een uitgebreide samenvatting over hoofdstuk 13 van nectar vwo5. Elk onderdeel komt duidelijk aan bod met goede ondersteunende plaatjes. Lastig onderwerp is met aandacht uitgelegd.
Paragraaf 13.1: Het centraal zenuwstelsel en het perifeer zenuwstelsel
Het zenuwstelsel bestaat uit twee delen: een centraal zenuwstelsel en een perifeer
zenuwstelsel.
Het centrale zenuwstelsel à bestaat uit neuronen (zenuwcellen) van de hersenen en die
van het ruggenmerg met hun ondersteunende cellen.
Het perifere zenuwstelsel à bestaat uit zenuwen, bundels uitlopers van neuronen die
zintuigen verbinden met het centrale zenuwstelsel (CZS) en het centrale zenuwstelsel met
spieren en klieren.
CZS:
Als je een dwarsdoorsnede maakt van de hersenen en van het ruggenmerg zie je een grijs en
wit onderdeel. De donkere kleur van de grijze stof is afkomstig van de cellichamen van de
miljarden neuronen. De witte stof is afkomstig van de uitlopers die myeline bevatten, een
vetachtige witgele stof. Dit dient als elektrische isolatie. In de hersenen is de buitenkant van
deze grijze stof. Dit omdat de uitlopers naar het midden van de hersenen toe moeten om
daar hun signalen af te geven naar het lichaam. Voor het ruggenmerg is dit andersom. Zij
moeten ook prikkels afgeven aan het lichaam. Het ruggenmerg ligt beschermd in het
wervelkanaal en is omgeven met 3 ruggenmergvliezen. De hersenen liggen beschermd in de
schedel en is omgeven met 3 hersenvliezen. In de schedel is ook nog hersenvloeistof
aanwezig om de hersenen van binnenuit te beschermen tegen de aanraking van de schedel,
wat schade aanbrengt aan de hersenen. Ook werkt het als een afvoervloeistof voor
afvalstoffen. Ook is er in de hersenen nog een bloed-hersenbarrière aanwezig die selectieve
stoffen binnenlaat. De ruimtes tussen deze endotheelcellen zijn weer verbonden door tight-
junctions. De haarvaten zijn omringd door astrocyten, deze cellen zijn zogeheten
steuncellen (gliacellen) met veel uitlopers die helpen bij de uitwisseling van stoffen tussen
het bloed en het hersenvocht.
Grote hersenen:
De grote hersenen zijn het grootste deel in van je totale hersenen. De grote hersenen
bestaan uit twee delen, de linkerhersenhelft en de rechterhersenhelft. Ze besturen het
omgekeerde, dus de linkerhersenhelft bestuurt het rechter gedeelte van je lichaam en je
rechterhersenhelft bestuurt het linker gedeelte van je lichaam. Deze twee delen worden met
elkaar verbonden door de hersenbalk. In de hersenbalk zitten heel veel zenuwverbindingen
waardoor beide hersenhelften met elkaar kunnen communiceren. De twee hersenhelften
verwerken namelijk over het algemeen verschillende informatie. Over het algemeen kan je
zeggen dat de linkerhersenhelft meer analytisch/logisch werkt en de rechterhersenhelft
meer gevoelig en creatief werkt. Daarom is het bijvoorbeeld belangrijk om niet alleen uit je
boek te leren en het door te lezen (linkerhelft) maar bijvoorbeeld ook om er wat creatiefs
mee te doen zoals een poster maken (rechterhelft). Zo gebruik je meer van je hersenen en
heb je een kans dat je het beter onthoudt.
De grote hersenen zijn sterk geplooid, deze plooiing zit vooral in de hersenschors.
Zenuwcellen van de grote hersenen liggen met name in de hersenschors, de uitlopers van
die cellen lopen naar het midden van de grote hersenen.
, De hersenschors:
De hersenschors is op te delen in gebieden die
ieder een functie hebben, namelijk:
- Sensorische gebieden à verwerken
sensorische informatie, oftewel informatie
van je zintuigen.
- Motorische gebieden à verzorgen van
gecontroleerde bewegingen, oftewel
informatie die nodig is om je lichaam
Figuur 1: Overzicht hersenen
correct aan te sturen.
Bron: prezi Arnoud
Deze gebieden zijn weer op te delen in 2 onderdelen:
- Primair gebied: Het ‘beseffen’/’realiseren’ van informatie. Zoals het horen van
geluid.
- Secundair gebied: De in het primaire gebied ontvangen informatie wordt in het
secundaire gebied vergeleken met informatie uit het geheugen.
Hoe belangrijker een lichaamsfunctie is, hoe meer schorsoppervlak wat ermee geassocieerd
is.
De kleine hersenen:
De kleine hersenen spelen een rol bij beweging en coördinatie. Dit werkt samen met de
grote hersenen, de hersenstam en het ruggenmerg.
De hersenstam:
In de hersenstam worden basale lichaamsfuncties geregeld zoals lichaamstemperatuur,
hartslag, bloedsomloop, ademhaling, pupilreflex etc. Het wordt ook wel het reptielenbrein
genoemd. De hersenstam bestaat uit:
- De middenhersenen
- De pons
- Het verlengde merg
De middenhersenen spelen een rol bij reflexen. De pons is een verbinding tussen de grote en
de kleine hersenen en speelt een rol bij het evenwichtsorgaan in het middenoor en de kleine
hersenen. Het verlengde merg is het overgangsgebied van de hersenen naar je ruggenmerg.
Hier kruizen de zenuwbanen. Het verlengde merg bevat het regelcentra voor ademhaling,
hartslag, slikken, hoesten, slapen en andere vitale functies.
Zwervende zenuw à zenuw die verbinding maakt met verteringsklieren, hart en longen.
De hersenstam gaat over in het ruggenmerg. De ruggenmergzenuwen zijn verbonden met de
organen in je romp en ledematen. Aan de rugzijde van het ruggenmerg bevinden zich de
uitlopers van de sensorische neuronen. Aan de buikzijde bevinden zich de uitlopers van de
motorische neuronen.
Rugzijde à informatie van de zintuigen worden via de uitlopers van de sensorische
neuronen doorgegeven aan het ruggenmerg via het spinaal ganglion.
Spinaal ganglion à verdikking van cellichamen van sensorische neuronen bij elkaar.
Uitkomend op het ruggenmerg.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller merelsherrell. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.34. You're not tied to anything after your purchase.
