Uitgangspunt: gedrag veranderen eerst: weten waarom het gedrag gesteld wordt
Steeds zoektocht naar de belangrijkste determinanten
In praktijk:
Lijst genereren v. mogelijke determinanten die een rol spelen
Afwegen op basis van: belangrijkheid (meest meebepalend in het gedrag) en veranderbaarheid
Inzicht: basis voor ontwikkelen v.e. interventie/programma
Persoonlijke determinanten
Gedragsintentie: mate waarin iemand van plan is om een bep. gedrag uit te voeren
Onder invloed van andere determinanten
Belangrijke voorwaarde, maar geen garantie
Attitude: houding t.a.v. iets of iemand
Redelijk stabiel
Geeft richting, maar ≠ gedrag effectief stellen
O.b.v. leerervaringen
Belangrijk bij verzamelen van info v. doelgroep totaaloordeel vormen
Onderverdelen van opvattingen: Cognitief, Affectief en effectief gedrag
Uitkomstverwachtingen: gevolgen van gedrag
Voor- en nadelen
Op lange of korte termijn
Belangrijk: gezondheidsgedrag voordelen pas op langere termijn, nadelen op korte termijn
Subjectieve norm: wat je denkt dat anderen van je verwachten
Geen aandacht voor verwachtingen v. anderen sociale sancties (uitsluiten, woede…)
Normatieve verwachtingen: wat denk je dat de ander denkt over je gedrag
Mate van gehoorzamen: ervan aantrekken?
Sociale steun (of druk): directere invloed van anderen
Eigen-effectiviteitsverwachting: verwachtingen over het eigen vermogen, het eigen kunnen
1 v.d. belangrijkste voorspellers
Algemeen of specifiek
Synoniemen:
Self-efficacy
Waargenomen gedragscontrole
Iedereen kan zaken identificeren, maar je moet er nog in geloven dat je het kan
Geanticipeerde spijt: gevoelens van spijt of schuld verwachten (hoe achteraf voelen?)
Geanticipeerde trots: een goed gevoel verwachten bij stellen van dat gedrag
Verbonden met persoonlijke of morele norm: norm niet volgen spijt/schuldgevoel
Risico-inschatting: hoe groter kans op risico, hoe groter kans op vermijden van risico
Ervaren gezondheidsdreiging en kans op dat risico
Synoniemen:
Ervaren kwetsbaarheid
Risicoperceptie
Kennis: centraal bij voorlichten, ‘belangrijkste’ determinant intentie is ook nodig juiste kennis over gezond
gedrag ≠ stellen van gezond gedrag
≠ soorten kennis:
Bewust maken van relatie tussen gedrag en risico
Bewustzijn: mate van inzicht in eigen gedrag
Gedrag = heel complex moeilijk bewust te zijn van eigen risicogedrag vaak te positief beeld over eigen gedrag
≠ oorzaken:
Kennis over de scheidingslijn (goed/slecht)
Voldoende kennis maar niet goed toegepast op eigen situatie
Essentiële voorwaarde, maar zelden voldoende voor effectieve verandering
Persoonlijkheid: indirecte invloed op gedrag voorspellen v.d. manier waarop men iets doet
The big five
Stabiel, moeilijk te veranderen
Omgevingsdeterminanten
Omgeving = alle ruimte buiten de persoon
Omgevingsdeterminant = factor als externe stimulus gedrag beïnvloed
Fysiek: beschikbaarheid van middelen of mogelijkheden om bep. gedrag te stellen
Sociaal-culturele omgeving: sociale en culturele context waarin gedrag wordt uitgevoerd
Economisch: kosten gerelateerd aan het gedrag (economische situatie van het land)
Politieke omgeving: regels en wetgeving die eigen gedrag beïnvloeden
Gedragsverklaringstheorieën
Determinanten staan niet op zichzelf, vormen onderdelen van ≠ theorieën. = gedragsverklaringstheorieën
Gedrag wordt bepaald door interactie tussen:
Omgeving: sociale omgeving heeft centrale invloed op gedrag
Persoonlijke karakteristieken: noodzakelijk maar niet voldoende
Gesteld gedrag
Beïnvloeden elkaar wederzijds
Belang sociaal leren: leren door anderen te observeren, imiteren
Eigen-effectiviteitsverwachting
= verwachting t.o.v. eigen vermogen om bep. gedrag te kunnen uitvoeren
Kenmerken:
Taak specifiek: varieert o.b.v. taak tot taak
Perceptie: wat men denkt te kunnen (hoeft de realiteit niet te weerspiegelen)
Situatie specifiek: kan variëren o.b.v. omstandigheden
Belang bij aanleren nieuw gedrag:
Iets nieuws leren gaat gepaard met problemen, frustratie, falen… hoger risico op stoppen met proberen
Bronnen:
Affectieve en somatische staat
Verbaal overtuigen
Observerend leren
Succes-ervaringen
Health Belief Model
2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller yote. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.28. You're not tied to anything after your purchase.