H2 Verbintenissenrecht – de
overeenkomst - Privaat- en
publiekrecht
2.1 Praktijkvoorbeelden
Een overeenkomst is een afspraak gemaakt door twee of meer personen (partijen),
die juridisch relevant zijn. Deze zijn juridisch relevant, omdat uit een overeenkomst
rechten en plichten voortvloeien, genaamd verbintenissen (= een rechtsbetrekking
tussen twee of meer partijen, op grond waarvan de ene persoon tegenover de ander
tot handelen of nalaten verplicht is, terwijl die ander recht heeft op dit handelen of
nalaten. Een overeenkomst, die moet worden nagekomen, die door twee partijen is
gesloten met het doel daaruit rechten en plichten voortvloeien, noemen wij een
obligatoire of verbintenisscheppende overeenkomst.
Bij het naar de bakker gaan voor het kopen van een broodje sluit je een obligatoire
overeenkomst, die we koopovereenkomst noemen. Hier is sprake van een
wederkerige overeenkomst, omdat beide partijen zowel een recht verkrijgen als een
plicht (hier: koper: plicht = broodje geven, recht = geld ontvangen; ontvanger: plicht =
geld geven, recht = broodje ontvangen).
Een wederkerige overeenkomst is niet altijd nodig, een eenzijdige overeenkomst is
ook mogelijk. Hierin vloeit maar 1 verbintenis voort, bijvoorbeeld op het moment dat
je iemand een cadeau geeft voor zijn verjaardag (de jarige heeft het recht op een
cadeau en dus geef je dit, verder vindt er niks plaats).
Vaak realiseren mensen zich een obligatoire overeenkomst niet omdat er niks
misgaat, maar wanneer dit wel gebeurt kan er een conflict (geschil) ontstaan en hoe
moet een rechter dan oordelen? Om dit te weten, worden er een aantal kwesties met
betrekking tot de (verbintenisscheppende) overeenkomst aan de orde gesteld.
2.2 Wanneer ontstaat er een overeenkomst?
Een overeenkomst komt tot stand door een aanbod en de aanvaarding daarvan. De
aanbieder kan zijn bod intrekken onder twee voorwaarden: 1) het aanbod mag nog
niet aanvaard zijn, en 2) de aanbieder mag zijn bod niet onherroepelijk (= niet
veranderbaar meer) hebben gemaakt (dat doet hij o.a. als hij een termijn heeft
gesteld waarbinnen de aanvaarding moet plaatsvinden, denk aan het nog mogen
ruilen van een cadeau).
Er ontstaat geen overeenkomst als er geen aanbod, maar slechts een uitnodiging tot
het doen van een aanbod wordt gedaan. Uit advertenties blijkt dit onder meer uit de
opmerking ‘prijs n.o.t.k.’ (nader overeen te komen). Dit komt bijvoorbeeld voor bij het
, kopen van een huis: op de huizenmarkt stond een ander bedrag dat uiteindelijk is
betaald.
De vraag wanneer een overeenkomst tot stand komt, kan ook nog vanuit een andere
invalshoek worden benaderd. Namelijk het uitgangspunt dat voor het tot stand
komen van onder meer een overeenkomst vereist is dat de wilsverklaringen van
beide partijen met elkaar overeenstemmen. In deze overeenkomst moet ten eerste
bijv. de verkoper iets willen verkopen en dit kenbaar maken EN PAS als een ander
de totstandkoming van de overeenkomst eveneens wil en dit verklaart, is deze er en
zijn er dus rechten en plichten.
2.3 En toch geen overeenkomst?
Soms stelt een van de partijen zich op het standpunt dat geen overeenkomst tot
stand is gekomen, hoewel de wederpartij dit in eerste instantie wel dacht. Twee
categorieën kunnen hierbij worden onderscheiden: wilsdefect en wilsgebrek.
2.3.1 ‘Mijn wil was niet overeenkomstig mijn verklaring’
Bij een wilsdefect wordt gesteld: wat ik verklaard heb, wilde ik (eigenlijk) niet;
daarom kan er, hoewel jij, wederpartij, dat misschien dacht, ook geen overeenkomst
zijn ontstaan. Voorbeeld: je tikt per ongeluk 250 euro in i.p.v. 25 euro tijdens het
doneren.
Maar: waar blijven we als al dergelijke beroepen op een verschil tussen wil ene
verklaring geldig zouden erkennen? Het maatschappelijk verkeer blijkt daarmee
onredelijk en nodeloos belemmerd.
Wat je moet onthouden: waren de ‘willen’ overeenkomstig de verklaringen? Zo nee,
dan geen overeenkomst tot stand. Er komt evenwel een overeenkomst tot stand
wanneer de wederpartij er in redelijkheid op mocht vertrouwen dat verklaring een wil
van de andere partij wél met elkaar in overeenstemming waren. We noemen deze
theorie ook wel de ‘leer van de dubbele grondslag’ of de wils- en
vertrouwensleer.
Voor iemand die zijn wil tijdens een geestelijke stoornis (voorbeeld: iemand heeft
dronken zijn auto verkocht en wilde dat op het moment ook echt) heeft verklaard,
geldt dat wordt aangenomen dat die verklaring niet overeenkomstig de wil is geweest
indien:
de stoornis een redelijke waardering van de bij de handeling betrokken
belangen belette; of
indien de verklaring onder invloed van die stoornis is gedaan.
Wat betreft deze laatste grond heeft de wetgever de persoon met de geestelijke
stoornis een bewijsvoordeel gegeven. Een verklaring wordt namelijk vermoed onder
invloed van de stoornis te zijn gedaan, indien de rechtshandeling voor de geestelijke
gestoorde nadelig waas, tenzij het nadeel op het tijdstip van de rechtshandeling
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller bentewagenaar1. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.94. You're not tied to anything after your purchase.