Biologie: oefenbundel regeling en waarneming, HAVO
18 views 0 purchase
Course
Biologie
Level
VWO / Gymnasium
Book
Biologie voor jou MAX 4 havo 2019 lob B
Dit document is speciaal samengesteld om het onderwerp 'regeling en waarneming' te toetsen voor een tentamen of examen. Met deze oefenbundel weet je zeker dat je voldoende kennis beschikt over dit onderwerp. Antwoorden zijn inbegrepen (zie laatste pagina's). Mocht je nog vragen hebben over deze bun...
Bloeddoping bij topsporters
“Ik heb een bloedtransfusie met eigen bloed ondergaan. Het lag al 25 dagen bij mij in
de koelkast. Waarschijnlijk is dit bloed bedorven geweest”, verklaarde de
profwielrenner Riccardo Ricco tegenover de arts nadat hij in shocktoestand bij de
eerste hulp was binnengebracht.
In plaats van een bloedtransfusie te ondergaan, injecteerden sommige wielrenners
een hormoon om de concentratie rode bloedcellen te verhogen.
1. Om welk hormoon gaat het hier? Waar in het lichaam wordt dit hormoon van
nature aangemaakt? (2p)
Uitbreiding hielprik
Enkele jaren geleden is het aantal ziektes waarop men baby’s screent met behulp
van de hielprik uitgebreid. De hielprik wordt uitgevoerd bij pasgeboren baby’s om aan
de hand van het zo verkregen bloed na te gaan of bij het kind een aantal ernstige,
erfelijke aandoeningen aanwezig is. Vóór de uitbreiding werd het bloed gebruikt om
een bijnier-, een schildklier- en een leveraandoening op te sporen. Een van de
ziekten waarop getest wordt is fenylketonurie (PKU), een bekende stoornis in de
stofwisseling van aminozuren. Vanaf 1 januari 2007 wordt het bloed op nog veertien
andere aandoeningen onderzocht, waaronder sikkelcelanemie. Deze bloedcelziekte
komt relatief veel voor bij immigranten uit Afrika. Met deze uitbreiding hoopt men in
Nederland per jaar 180 tot 200 kinderen met zo’n aandoening extra op te sporen.
Er zijn twee vormen van PKU: klassieke en maligne. Bij de klassieke vorm ontbreekt
een bepaald enzym, waardoor fenylalanine zich ophoopt in het bloed. Dit kan
uiteindelijk leiden tot een hersenbeschadiging. Bij de maligne vorm ontstaat een
tekort aan neurotransmitters. Dit zijn stoffen die betrokken zijn bij impulsoverdracht in
het zenuwstelsel.
2. Op welke plaats komen deze neurotransmitters bij een gezond persoon vrij op
het moment dat de impulsoverdracht mogelijk wordt? (2p)
A in de cellen van Schwann, rondom een axon
B in het cellichaam van het neuron dat de impuls gaat doorgeven
C in de dendriet van het neuron dat de impuls ontvangt
D in de synapsspleet tussen twee neuronen
,Restless Legs Syndroom belast hart en bloedvaten
Het Restless Legs Syndroom (RLS) is een aandoening van het zenuwstelsel. Het
kenmerkt zich door een irriterend, branderig gevoel - alsof er insecten rondkruipen -
diep in de kuiten, soms beurtelings, soms in beide kuiten tegelijk. Het vervelende,
maar meestal niet pijnlijke gevoel in de benen, zorgt voor een onweerstaanbare
drang tot bewegen. Het vermoeden bestaat dat de symptomen veroorzaakt worden
door een verstoorde werking van bepaalde neuronen in dat deel van de hersenen
waar de spierbewegingen worden bestuurd. Deze cellen maken de neurotransmitter
dopamine aan, een stof die een belangrijke rol speelt in het doorgeven van impulsen
van de ene hersencel naar de andere. Bij mensen met het RLS kan de bloeddruk
tijdens nachtelijke aanvallen van bewegingsdrang 10 tot 40 mm Hg stijgen. Volgens
slaaponderzoekers kunnen hart en bloedvaten hierdoor overbelast raken.
