholoog:
- De kennis van patiënten vergroten over de (psychosociale) gevolgen van de ziekte
- De patiënt motiveren tot een gedragsverandering
- Het inzicht bij de patiënt vergroten in diens persoonlijke gedrag en
- De houding en vaardigheden van de patiënt versterken tegenover zelfzorg van de
patiënt.
Diagnostiek in de gezondheidspsychologie wordt toegepast:
1. Bij mentale klachten als gevolg van fysieke gezondheidsproblemen,
2. Bij fysieke en mentale klachten door een ongezonde leefstijl en
3. Als gespreksinstrument om het algemeen welzijn (vanuit positieve gezondheid) te
versterken.
1 Werkvelden
Psychodiagnostiek binnen de gezondheidspsychologie kan in verschillende werkvelden worden
uitgevoerd en de aard hiervan kan verschillen binnen werkvelden. Onderzoek kan bijdragen
aan de gegeven hulpverlening. Hulpverlening kan op verschillende manieren worden
aangeboden:
Door zelfhulpinterventies en doorverwijzing naar de POH-GGZ, POH-somatiek of
eerstelijnspsycholoog.
Door een combinatie van face-to-face (online) hulpverlening en zelfstandig te doorlopen
modules (blended-care).
Onder begeleiding van een leeftstijlcoach of -psycholoog. Zij kunnen gebruik maken van
verschillende testen om de fysieke en mentale gezondheid van de patiënt/cliënt te
diagnosticeren en te monitoren. Bijvoorbeeld experience sampling methode. Dit is
een gestructureerde dagboekmethode die de mogelijkheid biedt om de eigen
stemming, gedrag en welbevinden te beoordelen in de context van het dagelijks leven.
Samenvattend kan worden gesteld dat het inventariseren van psychologische kenmerken voor
wetenschappelijk gefundeerde uitspraken over klachten in de gezondheidspsychologie een
bescheiden plaats inneemt.
Binnen het werkveld van de gezondheidspsycholoog zijn ruwweg twee typen psychologen te
onderscheiden: basispsycholoog (niet wettelijk beschermd) en gezondheidszorgpsycholoog.
Een basisspycholoog heeft na de uni geen aanvullende postdoctorale opleiding gevolg, heeft
beperkte diagnostische en behandelbevoegdheden en werkt onder supervisie van
gezondheidszorgpsycholoog, klinisch (neuro)psycholoog of psychotherapeut (allemaal wettelijk
geregistreerd). Deze laatste drie soorten psychologen volgen nog een postdoctorale opleiding.
Een belangrijk verschil is dat de gezondheidspsycholoog zich meer richt op relatief normale
psychosociale gedragsaspecten in relatie tot ziekte en gezondheid, terwijl de klinisch
psycholoog zich meer bezighoudt met afwijkend, slecht aangepast en dus disfunctioneel
gedrag.
2 Populatie en problematiek
1
,Hulpverlening binnen de gezondheidspsychologie kan het beste worden omschreven als
hulp bij het versterken van het vermogen om je aan te passen en je eigen regie te voeren in
het licht van de sociale, fysieke en emotionele uitdagingen van het leven. Dit sluit aan bij de
definitie van positieve gezondheid. De gezondheidspsycholoog wordt opgeleid om hulp te
verlenen aan specifieke groepen patiënten. In veel gevallen wordt er gebruik gemaakt van
(zelf-)testen zonder dat een uitgebreid psychodiagnostisch onderzoek daaraan vooraf gaat.
Uitgebreidere psychodiagnostiek vindt plaats bij mensen met een somatische aandoening die
als gevolg daarvan zwaardere psychische klachten ervaren. Ook wordt binnen deze setting
hulp geboden aan patiënten met somatische klachten waarvoor geen medische verklaring te
binden is (somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten (SOLK)).
3 Verwijzing en doorverwijzing
Een psycholoog komt in eerste instantie in contact met een cliënt via een aanmelding van een
erkend verwijzer. Een erkend verwijzer is een huisarts of medisch specialist. De huisarts kan
gezien worden als primaire poortwachter van de geestelijke-gezondheidszorginstellingen.
