Summary
Samenvatting Basisboek Systeemgericht werken
- Course
- Institution
- Book
Dit is een samenvatting van het volledige boek van Systeemgericht werken. De bijlagen worden los verkocht, of in de bundel die gemaakt is voor dit vak.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
2 reviews
By: williannevanhorssen • 8 year ago
Clear and complete summary of the book!
By: ralfvanbekhoven • 8 year ago
Seller
Follow
Sandra90
Reviews received
Content preview
Samenvatting Basisboek Systeemgericht werkenHoofdstuk 1: Het werkterrein van de systeemgerichte social worker
1.1
Systeemgericht werken is vaak direct met gezinsbehandeling verbonden, wat kennis van en aandacht voor het gezin cruciaal maakt voor
social workers. Veel hulpvragen houden verband met het gezin, wat maakt dat gezinsleden de cliënt beïnvloeden maar omgekeerd
beïnvloeden cliënten ook andere gezinsleden. Systeemgericht werken zegt echter niks over de doelgroep, maar beoogt meer een visie te zijn
van waaruit we naar de cliënt en onszelf als hulpverlener kijken. De visie resulteert in een manier van werken en heeft betrekking op
systeemtheoretische principes (communicatie, interacties, rollen, taken, etc.).
1.2 Wat is een systeem?
Systeem (Griekse komaf) betekent samenstellen of bijeenplaatsen. De Van Dale omschrijft het als volgt:
1. Wijze waarop iets is ingericht en de regels die dienen ter instandhouding daarvan
2. Geheel dat volgens bepaald beginsel geordend, gerangschikt of ingedeeld is
3. Geheel van handelingen die dienen om een gesteld doel te bereiken
4. (muziek) aantal bij elkaar horende balken in een partituur
Systeemanalist= deskundige die de doelmatigheid van informatieverwerking binnen een organisatie onderzoekt en voorstellen doet ter
verbetering.
Systeembeheerder= houdt zich bezig met ordening, rangschikking, inrichting en onderhoud van hardware van computertechnologie.
Bij een systeem gaat het om geordende delen, die elkaar beïnvloeden in meer of mindere mate van complexiteit. Hierbij is het systeem
gericht op et bereiken van bepaald doel(en).
In de taxonomie wordt ‘systeem’ gezien als rangschikking van soorten in hiërarchische groepen. In bedrijfskunde is het een hulpmiddel bij
het beschrijven en analyseren van organisatieproblemen. In de geologie wordt het gebruikt om tijdsvolgorde (serie) aan te duiden. In de
sociale wetenschappen voor een complex van met elkaar omgaande individuen.
Het begrip systeem wijst op een eenheid, opgebouwd uit deelverhoudingen: het gaat niet alleen om de delen op zich, ook niet om het geheel,
maar om de doelgerichte betrekkingen tussen dit alles.
Systeemgericht werken kan op drie manieren worden opgevat. Prochaska en Norcross noemen drie betekenissen:
1. Het is een verwijzing naar de therapievorm, waarbij niet alleen de aangemelde cliënt maar een paar mensen (bijv. gezin) die samen een
duurzame relatie hebben, samen bij de behandeling aanwezig zijn.
2. Systeemgericht werken heeft betrekking op inhoud of doel van de behandeling. Onderlinge relaties zijn belangrijkste aandachtspunt met
als doel het functioneren van het (gezins)systeem te verbeteren).
3. Systeemgericht werken heeft betrekking op de circulariteit, wederzijdse beïnvloeding en niet op ‘oorzaak-gevolg’, lineaire denken.
1.3 Het individuele systeem
De mens als systeem is opgebouwd uit cellen, die samen organen vormen en deze vormen weer stelsels (bijv. bloedsomloop). Al die stelsels
vormen samen het menselijk lichaam. Samen met de psyche (denken, gevoel), vormt dat de eenheid van de mens. Het orgaanstelsel is te zien
als subsysteem wat voortdurend in interactie is met zichzelf. Er is sprake van innerlijke boodschappen (input, throughput en output) binnen
de eenheid van de mens.
Voorbeeld: bloedsomloop; input = zuurstofarm bloed, throughput= verrijking van bloed met zuurstof in de longen naar aanleiding van
signalen vanaf de hersenstam, output= zuurstofrijk bloed.