Het vermoeden bestaat, dat de symptomen veroorzaakt worden door een verstoorde
werking van bepaalde neuronen in een deel van de hersenen.
3. Welke cellen vertonen deze verstoorde werking? (1p)
A motorische neuronen
B schakelneuronen
C sensorische neuronen
Dopamine is een neurotransmitter die door cellen aangemaakt kan worden om
impulsen door te geven van de ene zenuwcel naar de andere. In de afbeelding
worden schematisch drie zenuwcellen weergegeven.
4. In welk deel van de synaps, P of Q, wordt dopamine afgegeven en in welke
richting (1 of 2) wordt de impuls voortgezet? (2p)
Spierziekte
Acetylcholine is een neurotransmitter die onder andere impulsen overdraagt op
spieren, waardoor spieren samentrekken. Bij mensen die lijden aan de
spierziekte myasthenia gravis is een deel van de acetylcholinereceptoren op de
spieren bezet door antistoffen.
5. Wat zijn de verschijnselen bij mensen die lijden aan deze spierziekte? (2p)
A Deze mensen hebben voortdurend spierkramp.
B Deze mensen kunnen hun spieren minder goed samentrekken.
C Deze mensen zijn verlamd.
, Artsen kunnen mensen met myasthenia gravis helpen door ze medicijnen toe te
dienen. Deze medicijnen hebben een remmende werking op enzymen die
acetylcholine in de synaptische spleet afbreken
6. Waardoor helpen deze medicijnen tegen de symptomen van myasthenia
gravis? (2p)
A De medicijnen verlengen de aanwezigheid van acetylcholine in de
synaptische spleet, waardoor er meer actiepotentialen in de
spiervezels kunnen ontstaan.
B De medicijnen maken de antistoffen los van de acetylcholinereceptoren,
waardoor er meer actiepotentialen in de spiervezels ontstaan.
C De medicijnen depolariseren de postsynaptische membraan, waardoor
er meer actiepotentialen in de spiervezels ontstaan.
Alcohol
Mensen die alcohol drinken, worden er vaak ontspannen van. Dat komt doordat
alcohol effect heeft op de stoffen GABA en glutamaat. GABA en glutamaat zijn beide
neurotransmitters die in de hersenen voorkomen. Deze neurotransmitters hebben
een tegengesteld effect. GABA remt de impulsoverdracht, terwijl glutamaat de
impulsoverdracht stimuleert. Het effect van alcohol op GABA is anders dan het effect
van alcohol op glutamaat.
7. Welke effecten lijkt alcohol op GABA en glutamaat te hebben als je uitgaat van
deze informatie? Er kunnen meerdere antwoorden goed zijn. (2p)
A Alcohol remt de afgifte van GABA in de hersenen.
B Alcohol remt de afgifte van glutamaat in de hersenen.
C Alcohol stimuleert de afgifte van GABA in de hersenen.
D Alcohol stimuleert de afgifte van glutamaat in de hersenen.
Uit onderzoek blijkt dat alcohol zich hecht aan de GABA-receptoren en de
glutamaatreceptoren. Als alcohol zich hecht aan een GABA-receptor, blijkt GABA
langer aan de receptor gehecht te blijven dan als er geen alcohol aanwezig is.
8. Verklaar met deze informatie dat alcohol ervoor zorgt dat mensen
ontspannen. (1p)
Als alcohol bindt aan de glutamaatreceptor, verandert de vorm van de receptor en
kan glutamaat niet opnieuw binden aan deze receptor.
9. Wat is hiervan het directe gevolg? (1p)
A Een impuls kan niet meer worden voortgeleid.
B Glutamaat verandert in een inhiberende neurotransmitter.
C Glutamaat wordt direct afgebroken door enzymen
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller stenvs. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.25. You're not tied to anything after your purchase.