Wanneer er sprake is van een praktijk voor basis-ggz, dan is het mogelijk dat de cliënt direct
contact zoekt met de psycholoog, maar voor een vergoeding door een ziektekostenverzekering
is een verwijzing van de huisarts noodzakelijk. Allereerst zal onderzocht worden of een cliënt
voor hulp aan het juiste adres is. Dit is een van de doelstellingen van het psychodiagnostisch
onderzoek. Een interne of externe verwijzing is mogelijk wanneer blijkt dat een andere
behandeling of behandelaar meer passend is. Dit is in overleg met de cliënt, afhankelijk van de
aard en ernst van de problematiek, doelstellingen van de instelling en de expertise van de
psycholoog.
Veel gezondheidszorginstellingen zijn georganiseerd volgens zorgprogramma’s met een eigen
specialisatie.
4 Multidisciplinaire samenwerking
Steeds vaker wordt er gebruik gemaakt van een multidisciplinair team. Kenmerkend voor zo
een team is dat de klachten van de cliënt worden besproken door verschillende hulpverleners
met uiteenlopende wetenschappelijk of professionele competenties. De problematiek wordt
bekeken vanuit verschillende standpunten, wat resulteert in een holistische benadering van de
problematiek. Vaak wordt hierbij het bio psychosociale model aangehouden, waarbij wordt
nagegaan welke biologische, psychologische en sociale factoren het klachtenpatroon verklaren
of beïnvloeden. Voorwaarde van deze werkwijze is dat de disciplines op de hoogte zijn van de
basale theoretische uitgangspunten en het vakjargon van andere disciplines.
5 Psychodiagnostische taak
Binnen de gezondheidspsychologie vervult de psychodiagnostiek vaak een ondersteunende
functie voor het gehele hulpverlenerstraject. Het eerste doel van de diagnostiek door de
gezondheidszorgpsycholoog en de POH is na te gaan of de aangemelde cliënt voor hulp aan
het juiste adres is. Het tweede doel is de aard en ernst van de klachten te onderzoeken, hoe de
klachten kunnen worden begrepen en op welke wijze de cliënt het beste kan worden geholpen.
Om deze doelen te bereiken kan een grote verscheidenheid aan bronnen, methoden en
instrumenten worden gebruikt. Op basis van alle bronnen kan een overdracht over de
probleemgedragingen of symptomen worden verkregen. Door de symptomen adequaat te
clusteren kan zichtbaar worden gemaakt wat de disfunctionele gedragsclusters zijn, ook wel
syndromen genoemd. Het is van belang om alle bronnen op een coherente manier samen te
voegen, waarna een holistische visie ontwikkeld kan worden. Met een holistische visie kan
duidelijk worden gemaakt hoe gedrag en psychosociale factoren invloed uitoefenen op het
ontstaan en beloop van de problematiek.
Intelligentieonderzoek
Beelvorming van het niveau en de structuur van de intelligentie. Dit kan leiden tot een beter
zicht op sterke en zwakke kanten van het intellectuele en cognitieve functioneren van de
cliënt. Observaties geven ook informatie over iemands werkwijze, manier van omgaan met
taken, tijdsdruk en flexibiliteit.
Voorbeelden van instrumenten; WAIS, WISC, Drenth-serie, DAT of Raven.
Persoonlijkheidsonderzoek
Het doel is om persoonlijkheidskenmerken in kaart brengen. Bijvoorbeeld om na te gaan of
persoonlijkheidskenmerken invloed hebben op het klachtenpatroon.
2
,Voorbeelden van veelgebruikte vragenlijsten/instrumenten; MMPI-2, NPV-2, HEXACO en NEO-PI-
R.
Projectief onderzoek of indirecte methoden
Diagnostische methode waarbij de hulpverlener vooral kwalitatief te werk gaat. Er wordt
geprobeerd om gegevens te achterhalen die niet bereikt kunnen worden via zelfrapportage of
gedragsobservatie.
Cliënt moet een onduidelijke en relatief ongestructureerde taak uitvoeren waarbij gedurende
de taak wordt gelet op de wijze waarop de cliënt omgaat met de taak. Uitvoering zal iets laten
zien van eigenschappen, voorkeuren, reactiewijzen, thema’s, enz. Kwaliteit is vrij zwak en deze
instrumenten worden alleen als aanvulling gebruikt bij specifieke doelgroepen.
Bekende projectieve tests; Thematic Apperception Test (TAT), Zin Aanvul Taak (ZAT) en de
rorschachtest.