Bloedsomloop als subsysteem:
Input (tekort aan zuurstof) Ademhaling en hartactie worden sneller Output (zuurstofrijk bloed naar organen)
Feedbacksignaal naar input- er is genoeg zuurstof
Binnen de algemene systeemtheorie worden alle levende wezens gezien als open systemen; systemen die in open verbinding staan met de
omgeving. materie, energie en informatie passeren voortdurend de grens van een systeem (input), worden door het systeem bewerkt
(throughput) om uitgewisseld te worden met de omgeving (output). Er vindt een procesmatige uitwisseling plaats die voortdurend ‘feedback’
krijgt om het systeem te veranderen, verbeteren of stabiliseren. De omgeving kan het individuele systeem beïnvloeden, maar het individuele
systeem beïnvloed ook de omgeving. Von Bertalanffy benoemd deze benadering als ‘wholeness’, wat totaal of de totale mens is.
Bij gesloten systemen is er een beperkte interactie met de omgeving. de mate van interactie kan veranderen bijv. door entropie waarbij open
systemen steeds meer gesloten raken en uitwisseling met omgeving afneemt. Er is dan sprake van de energie-uitputting en desorganisatie
doordat subsystemen in disbalans raken. Het open systeem behoudt in steeds mindere mate een gezond evenwicht, wat uiteenvallen of de
dood tot gevolg heeft.
De omgeving bestaat uit alle protectieve factoren en stressoren die het individuele systeem omgeven. Verstoring van het evenwicht heeft
gevolgen voor de energiehuishouding. De mate van beschikbare energie is bepalend voor het welbevinden of gezondheid. Bij entropie is er
meer energie nodig dan beschikbaar is en bij negentropie is er energie beschikbaar, waardoor het systeem zich beweegt in de richting van
(toenemende) gezondheid.
Zelfstabilisatie= mechanisme waarbij een mens zich aanpast aan zijn omgeving of aanpassingen in zijn omgeving bewerkstelligt.
Zelforganisatie= mechanisme wat zichzelf niet aanpast, maar structureel wijzigt.
, 1.4 Het subsysteem
Dyadisch subsysteem= kleinste sociale subsysteem met twee personen.
Binnen een gezin kennen we het subsysteem ouders/opvoeders/partners en subsysteem kinderen. In sommige culturen wonen drie generaties
in een gezin en is er een subsysteem grootouders. Om tot een bepaald systeem te horen, moet je deelnemer aan communicatie en interactie.
Enerzijds worden subsystemen in een gezin generationeel bepaald, anderzijds hebben subsystemen een (gezins)functie.
- partner-subsysteem: vervult de functie intimiteit en seksualiteit
- opvoeder-subsysteem: vervult de functie van het opvoeden
- kind-subsysteem: vervult de functie van ‘geven’.
1.5 Het suprafamiliare systeem= Met het systeem ‘familie’ worden bloedverwanten tot de 3 e lijn bedoeld. Familieleden behoren tot het
persoonlijk sociale netwerk van het gezin en betreft mensen met wie een duurzame band bestaat. dit netwerk kan een belangrijke functie als
steunbron vervullen en ze beschikken vaak over doeltreffende oplossingsstrategieën. Familie kan een positieve bijdrage leveren maar ook
veel conflicten met zich meebrengen.
1.6 De omgeving als systeem= De omgeving bestaat uit alle interne en externe factoren of invloeden die het gezinssysteem omgeven. De
relatie tussen het gezinssysteem en de omgeving is wederkerig. De uitwisseling tussen het gezinssysteem en de omgeving in de vorm van
input, output en feedback is dan ook circulair van aard.
1.7 Het systeempentagram (blz 28 of bijlage)
In de vijf systemen (gezin, ouders/opvoeders, cliënt, omgeving en suprafamiliaar)waarmee de systeemgericht social worker te maken heeft,
is geen hiërarchisch onderscheid. Voor een efficiënte hulpverlening, goede analyse en juist empowerment zal aandacht moeten zijn voor, en
geïntervenieerd moeten kunnen worden in alle systemen.
