Po- raad: ontwikkelingsperspectief in het basisonderwijs
Voorwoord:
Het primaire doel van het OPP is de ontwikkelingskansen van leerlingen te optimaliseren: het
belang van de leerlingen staat voorop. Scholen krijgen handvatten voor het opstellen,
uitvoeren, monitoren en evalueren van een OPP en voor de wijze waarop zij de
samenwerking met ouders kunnen vormgeven.
Het doel en de inhoud van het OPP zijn voor de verschillende onderwijstypen gelijk. De wijze
waarop een school/ bestuur het OPP optimaal benut om onderwijs te plannen en te
evalueren, verschilt echter.
Het meest kenmerkende verschil is dat het speciaal (basis)onderwijs verplicht is om voor alle
leerlingen binnen zes weken na inschrijving een OPP te hebben vastgesteld. In het reguliere
basisonderwijs is een OPP op schrift alleen verplicht voor die leerlingen voor wie een beroep
gedaan wordt op extra ondersteuning.
Deel A Basis Ontwikkelingsperspectief: voor wie, wat , waarom, wanneer en hoe?
1. Inleiding
In het ontwikkelingsperspectief (OPP) beschrijft de school de doelen die een leerling kan
halen. Het laat zien naar welk vervolgonderwijs de school, samen met de leerling en diens
ouders , toewerkt
2. Wet en Regelgeving
Er zijn een aantal wijzigingen in de Wet op primair onderwijs opgenomen die betrekking
hebben op het werken met een OPP.
Het opstellen van een OPP is verplicht voor alle leerlingen met extra ondersteuning.
Verplichte onderdelen van OPP:
- Verwachte uitstroombestemming
- Onderbouwing van de verwachte uitstroombestemming (belemmerende en
bevorderende factoren)
- Beschrijving van de te bieden ondersteuning en begeleiding
Binnen 6 weken na inschrijving van een leerling voor extra ondersteuning, moet de school
het OPP vaststellen. Er moet ook geëvalueerd worden
3. Huidig toezicht- en waarderingskader inspectie
Het OPP is indirect aan de orde bij regulier onderwijs, er zijn namelijk geen indicatoren
opgenomen die zich specifiek richten op het werken met een OPP. Er zijn op bijna alle
scholen leerlingen die niet of gedeeltelijk deelnemen aan het reguliere curriculum en voor 1
of meerdere vakken op hun eigen niveau werken. Daarom moeten scholen van de inspectie
kunnen aantonen dat dit komt door beperkte capaciteiten en niet het onderwijssysteem zelf.
Ook moeten scholen laten zien dat deze leerlingen voldoende vooruitgang boeken. Dit kan
door middel van een ontwikkelingsperspectief.
4. Waarom werken met een ontwikkelingsperspectief?
- In plaats van de (leer)ontwikkeling te volgen en af te wachten waar de leerling
uiteindelijk uitkomt, plant de school met het OPP doelgericht het onderwijs, op basis
van hoge verwachtingen. Hiermee voorkomt de school onderpresteren en krijgen alle
leerlingen de kans zich optimaal te ontwikkelen op basis van hun mogelijkheden en
talenten.
- Een OPP is een planningsinstrument voor de leerkracht. Als de leerontwikkeling
daartoe aanleiding geeft, beschrijft de school in het OPP van de leerling
, beredeneerde keuzes in de leerdoelen en in het aanbod binnen het regulier
programma om deze doelen te bereiken. Bij bijvoorbeeld een uitstroombestemming
praktijkonderwijs kan een leerling bepaalde onderdelen uit de rekenmethode
overslaan (dispenseren), terwijl de leerling aan andere rekenonderdelen mee blijft
doen omdat die wel relevant zijn voor praktijkonderwijs.
- Met het OPP krijgen zowel school, ouders als de leerling zelf scherper in beeld waar
de leerling naar toewerkt om succesvol te zijn in de uitstroombestemming.
- Het OPP is bij uitstek geschikt om met de ouders in gesprek te gaan over de
ontwikkeling van hun kind en waar de school naar toe werkt.
- Met het OPP weten ouders tijdig wat een realistisch perspectief is voor hun kind. Nu
blijft dit perspectief vaak impliciet en weten ouders pas op het einde van de rit waar
hun kind uitkomt.
- Door in gesprek te gaan met de leerling voorkomt de leerkracht dat de leerling het
OPP als een ‘degradatie’ ervaart.
- Ten slotte levert het OPP een belangrijke bijdrage aan een gerichte voorbereiding
van de leerling op een bepaalde uitstroombestemming in het voortgezet onderwijs,
zodat hij daar meer kans op succes heeft. Natuurlijk kan het OPP ook bij de
overdracht naar het voortgezet onderwijs een belangrijke rol spelen.
