Summary
Samenvatting Antropologie | Filosofie
- Course
- Level
Een samenvatting van het hoofdstuk Antropologie voor 6 vwo Durf te denken! methode. Inclusief begrippen met uitleg.
[Show more]
Seller
Follow
stuviastudente0
Reviews received
Content preview
Wijsgerige antropologieWijsgerige antropologie is het onderdeel van de filosofie dat het wezen van de mensen onderzoekt. Men
probeert daarbij antwoorden te formuleren op vragen over onder meer
de verhouding tussen lichaam en geest,
het onderscheid tussen mensen en dieren,
de verschillen tussen mannen en vrouwen,
de opvatting van (geestes)ziekte en (geestelijke) gezondheid,
de invloed van erfelijkheid en opvoeding (nature – nurture),
de ontwikkeling van kind tot volwassene,
de wisselwerking tussen individu en samenleving en
de grens tussen rationaliteit en het onderbewuste.
Behalve wijsgerige antropologie bestaan er buiten de filosofie ook de studies van de culturele
antropologie en de fysische antropologie. Culturele antropologie noemt men ook wel de sociologie van de
niet-westerse volkeren. Bij de culturele antropologie bestudeert men de manier waarop tradities en
gebruiken functioneren binnen samenlevingen. Bij de fysische antropologie bestudeert men de
ontwikkeling en de werking van het menselijk lichaam.
Hoewel de wijsgerige antropologie nadrukkelijk een onderdeel vormt van de filosofie en zij haar eigen
argumentatieve methoden hanteert, zijn de bevindingen van de culturele en de fysische antropologie soms
wel degelijk relevant voor de wijsgerige antropologie. Zo hebben bijvoorbeeld de theorieën over
primitieve beschavingen van Lévi-Strauss en de evolutietheorie van Darwin een diepgaande invloed
uitgeoefend op de manier waarop filosofen over de mens dachten.
De onderstaande tekst biedt in de eerste plaats een geheugensteun bij de lesstof. Aan het einde staat ook
een lijst met grondbegrippen, die kan meehelpen bij het bestuderen daarvan. Wie echter aan de lesstof
geen touw heeft kunnen vastknopen, kan niet erop rekenen dat deze tekst automatisch voldoende houvast
biedt om dit onderdeel met een voldoende af te sluiten.
1. Imago Dei Aristoteles (384-322 voor het begin van onze
jaartelling) heeft zijn mensvisie uiteengezet in
“En God zeide: Laat Ons mensen maken naar ons verschillende werken, bijvoorbeeld in De anima,
beeld, als onze gelijkenis, opdat zij heersen over de De historia animalium en Politica.
vissen der zee en over het gevogelte des hemels en Aristoteles ziet de hele werkelijkheid als materie
over het vee en over de gehele aarde en over al het in beweging. Hij onderscheidt daarbij potentia en
kruipend gedierte, dat op de aarde kruipt. En God actualitas. Actualitas is wat nu de realiteit vormt,
schiep de mens naar zijn beeld; naar Gods beeld potentia is wat er van iets kan worden. Baby’s kan
schiep hij hem; man en vrouw schiep hij hen. En men nu rekenen tot de actualitas, maar de potentia
God zegende hen en God zeide tot hen: Weest bestaat dat het pubers worden. Lang niet elke
vruchtbaar en wordt talrijk; vervult de aarde en potentia realiseert zich; er komt bijvoorbeeld
onderwerpt haar, heerst over de vissen der zee en kindersterfte voor. Lang niet elke potentia komt
over het gevogelte des hemels en over al het voor bij een actualitas; zo kunnen mannen van alles
gedierte, dat op de aarde kruipt.” Zo beschrijft de worden maar tot hun potentia behoort niet dat het
bijbel (Genesis 1:26-28) de schepping van de mens. moeders worden.
Twee dingen vallen hierbij op: De mens bestaat uit materie (het lichaam) en vorm
de mens onderscheidt zich van de rest van de (psyche, de ziel). De aanwezigheid van de psyche
schepping doordat hij een afbeelding is van maakt een wezen tot een levend wezen. Die psyche
God zelf en bestaat steeds uit vermogens die een bepaalde
dat vormt een rechtvaardiging (“opdat”) voor levensvorm karakteriseren. Ziel en lichaam kunnen
de mens om te heersen over alle dieren. niet bestaan zonder elkaar.
Niet alle religies en mythologieën kennen de mens Er bestaat slechts een gradueel verschil tussen
zo’n bevoorrechte status toe, maar dat doen er wel mens en dier. De mens deelt een aantal vermogens
meer dan alleen het christendom. In veel religies met andere levende wezens. Planten beschikken net
hebben de goden een menselijk uiterlijk, kennen ze als de mens over een vegetatief en een reproductief
menselijke verlangens en maken ze menselijke vermogen. Lagere diersoorten beschikken daarnaast
overwegingen. De gedachte dat mensen op goden net als de mens over een sensitief en een locomotief
gelijken, maakt andere wezens meestal minder vermogen. Hogere diersoorten beschikken
belangrijk. bovendien net als de mens over het beperkte
2. Aristoteles geheugen.
1
, De mens onderscheidt zich echter van de andere De natuur vormt een mechaniek dat op zichzelf
levende wezens doordat hij beschikt over het geen doelen en geen eigen waarde heeft. De mens
vermogen redelijk te denken. Hij heeft dit kan zichzelf echter met zijn geest boven de natuur
vermogen van de rede: theorie. Met behulp daarvan stellen en uitgaan van zijn eigen doelstellingen. Zo
is de mens in staat tot zelfbewust, doelgericht kan hij de natuur naar believen beheersen.
handelen: praktijk. De mens is zo in staat om via de Baruch de Spinoza (1632-1677) is het oneens met
rede invloed uit te oefenen op zijn omgeving. het dualisme van Descartes. Volgens hem bestaat er
Aristoteles ziet vrouwen als onvolledige mannen. slechts één substantie: God ofwel de natuur.
