samenvatting van hoofdstuk 2 grieken en romeinen van sprekend verleden. alle concepten en termen zijn duidelijk omschreven. ik heb zelf met behulp van mijn samenvattingen het vak geschiedenis afgerond in mijn zesde jaar met een 8.8
KA-4: De ontwikkeling van wetenschappelijk denken en het denken over burgerschap en politiek in de
Griekse stadstaat
KA-5: De klassieke vormentaal van de Grieks-Romeinse cultuur
KA-6: De groei van het Romeinse imperium waardoor de Grieks-Romeinse cultuur zich in Europa
verspreidde
KA-7: De confrontatie tussen de Grieks-Romeinse cultuur en de Germaanse cultuur van Noordwest-
Europa
KA-8: De ontwikkeling van het jodendom en het christendom als de eerste monotheïstische
godsdiensten
Grieken:
§1 het ontstaan van de polis, Athene als voorbeeld
Vanaf 800 v Chr: 200 aparte stadstaatjes ontstaan doordat veel gebieden van elkaar werden
gescheiden door bergen of zee staat = polis (ons woord politiek afkomstig)
o Het middelpunt van een polis was een versterkte heuvel acropolis (=hoge stad) veilige
plek als de polis werd aangevallen.
o Op de acropolis: vaak een tempel vereren belangrijkste god(in) van de polis.
o Ook een agora een plein waar de burgers elkaar ontmoeten, handel dreven en het
bestuur van de polis bespraken.
Rondom agora en acropolis steden ontstaan waar allerlei beroepen uitgevoerd.
De stadstaten op zichzelf hadden verschillende bestuursvormen met verschillende mate van
betrokkenheid van burgers:
- Autocratie: bestuur door alleenheersers
- Oligarchie: bestuursvormen waaraan alleen de aanzienlijkste burgers deelnamen
- Democratie: bestuursvormen waaraan alle burgers deelnamen
Adel moet de macht gaan delen met andere bevolkingsgroepen eerst had adel (rijke families mn
op grondbezit) macht in de polis -> een raad van edelen nam alle beslissingen, soms ook een
volksvergadering (alle mannen, maar nauwelijks eigen stem)
Verandering -> door overbevolking in de steden (maar grond was niet vruchtbaar genoeg dus te
weinig eten) en opkomst van een nieuwe bevolkingsgroep -> de handelaren
Athene en andere steden kolonisatie in het Middellandse Zeegebied kolonies leverden in
ruil voor eg graan olijfolie aan moederstad (band bleef sterk)
handelaren werden rijker wilden ook zeggenschap in het bestuur burgers en adel mochten
nu meebeslissen (onder de burgers werden geen vrouwen, slaven, buitenlanders gerekend).
Athene: nieuwe regeringsvorm door voorstel van de edelman Kleisthenes (509 v chr.) directe
democratie
o belangrijke beslissingen werden voortaan genomen door volksvergaderingen mannen
ouder dan 18 met het atheens burgerrecht konden voorstellen goed- of afkeuren en een
tegenvoorstel indienen.
o Vergaderingen voorbereid door Raad van Vijfhonderd , met ambtenaren aan hun zijde
uitgekozen voor 1 jaar door een loting uit een grotere vrijwillige groep
o dagelijks bestuur van Athene lag telkens in handen van wisselende 50 leden van de
vijfhonderd
o Volksvergadering koos 10 leiders van leger en vloot.
, Eerst weinig slaven in Athene maar toen handel en nijverheid toenamen meer werk slaven
nodig (rond 2/3 deel bevolking was slaaf)
§2 Sparta, een andere polis
Sparta -> grote tegenstander van Athene
Ook in Sparta (belangrijkste stad op de Peloponnesos) overbevolking maar stichtten geen
kolonies, -> veroverden land van Messeniërs gedwongen om voedsel te leveren (-> veel
hongersnood) maar spartaans leger was te sterk (konden zo slaven, messeniërs en andere inwoners
sparta in controle houden). Waarom spartaans leger zo sterk:
o spartaanse mannen hoefden niet op het land te werken (deden anderen voor hen)
o werden op 7 jarige leeftijd in een legerkazerne geplaatst en kregen tot het 20 ste een militaire
opleiding leerden wapens te gebruiken en leerden dat de Spartaanse staat het
belangrijkste was voor hen (een spartaan moest zijn leven over hebben voor sparta) .
Sparta: mn aandacht voor militaire zaken meer een leger met een staat dan een staat met een
leger
Anders dan atheners -> nauwelijks belangstelling (en tijd) voor kunst en wetenschap
Bestuur:
o Volksvergadering: spartaanse mannen (met spartaans burgerrecht) konden voorstellen
gedaan door de raad van edelen afkeuren of goedkeuren (konden geen tegenvoorstellen
doen)
o Raad van edelen: doen voorstellen die de volksvergadering goed-/ afkeurt
o Dagelijks bestuur: 5 ephoren (opzichters) (jaarlijks gekozen door volksvergadering) hadden
de grote macht -> voorzitters van de raad van edelen, volksvergadering en bepaalden de
buitenlandse politiek
o Leger: aangevoerd door 2 erfelijke koningen (onder toezicht van ephoren).
Veel bewoners van sparta hadden geen burgerrechten meesten waren afstammelingen van de
oorspronkelijke bevolking die werd onderworpen door de Doriërs (‘echte’ spartanen) in 1000 v Chr.
Athene vs sparta:
- Athene: belangstelling voor kunst, wetenschap -> sparta niet
- Sparta meer gericht op militair gebied
- Athene: volksvergadering mocht tegenvoorstellen doen, sparta niet
- Dagelijks bestuur -> athene: 50 wisselende leden raad van vijfhonderd, sparta: 5 ephoren
- Wel beiden overbevolking -> athene sticht kolonies, sparta verovert buurvolk messeniërs
- Athene: meeste bewoners hadden burgerrechten, sparta niet
§3 De Grieken verslaan de Perzen
Midden-Oosten: Perzische Rijk ontstaan geen democratie (1 koning). Voor de perzische
veroveringen hadden Griekse kolonisten zich in Klein-Azië gevestigd en kwamen in opstand tegen de
Perzische koning Darius (wilden onafhankelijkheid van perzische rijk) (500 v Chr) Perzische
Oorlogen Darius besluit (zogenaamd als strafmaatregel wegens hulp aan de opstandelingen),
Griekenland te veroveren. De griekse staatjes slaagden er niet in tot een goede samenwerking want
ze waren bang dat 1 van hen de andere staatjes zou gaan overheersen.
Verloop van de perzische oorlog:
490 v chr: Perzen (olv darius) vallen Griekland over zee aan, op het laatste moment besluiten veel
Griekse staatjes toch tot samenwerking (sparta + athene). veldslag bij Marathon (spartanen
kwamen pas opdagen nadat atheners de perzen al verslagen hadden)
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller aloysevanwaesberghe. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.98. You're not tied to anything after your purchase.
