Onderwijskunde B1a
Samenvatting De kunst van reflectie
Deel l Bespiegelingen
Hoofdstuk 1
1.1 Kijken in de spiegel
Spiegels dienen vaak als metafoor voor bezinning. Het feit dat je jezelf kunt
herkennen in een spiegel betekend dat je zal samen beschikt over zelfbewustzijn. Je
hebt het vermogen om over jezelf na te denken en je kunt je eigen denken, voelen,
willen en handelen nader beschouwen. We noemen dit reflectie.
"Reflectie wordt gekarakteriseerd door overstijging, buiten zichzelf treden en het
zichzelf overzien. De dominante beweging is die van groei, van verheffen. Het zoekt
instinctief de hoogte op. De vlam staat voor de beweging omhoog, is continue in
beweging. Bezig om boven zichzelf uit te springen. " - Gaston Bachelard-
Het benadrukt dat je als persoon niet alleen bepaald bent door alles wat je hebt
meegemaakt of door je karakter maar doordat je kunt reflecteren op jezelf, heb je
het vermogen om (binnen bepaalde grenzen) te veranderen.
Je kunt reflectie beschouwen als een creatief vermogen, als de mogelijkheid tot het
scheppen van iets nieuws. Op deze wijze is reflectie te vergelijken met
scheppingsprocessen als het maken van een schilderij, het componeren van een
muziekstuk enz. Processen die een aantal gemeenschappelijke kenmerken hebben
waarvan we er in deze bespiegeling vijf bespreken. We laten zien dat bij creatieve
processen:
- Gebruik gemaakt wordt van een verscheidenheid aan uitdrukkingsmogelijkheden
- Sprake is van afstemming tussen vorm en inhoud.
- Denken en voelen met elkaar verwerven zijn
- Het van belang is om open te staan op het onverwachte
- Het belangrijk is om een te worden met het proces.
1.2 Variatie in vorm
Mensen maken gebruik van verschillen representatievormen om ervaringen,
gedachten en gevoelens uit te drukken:
- Taal
- Beelden
- Symbolen
- Metaforen
- Bewegingen
- Melodieën
- Ritmes
, - Klanken
Het schrijven van een verslag, bijhouden van een logboek, bespreken van kennis en
ervaringen in begeleiding of intervisievormen zijn bekende reflectievormen waar je al
snel kennis mee maakt als leraar. Ze hebben de bedoeling om je leerervaringen te
ordenen en te verrijken. Taal speelt een centrale rol.
Naast taal kun je ook expressieve activiteiten gebruiken. Een beeld zegt meer dan
duizend woorden. Expressieve en talige activiteiten kunnen elkaar op verschillende
manieren aanvullen en verdiepen. Reflectie kan daardoor ook meer tegemoet
komen aan verschillende voorkeuren en kwaliteiten van personen.
1.3 Afstemming vorm en inhoud
Het tweede kenmerk heeft betrekking op de afstemming tussen vorm en inhoud. Een
kunstenaar kiest een bepaald middel (bijv. schilderen) om een inhoud of boodschap
vorm te geven. Belangrijk daarbij is om goed te weten wat de eigenschappen zijn
van het gekozen middel en de bijbehorende materialen. Welke mogelijkheden bied
het en welke beperkingen ook bij reflectie is het belangrijk om de vorm van reflectie
zorgvuldig af te stemmen op de inhoud en de mogelijkheden van degene die
reflecteert. Door een tekening te maken doorleeft men het als het ware voor een
deel opnieuw dit kan het nodige oproepen.
1.4 Verwevenheid van voelen en denken
Aan de hand van het gevoel zal een kunstenaar steeds opnieuw het kunstwerk
beschouwen en heroverwegen en nieuwe keuzes proberen.
Dit derde kenmerk van creatieve processen. De verwevenheid van voelen en
denken, is ook te vertalen naar reflectie. Het gevoel dat 'het klopt' kan een goede
graadmeter zijn voor een betekenisvolle reflectie.
1.5 Openstaan voor het onverwachte
Het is belangrijk om doelgericht te werken en open te staan voor het onverwachte.
Het is van belang om reflectie te zien als een reis waarin mogelijk iets te ontdekken
valt. Een bepaalde uitkomst is lang niet altijd te voorspellen te plannen en te
controleren. Als je er vanuit gaat dat alles bekend voor je is, is de kans groot dat
reflectie niets meer is dan bevestiging. Je staat open als je je laat meenemen door
het proces zelf en dit niet teveel sturen naar uitkomsten die je zelf verwacht of graag
zou willen zien of waarvan je denkt dat anderen die graag willen horen
1.6 Opgaan in het proces
Het vijfde en laatste kenmerk van creatieve prosessen dat we bespreken heeft
betrekking op de voldoening van het scheppingsproces zelf. Het gaat niet alleen om
het resultaat maar ook het proces is uitdagend.
Belangrijke voorwaarde om op te gaan in het proces van reflecteren is dat je het
belang ziet van reflectie en dat je bewust kiest voor reflectievormen die bij je passen
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller thomaslegebeke. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.26. You're not tied to anything after your purchase.