Neuropsychologisch onderzoek
Wordt ingezet wanneer de vraag zich richt op het in kaart brengen van de hogere cognitieve
functies, zoals aandacht, geheugen, taal motoriek en perceptie. De relatie tussen hersenen en
gedrag wordt bestudeerd.
Voorbeelden zijn; Verbale leer-en geheugentaak, Stroop-kleur-woordtaak en de Behavioral
assessment of the dysexecutive syndrome.
Probleemgericht onderzoek
Bij probleemgericht onderzoek worden de klachten nader onderzocht, of wordt gescreend of er
sprake is van andere relevante klachten die niet eerder aan de orde kwamen. Ook hoe iemand
geneigd is om met problemen om te gaan. Kan ingezet worden bij bijvoorbeeld; vermoeidheid
slaapproblemen, angst, depressieve klachten en klachten die samenhangen met een
ongezonde leefstijl.
Hier kunnen bijvoorbeeld de Beck Depression Inventory (BDI), de Symptom Checklist (SCL-90)
en de Utrechtse Copinglijst (UCL) worden ingezet.
Bij de uitvoering van de psychodiagnostische taak maakt de psycholoog gebruik van algemene
richtlijnen en wetenschappelijk regels.
3
, Opdracht 1.1 YOUlearn
Wat zijn de belangrijkste twee beroepen binnen de gezondheidspsychologie? Welke
beroepen zijn wettelijk geregistreerd? En wat is het belangrijkste verschil tussen de
niet en wel wettelijk geregistreerde beroepen?
De belangrijkste beroepen zijn basispsycholoog en gezondheidszorgpsycholoog. De
gezondheidszorgpsycholoog (maar ook de klinisch (neuro)psycholoog en
de psychotherapeut) zijn allemaal wettelijk geregistreerd (Wet op de beroepen in de
individuele gezondheidszorg, Wet BIG). Het belangrijkste verschil is dat een basispsycholoog
altijd onder supervisie werkt van iemand met een van de andere functies.
Noem het verschil tussen het werkveld van een klinisch psycholoog en een
gezondheidspsycholoog.
Een belangrijk verschil is dat de gezondheidspsycholoog zich meer richt op relatief normale
psychosociale gedragsaspecten in relatie tot ziekte en gezondheid, terwijl de klinisch
psycholoog zich meer bezighoudt met afwijkend, slecht aangepast en dus
disfunctioneel gedrag.
Noem ook een aantal aanvullende registraties, titels of aantekeningen die men kan
halen na de opleiding als basispsycholoog.
Voorbeelden zijn: de Basisaantekening Psychodiagnostiek, de titel psycholoog NIP, de
registratie als seksuoloog of als leefstijlcoach.
Hoe verloopt de verwijzing van een cliënt naar een psycholoog?
Een psycholoog komt in eerste instantie in contact met een cliënt via een aanmelding van een
erkend verwijzer. Een erkend verwijzer is een huisarts of medisch specialist. De huisarts kan
gezien worden als primaire poortwachter van de geestelijke-gezondheidszorginstellingen.
Wanneer er sprake is van een praktijk voor basis-ggz, dan is het mogelijk dat de cliënt direct
contact zoekt met de psycholoog, maar voor een vergoeding door een ziektekostenverzekering
is een verwijzing van de huisarts noodzakelijk. Allereerst zal onderzocht worden of een cliënt
voor hulp aan het juiste adres is. Dit is een van de doelstellingen van het psychodiagnostisch
onderzoek.
Benoem de vijf domeinen waar psychodiagnostisch onderzoek binnen de
gezondheidspsychologie zich op kan richten, en geef een beschrijving van elk
domein.
De vijf domeinen zijn de volgende:
1. Het intelligentieonderzoek. Met behulp van intelligentieonderzoek kan er een beeld
worden gevormd van het niveau en de structuur van de intelligentie. Dit kan leiden tot
een beter zicht op de sterke en zwakke kanten van het intellectuele en cognitieve
functioneren van de cliënt.
2. Het persoonlijkheidsonderzoek. Het doel van een persoonlijkheidsonderzoek is om de
persoonlijkheidskenmerken in kaart te brengen. Dit onderzoek wordt bijvoorbeeld
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller AFLD. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.75. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
49051 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 15 years now