Werken met een OPP zal alleen een succes worden als de leerkrachten de meerwaarde
ervan voor hun eigen praktijk ervaren
5. Uitgangspunten voor het werken met een ontwikkelingsperspectief
- Doelgericht een aanbod plannen
- Uitgaan van hoge, maar wel realistische verwachtingen
- Aanpakken van beïnvloedbare factoren die de ontwikkeling en leren van de
leerling belemmeren
- Insteken op groepsgericht onderwijs (eerst intensiveren, dan dispenseren)
- Afstemmen en samenwerken met de leerling en zijn/ haar ouders
- Systematisch monitoren en evalueren van de ontwikkeling van de leerling
- Voor iedereen moet duidelijk zijn wie, wanneer, welke stappen zet
- Benutten van het OPP bij de informatie-overdracht tussen scholen
6. Elementen van een ontwikkelingsperspectief
- Ontwikkelingsdeel:
Verplicht: factoren die de ontwikkeling belemmeren en bevorderen
Mogelijk: beginsituatie/ instroomprofiel
de leerontwikkeling op basis van de behaalde toetsresultaten
- Planningsdeel
Verplicht: de uitstroombestemming van de leerling
Het aanbod om de gestelde doelen te bereiken (Veelal kan een leerling meedoen met
het aanbod van de groep en volstaat hier een verwijzing naar het groepsplan.)
Mogelijk: de geplande vaardigheidsgroei en inhoudelijke doelen
Gepland uitstroomniveau per leergebied
- Evaluatiedeel:
Bespreken met de ouders, zij evalueren of de gestelde doelen bereikt zijn.
De school evalueert aan de hand van de behaalde vaardigheidsscores of de
geplande vaardigheidsgroei daadwerkelijk is gerealiseerd.
Kijken of er aanpassingen nodig zijn
School gaat na of inhoudelijke tussendoelen zijn behaald en een analyse welke
doelen nog extra aandacht nodig hebben.
, Verschil tussen uitstroombestemming en uitstroomniveau:
Uitstroomniveau: geeft per leergebied een aanduiding van het kennis- en vaardigheidsniveau
dat voor een type voortgezet onderwijs vereist is
Uitstroombestemming: op basis van de verschillende uitstroomniveaus, belemmerende ,
bevorderende factoren en talenten en interesses van leerling wordt er gekozen voor 1
uitstroombestemming
7. Voor welke leerlingen stellen we een OPP op: wat moet en wat mag?
Wat onder de basisondersteuning en wat onder de extra ondersteuning valt, bepaalt het
samenwerkingsverband. Dat kan derhalve per samenwerkingsverband verschillen.
In het algemeen geldt: hoe breder de basisondersteuning en hoe sterker de kwaliteit van het
onderwijs, hoe minder leerlingen extra ondersteuning nodig zullen hebben, dus hoe minder
verplichte OPP’s. De verplichting tot het opstellen van een OPP is gekoppeld aan het
moment waarop de school extra ondersteuning inzet. Voor leerlingen die ondersteuning
krijgen die buiten de basisondersteuning valt, is een OPP dus verplicht. Daarnaast zijn er
ook leerlingen die binnen de basisondersteuning vallen, maar voor wie een OPP volgens de
school nodig, maar dus niet verplicht, is. Een school heeft dan de vrije keuze om binnen de
basisondersteuning toch voor enkele kinderen een OPP op te stellen als dat gezien de leer-
en/of gedragsontwikkeling wenselijk is.
8. Wanneer een ontwikkelingsperspectief opstellen?
Binnen 6 weken voor leerlingen die extra ondersteuning ontvangen.
Vooral bij jonge leerlingen is het vaststellen van het OPP lastig, daarom is het belangrijk om
de leerling zo lang mogelijk bij het reguliere aanbod te houden. Het opstellen van specifieke
leergebiedoverstijgende doelen, zoals op het gebied van gedrag of sociaal-emotionele
ontwikkeling, kan op jonge leeftijd wel zinvol zijn
eerst intensiveren en pas later, indien nodig, \
penseren. De school kiest daarom om eerst het basisaanbod te intensiveren. Denk aan meer
instructie- en verwerkingstijd. Pas als langdurige intensivering telkens onvoldoende resultaat
heeft, breekt het moment aan dat doelen die niet essentieel zijn voor de
uitstroombestemming vervallen (dispenseren), zodat de school alle leertijd kan besteden aan
doelen die wel relevant zijn. Dit moet niet te vroeg gebeuren, want door te dispenseren
worden uitstroommogelijkheden definitief geblokkeerd. Maar het moet ook niet te laat, dat
levert alleen maar frustratie op voor leerling en leerkracht
9. Wie stelt het ontwikkelingsperspectief op?
Samen met de leerkracht neemt de intern begeleider een centrale positie in bij het opstellen
van het OPP. Leerkracht: uitvoerder van OPP en blijft verantwoordelijk voor het onderwijs
aan deze leerling, kan beroep doen op intern begeleider.
Intern begeleider: maakt beknopt overzicht van gegevens die relevant zijn voor OPP:
belemmerende, bevorderende factoren, omgeving, factoren in onderwijsleersituatie,
gegevens uit het leerlingvolgsysteem. Samen met de leerkracht werkt de intern begeleider
het OPP verder uit binnen de afspraken van de zorgstructuur in de school en het
samenwerkingsverband passend onderwijs
Steeds meer basisscholen hebben een ondersteuningsteam, waarin (op afroep) ook een
externe deskundige beschikbaar is, bijvoorbeeld een orthopedagoog of een gezinsspecialist
waar advies kan worden ingewonnen over de uitwerking van OPP’s.
10. Aandachtspunten op schoolniveau
- Het is belangrijk om het werken met een OPP in het team te bespreken
- Leerlingvolgsysteem: school kiest goede toetsen en instrumenten. Kijkt wat al is
gedaan voor de leerling met welk resultaat
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller petradestudent1. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.22. You're not tied to anything after your purchase.