Hier vind je een samenvatting van Geschiedenis voor 4vwo uit het boek sprekend verleden, Veranderingen in de Nieuwe Tijd (Europa +/-1500-+/-1800). De begrippen zijn dikgedrukt en uitgelegd.
Hoofdstuk 5
§1 – Begin van de Europese expansie 1500-1800
Afrika verkennen zodat: bondgenoten tegen moslims, zeeweg naar Azië, zijde en specerijen.
1488: kaap de goede hoop bereikt (Portugezen)
1498: India bereikt over zee (Portugezen)
Factorij: handelspost bestaande uit een fort, haven, pakhuizen en woningen.
1492: Columbus bereikt Amerika
Spanje en Portugal nemen Amerika voor zilvermijnen en plantages
Daarna ook Engelsen, Fransen, Hollanders en Denen plantages aanleggen.
Voor plantages waren slaven nodig 14 miljoen Afrikanen naar Amerika via
Afrikaanse/Arabische slavenhandelaren die slaven naar de kust brachten.
Abolitionisme: streven slavenhandel en slavernij af te schaffen.
o Engelse richtten in 1787 de Society for the abolition of the Slave Trade op
Originele inwoners Amerika (inheemsen/indianen) werden verdreven.
Europeanen waren overal dominant door hun vuurwapens en grote schepen.
Handel tussen werelddelen begin wereldeconomie.
Maar: handel in 17e niet groot schepen klein, alleen voor rijksten.
Handelskapitalisme: eerste vorm kapitalisme, winst door middel van handel gemaakt werd.
§2 – Wereldbeeld verandert
Copernicus: revolutionibus orbium coelestium (over de omwentelingen der hemelkringen) zon
een ster en middelpunt heelal, hoofdplaneten en secundaire planeten, aarde een hoofdplaneet.
Katholieke Kerk verbood zijn boek (1616). In 1835 werd dat verheven.
§3 – Renaissance
Begint in Italië omdat:
- vrijheid voor nieuwe vindingen/denkvormen,
niet eens met eigen tijd Grieken en Romeinen als voorbeeld
- contacten Arabische wereld Grieks-Romeinse literatuur
= Begin Renaissance (wedergeboorte)
- stroming vernieuwers: humanisme – humanisten: zelfstandig denken van de mens en niet
van goddelijke voorschriften, individualistisch
Veranderend mensbeeld
- Mens zichzelf niet op achtergrond hoeft te plaatsen
- Ieder mens belangrijk was, leeft voor zichzelf
- Carpe diem bekende Romeinse leuze
- Talenten en mogelijkheden van individuen niet mochten worden beperkt.
homo universalis (Latijn) of Uomo universale (Italiaans): mens die zich ontplooide op zo
breed mogelijk vlak. (bv. Leonardo da Vinci)
wetenschap:
- middeleeuwen: geestelijken waren geleerden geestelijke wetenschap
- renaissance: ook andere geleerden andere ontdekkingen
empirisme: onderzoek door waarneming, ervaring en experiment.
Renaissance:
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller laurinedenbutter. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.20. You're not tied to anything after your purchase.
