Class notes
Rechtsfilosofie hoorcolleges en werkcolleges
- Course
- Institution
Rechtsfilosofie HC en WC
[Show more]
Seller
Follow
LLM095
Reviews received
Content preview
RechtsfilosofieWekelijks kennisclips geen hoorcolleges. De werkcolleges zijn om de week begint vanaf week 2. Je
kunt met je studiegroep de vragen bespreken. Het tentamen bestaat uit 40 meerkeuzevragen en 1
open vraag die je met 400 woorden moet beantwoorden.
Inhoudsopgave
Week 1 – Natuurrecht - Antigone, Creon, Anquino................................................................................2
Werkcollege 1.....................................................................................................................................6
Week 2 – Natuurrecht - Radbruch..........................................................................................................7
Werkcollege 2...................................................................................................................................12
Week 3 – Rechtspositivisme – John Austin...........................................................................................14
Werkcollege 3...................................................................................................................................17
Week 4 – Rechtspositivisme Hart & Kelsen..........................................................................................18
Werkcollege 4...................................................................................................................................22
Week 5 – De rechtsstaat.......................................................................................................................24
Werkcollege 5...................................................................................................................................27
Week 6 – Mensenrechten....................................................................................................................28
Werkcollege 6...................................................................................................................................32
,Week 1 – Natuurrecht - Antigone, Creon, Anquino
Wat is rechtsfilosofie?
Dubbele taak van de rechtsfilosofie:
De conceptuele analyse:
Wat is het recht? Wat is de rechtsstaat?
De normatieve analyse:
Is een bepaalde wet rechtvaardig? Welk mensenrecht zou zwaarder moeten wegen wanneer er twee
botsen? Waarom is het gerechtvaardigd om mensen te straffen bij overtredingen?
Antigone
- Geschreven rond 441 v. Christus
- Veel relevante thema’s
De focus ligt op de spanning tussen natuurrecht en rechtspositivisme
Antigones Dilemma
- Creon/positief recht gehoorzamen
- Hogere wet gehoorzamen
Natuurrecht en rechtspositivisten schemeren met elkaar ->
Creon: En toch waagde je mijn verbod te trotseren?
Antigone: Het was Zeus toch niet die het uit liet gaan. En evenmin heeft het recht van de
onderaardse goden ons mensen ooit met dit gebod belast. Verder vond ik niet dat uw bevelen zo
machtig waren dat zij de ongeschreven godenwetten mochten tarten. U bent een sterveling, die
wetten zijn van alle tijden...Ik wilde de goddelijke wet niet breken uit angst voor een menselijk
verbod, zodat ik voor het gerecht der goden als beklaagde zou komen te staan.
Kenmerken natuurrecht
Universeel
Hoger recht
Van nature gegeven (God, de menselijke rede)
Wil positief recht geldig zijn en ons binden aan plichten dan moet het overeenstemming zijn
met natuurrecht!
Is het positieve recht niet in overeenstemming met het natuurrecht is het niet geldig.
Altijd en overal geldig wat de lokale geschreven rechten ook mogen zeggen. Een vorm van hoger
recht. Dit is van nature gegeven niet geschreven door mensen. Geschreven door god.
Het recht rechtspositivisme stelt:
Geen noodzakelijk verband tussen het gestelde rechten moraliteit.
Geldend recht is simpelweg dat wat door legitieme overheid gesteld is.
2
,Creons rechtspositivisme
“Wie uit hoogmoed de wetten overtreedt of tracht zijn meerdere de wet te
stellen, hij zal zich nooit verheugen in mijn gunst. Wie staatshoofd is moet worden gehoorzaamd in
groot en klein, of het recht of onrecht is...Rebellie tegen het gezag is het ergste kwaad...Dus
houd ik orde en wet te allen tijde hoog.” Of ze nu rechtvaardig zijn of niet je dient te gehoorzamen er
is geen hoger recht. Zijn we moreel verplicht om de wet te gehoorzamen -> week 8. Wanneer is het
geoorloofd om de wet te overtreden -> week 12.
Tragedie van creon
‘De gave van het verstand is het kostbaarste bezit voor een gelukkig leven. Wie sterfelijk is mag nooit
uit hoogmoed met een god in het strijdperk treden. Het noodlot straft de trotse man met zware
slagen. Hij leert pas wijsheid in zijn laatste levensdagen.’
Waarom Antigone?
