In dit document vind je alles wat je nodig hebt om de tussentoets voor te bereiden. Natuurlijk kun je deze stof ook gebruiken voor de eindtoets. De artikelen die je dient te gebruiken voor het tentamen zijn gemarkeerd.
Veel succes!
Week 1 uitwerking
De beginselen van de democratische rechtsstaat vormen de basis voor de organisatie en
werking van de Nederlandse staat.
Rechtsstaat
Een rechtsstaat streeft naar vrijheid, rechtszekerheid en rechtsgelijkheid:
- De macht en het optreden van de overheid wordt begrensd door rechtsregels
- De inwoners hebben fundamentele grondrechten die de overheid moet respecteren
- De burgers en de overheid moeten zich houden aan het recht
Positief aspect
Negatief aspect
Legaliteitsbeginsel
1. Het overheidsoptreden moet een wettelijke grondslag hebben, vooral als het
optreden de vrijheid van burgers beperkt.
2. Het overheidsoptreden moet worden uitgeoefend binnen de grenzen van het recht.
Doel legaliteitsbeginsel
1. Waarborgen van het idee van de klassieke liberale rechtsstaat
2. Waarborgen van rechtszekerheid
3. Waarborgen van rechtsgelijkheid
4. Waarborgen van democratie = positief aspect
5. Waarborgen van rechtsstatelijkheid = negatief aspect
6. Bestrijden van willekeur
Volksvertegenwoordiging
Koning & Parlement
Wettelijke grondslag ministers Eerste Kamer & Tweede Kamer
a. Grondwet
b. Wet in formele zin: gemaakt door regering en Staten-Generaal gezamenlijk. Art. 81 Gw
Eisen van een wet
1. Inhoud
1. De inhoud moet rechtszekerheid nastreven
2. Een wet moet kenbaar zijn, dus moet gepubliceerd zijn in het Staatsblad
2. Oorsprong
1. Een wet moet afkomstig zijn van een wetgevend orgaan
2. Wetgevend orgaan moet vertegenwoordigd zijn door actief en passief kiesrecht
Vrijheid is de hoofdregel en is onbegrensd.
Beperking is de uitzondering en is begrensd moet nauwkeurig zijn vastgesteld in de wet.
Als de overheid wil gaan
beperken, moet dit in de
grondwet of wet in formele
zin staan
,Legitimiteit van de Staten-Generaal
De Staten-Generaal en de regering maken gezamenlijk de wet in formele zin en grondwet.
Burgers kiezen direct de Tweede Kamer via verkiezingen.
Burgers kiezen indirect de Eerste Kamer via Provinciale Staten.
Zo hebben wij als burgers inspraak in het optreden van de overheid.
Ontwikkeling legaliteitsbeginsel
1814-1815
Nederland krijgt een grondwet, maar de koning had veel macht De minister moet verantwoording afleggen
aan de rechter
1840
Nederland krijgt strafrechtelijke ministeriële verantwoordelijkheid De koning tekent de wetten, maar de
Nederland krijgt contraseign verantwoordelijke minister zet een tweede
handtekening
1848 De minister moet verantwoording afleggen
Nederland krijgt politieke ministeriële verantwoordelijkheid aan de Staten-Generaal
Nederland krijgt rechtstreekse verkiezingen
1868
Nederland krijgt vertrouwensregel
1879
Meerenbergarrest: als AMvB straffen bevat, moet dit geregeld zijn in een wet in formele zin
1887
Art. 89 Gw
Rechtsregel van Meerenbergarrest wordt gecodificeerd
1973
Fluorideringarrest: voor ingrijpend handelen van overheid is een wettelijke grondslag vereist
Grondrechten
1. Burger heeft fundamentele rechten en vrijheden die overheid moet respecteren.
2. Burger heeft fundamentele rechten en vrijheden die overheid actief moet realiseren.
Klassieke grondrechten Artt. 1-17 Gw
Grondrechten die de overheid moet respecteren
Sociale grondrechten Artt. 18-23 Gw
Grondrechten die de overheid actief moet realiseren
, Machtenscheiding
De belangrijkste overheidsfuncties worden verdeeld over de wetgevende, uitvoerende en
rechterlijke macht.
Doel machtenscheiding
1. Vermijden van machtsmisbruik van de overheid
2. Waarborgen van vrijheid van burgers
Wetgevende macht
= parlement
1. Maakt algemene regels
2. Controleert de uitvoerende macht
Uitvoerende macht
= regering
1. Voert algemene regels uit
2. Is verantwoordelijk voor het dagelijks bestuur
Rechterlijke macht
= rechter
1. Controleert de uitvoerende macht
2. Besluit over conflicten tussen burgers of tussen burgers en de overheid
Machten werken samen, maar de 3 machten liggen nooit bij dezelfde persoon of ambt.
Machtenscheiding kan strikt, maar ook minder strikt zijn.
Checks and balances Machtsevenwicht
Er is sprake van samenwerking en controle tussen de 3 machten
Voorbeelden:
- De regering en het parlement kunnen gezamenlijk een wet in formele zin maken
- Het parlement kan ervoor zorgen dat de regering moet aftreden
- De regering kan ervoor zorgen dat het parlement ontbonden wordt
- De rechter kan de wetgevende en uitvoerende macht terugfluiten
Toetsingsverbod Art. 120 Gw
De rechter mag wetten in formele zin en verdragen niet toetsen aan de grondwet.
Dit is zo omdat deze taak niet bij de rechterlijke macht ligt, maar bij de wetgevende macht.
De wetgevende macht moet namelijk zorgen dat wetten en verdragen in overeenstemming
zijn met de grondwet.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller gbf. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.51. You're not tied to anything after your purchase.