1.8 De plek van de social worker binnen de systemen
Op welke wijze de social worker (binnen de vijf pentagraampunten) aan de slag gaat, wordt bepaald door wat vanuit de eigen professionele
optiek als belangrijk wordt beschouwd en wat de cliënt als belangrijk ervaart. De behoeftepiramide van Maslow biedt een goede leidraad
voor de bepaling van de hiërarchie in doelen. Er moet eerst voldaan zijn aan de onderste laag in de piramide voordat men aan de volgende
laag in de piramide kan toekomen.
Cliënt= het individu dat zich met een bepaald probleem heeft aangemeld dan wel aangemeld is.
Daarnaast staat de individuele cliënt in relatie tot de overige vier punten van het systeempentagram. Voor problemen van cliënten zijn vaak
geen directe oorzaken te vinden; we willen vanuit een circulaire visie de cliënt en zijn problemen benaderen.
Interactiepatronen tussen twee of meer personen met een duurzame relatie zijn door Bateson et al te onderscheiden in twee soorten:
- symmetrische interactie gedrag van de een wordt gevolgd door eenzelfde soort gedrag van de ander. Betrokkenen nemen gelijksoortige
posities in de interactie in en wisselen gelijksoortige boodschappen uit.
- complementaire interactie hierbij is sprake van tegengesteld gedrag dat bij elkaar past, op elkaar ingrijpt. Interactie is gebaseerd op
ongelijkheid, vertonen elkaar aanvullende gedragingen. De een heeft een ‘leidende’ en de ander een ‘volgzame’ rol, wat niet overeenkomt
met een sterke en zwakke positie.
De social worker neemt bij aanvang van de hulp een centrale positie in. Dat komt doordat hij een leidende rol neemt of krijgt. Het gevaar van
deze positie op langere termijn is het creëren van een afhankelijkheid van cliënten van jo als hulpverlener.
In de afgelopen jaren zijn er ontwikkelingen geweest die verband houden met de inbreng van het familiaire systeem. In verschillende vormen
wordt het ingezet, met de hulpverlener in uiteenlopende rollen: procesmatig, faciliterend en passief. Welke rol hij inneemt hangt af van de
behoefte vaan de familie en het sociale netwerk. Een andere belangrijke ontwikkeling: eigen kracht conferenties: verantwoordelijkheid van
het probleem en de oplossing ervan worden bij de cliënt en zijn naasten gelaten. Kernprincipes:
- cliënt is eigenaar van zijn probleem
- cliënt is eigenaar van de conferentie en het plan
- cliënt houdt regie over de uitvoering van het plan
Om de familie als systeem in kaart te brengen, wordt gebruik gemaakt van een genogram: dit is een grafische weergave van een aantal,
meestal drie generaties, van het gezin en relaties hierbinnen. Ook het eco- en sociogram zijn belangrijke hulpmiddelen bij het in kaart
brengen van het familiesysteem, de krachten en aandachtspunten hierin (ook om omgeving in kaart te brengen).
Bij de omgeving gaat het om de school, peers, het werk, gezagsinstanties, etc. en mag niet verward worden met het suprafamiliare systeem.
De integratie van een gezin in zijn omgeving binnen de samenleving maakt onderdeel uit van de mate van welbevinden van het gezin. Een
persoon of groep is geïntegreerd in de Nederlandse samenleving wanneer sprake is van een gelijke juridische positie, gelijkwaardige
deelname op sociaaleconomisch terrein, kennis van de taal en respect voor gangbare waarden en normen en gedragspatronen. Hierbij hoort
actief burgerschap, betrokkenheid en zelfredzaamheid.
De aandacht voor de omgeving van de cliënt neemt steeds meer toe. Achterliggende visie: problemen kunnen veroorzaakt worden door
kenmerken van de cliënt zelf, zijn gezin, zijn vriendengroep, school en buurt.
Hoofdstuk 2: Systeemtheorieën
2.1
Halverwege de 20ste eeuw treffen we in Amerika de eerste hulpverleners aan die de gezinstherapie toepassen. Onder invloed van de tijdgeest
ging men bij andere wetenschappen op zoek voor concepten om de gezinsinteracties te beschrijven en begrijpen. Geschikte theorieën werden
in de cybernetica (opbloeiende wetenschap over zelfregulerende systemen) gevonden.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Sandra90. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.89. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
75759 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now