Spanning tussen natuurrecht (Antigone) en rechtspositivisme (Creon)
Politieke verplichting
Spanning tussen banden van burgerschap en familiebanden
Gevaar intens beleefde religiositeit voor stabiliteit van de samenleving (liberale neutraliteit in
week 12)
Burgerlijke ongehoorzaamheid (wanneer is overtreden van wet geoorloofd?)
Antigone
Ondervind in deze tragedie aan den lijve, als het ware, het conflict tussen natuurrecht en
rechtspositivisme. De laatste positie wordt vertegenwoordigd door Creon die eist dat geldend recht
simpelweg wordt nageleefd, of het nu rechtvaardig is (of wordt bevonden) of niet; de eerste wordt
vertegenwoordigd door Antigone die meent dat zij boven alles een hogere wet moet gehoorzamen
en deze is nu eenmaal strijdig met het verbod van Creon.
Thomas van Anquino
Moeten wij onrechtvaardige wetten gehoorzamen?
Het Natuurrecht en het werk van Thomas van Anquino
13e eeuw. 1225 Roccasecca (Koninkrijk Sicilië) – 1274 Fossanova (Kerkelijke Staat)
(Scholastieke) filosoof, theoloog, heilige. Synthese van Christelijke theologie en werk Aristoteles
Hoofdwerk: Summa Theologiae. Hij is na zijn dood heilig verklaard dus het is Sint Thomas.
Thomas en zijn tijd
Europa komt langzaam uit de middeleeuwen.
Grote economische en culturele ontwikkeling. Verstedelijking.
Universiteiten komen op (Bologna, Oxford, Salamanca, Napels)
Koninkrijk Sicilië kruispunt culturen.
Keizer Frederik II: Kosmopoliet. Stupor mundi
Aan Universiteit van Napels veel belangstelling voor Aristoteles en zijn Arabische
commentatoren Averroes/Ibn Rushd (DeCommentator) en Avicenna/Ibn Sina.
3
, De Tekst in vogelvlucht
90: Geeft de definitie van ‘wet’
95.2: Menselijke wetten alleen wetten voor zover zij van de wet van de natuur afgeleid zijn.
Wijken zij af van natuurwet => geen wetten, maar verdorvenheid van de wet.
96.4: Op welke wijze kunnen wetten onrechtvaardig zijn?
96.6: Mogen we de wet ongehoorzaam zijn?
Definitie van een wet
Wat is een wet? (= conceptuele vraag) Een wet is “een bepaalde
(1) afgekondigde
(2) ordening van de rede (zorgt voor orde in de samenleving)
(3) m.b.t. het gemeenschappelijke goede
(4) en afkomstig van hem die de zorg voor de gemeenschap heeft” (q. 90 a. 4).
(5) Wetten hebben dwingende kracht (q. 96 a. 5).
Wil iets een wet zijn, moet het aan deze criteria voldoen!
Verschillende soorten wetten (q. 91):
Eeuwige wet: Gods ordening van de kosmos
Natuurlijke wet: Eeuwige wet voor ons, voor zover wij deze kunnen kennen
Menselijke wet: Positieve wetten
Goddelijke wet: Openbaring (Bijbel)
Thomas: onrechtvaardige wetten
Wetten kunnen op drie wijzen onrechtvaardig – want tegengesteld aan het
gemeenschappelijke goede – zijn:
1. Onrechtvaardig doel: Bestuurder niet door gemeenschappelijk goede
gemotiveerd maar door hebzucht en eer => tirannie
2. Onbevoegde autoriteit (maker): Bestuurder maakt wet die haar
bevoegdheid te buiten gaat.
3. Ongelijke lasten (vorm): Lasten van wet ongelijk over gemeenschap
verdeeld.
“Dergelijke wetten zijn meer daden van geweld dan wetten” (q. 96 a. 4).
4. Tegengesteld aan het goddelijke goede: Wetten die dwingen tot afgoderij bv.
Zijn geen wetten
“Iedere wet [is] tot het gemeenschappelijke welzijn van de mensen geordend en
in zoverre bezit zij de kracht en de aard van wet. Voor zover zij hierin evenwel
tekortschiet, heeft zij geen bindende kracht” (q. 96 a. 6).
Welbeschouwd, zijn onrechtvaardige wetten niet eens wetten!
Lex iniusta non est lex.
Maar dan binden ze ons ook niet! “Lex [wet] komt immers van ligare [binden], omdat zij tot handelen
bindt” (q. 90 a. 1). Conceptuele analyse => normatieve claim!
Thomas en ongehoorzaamheid
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller LLM095. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.01. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
56326 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now