Zijns inziens voegen vrouwen bij de zwangerschap Volgens hem zijn lichaam en geest van een mens
slechts de materie toe aan de vorm die al aanwezig één in God, waarvan wij twee attributen kennen:
is in het zaad van een man. denken en uitgebreidheid. Het menselijk bestaan, is
evenals de gehele werkelijkheid volledig
gedetermineerd door rationele wetten. Zo komt hij
3. Christelijk aristotelisme tot een pantheïstisch monisme.
Ook Julien Offray de Lamettrie (1709-1751) wijst
Thomas van Aquino (1224-1274) is één van de het dualisme van Descartes af, maar met andere
christelijke denkers die de filosofie van Aristoteles overwegingen. In zijn visie is ook de mens niet
proberen te verenigen met het christendom zoals meer dan een machine en wordt zijn denken
dat in de Middeleeuwen wordt verkondigd via de volledig bepaald door de mechanistische wetten die
Kerk. de materie beheersen. Zo komt hij tot een
Ook hij onderscheidt bij de mens een lichaam en materialistisch monisme.
een ziel die daarvan de vorm is. Die vorm bestaat
uit het leven en de vermogens. Tot de belangrijkste
menselijke vermogens rekent hij echter naast het 5. Romantiek
intellect ook de wil.
Het verschil tussen mens en dier is volgens hem De Romantiek is een reactie op het verstandelijke
meer dan gradueel. God heeft de mensen namelijk, mensbeeld van de Verlichting. Romantici zien de
behalve het vegetatieve, sensitieve, appetatieve en mens als een natuurwezen en hechten grote waarde
locomotieve vermogen, ook het intellect gegeven. aan het gevoel. De natuur en alles wat het menselijk
De eerste vier vermogens vergaan zodra het verstand te boven gaat, verdienen respect. De
lichaam sterft. Het menselijke intellect heeft echter beschaving laat de mens ontaarden tot een minder
betrekking op universalia (algemene begrippen) en wezen, maar de mens doet er beter aan zijn
daarmee is het onafhankelijk van het lichaam: de natuurlijke drijfveren te volgen.
redelijke ziel van de mens is onsterfelijk. Jean-Jacques Rousseau (1712-1778) is zo’n
Thomas neemt het negatieve vrouwbeeld over van Romantische denker. Volgens hem is de mens van
Aristoteles: de vrouw is een onvolledige man. nature goed, maar wordt hij door de cultuur
bedorven en beroofd van zijn vrijheid. De
primitieve mens was een edele wilde, maar de
4. Dualisme en monisme eerste mens die land afbakende en het zijn
eigendom noemde, stichtte de burgerlijke
René Descartes (1596-1650) heeft zijn mensvisie maatschappij, waarmee de mogelijkheid van oorlog
onder andere geformuleerd in zijn Meditationes de en machtsverhoudingen werden geschapen.
prima philosophia en Les Passions de l’âme. Hij Friedrich Nietzsche (1844-1900) is een ander
ziet de mens als een wezen met een lichaam en een voorbeeld van een Romantische denker. Zijn
geest. De mens leeft in twee verschillende inziens heeft de mens een natuurlijke wil tot macht,
werelden: de geest huist in een lichaam, dat bestaat maar heeft de christelijke cultuur ons een
uit materie en net als de hele natuur onderworpen is slavenmoraal aangepraat, waarbij wij ons gedrag
aan natuurwetten. De geest is echter iets laten leiden door medelijden en de gevestigde
zelfstandigs en de mens is met zijn geest in staat de moraal. God is echter dood, en de Übermensch
natuurwetten te kennen en te begrijpen. moet voortaan ons ideaal zijn. Dit is een ongeremd
Geest en lichaam maken deel uit van verschillende en sterk mens die zijn wil oplegt aan de zwakkeren
substanties maar in het menselijk lichaam vindt een (Untermenschen). Deze visie leidt bij hem
wisselwerking plaats tussen geest en lichaam in de overigens niet tot een positief vrouwbeeld: “Das
pijnappelklier (de epifyse). Glück des Mannes heißt: ich will. Das Glück des
Dieren beschikken niet over de rede. Ze hebben Weibes heißt: er will” en “Du gehst zu Frauen?
alleen een lichaam en geen geest. Daarom vormen Vergiß die Peitsche nicht!”
het onbezielde automaten. Indien men een dier slaat
of verwondt, is de reactie die het geeft, geen teken 6. Dialectische antropologie
van pijn, maar vergelijkbaar met het lawaai dat een
vallende pan maakt.
2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller stuviastudente0. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.81. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
80364 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now