HC1 STAATSRECHT
De arresten van dit vak moet je kennen en de rechtsregel moet je weten!
Staatsrecht
• Inhoud en functioneren van de instellingen van de staat = Wie in ons land bepaalt
wat welk en niet mag
• Bevoegdheden om regels vast te stellen en besluiten te nemen = Op welke wijze
kan d.m.v. dwang de naleving van regels worden afgedwongen
• Regulering/beperking staatsmacht (grondrechten) = Hoe zit het met de mogelijkheid
van bestraffing?
Bronnen staatsrecht (2)
- De grondwet
- Gewoonterecht
- Geschreven regels als wetten en amvb
,Staat
• Staat (1) = een organisatie die met voorrang boven andere organisaties effectief
gezag uitoefent over een gemeenschap van mensen op een bepaald grondgebied.
- Gemeenschap van mensen = vaak gemeenschappelijke cultuur en taal maar is
niet noodzakelijk
- Rechtsgemeenschap (effectief gezag, boven al het andere) = door dwang te
handhaven rechtsregels, geweldsmonopolie in handen van een soevereine
organisatie.
- Territoriale grenzen
- Erkenning door andere staten = niet noodzakelijk maar vanuit volkenrechtelijk
perspectief nog van belang
• Staat beschikt over soevereiniteit = het hoogste gezag
• Dynamische staat = een staat die in beweging is, er kunnen bijvoorbeeld delen
bijkomen of weg gaan.
• Statische staat = een staat waar niks veranderd
Verschillende soorten staten (5)
• Politiestaat = een dictatuur = burgers geen rechten en overheid oefent gezag uit
zonder controle
- Wel geldt er staatsrecht zoals:
- Inhoud en functioneren van de instellingen van de staat = Wie in ons land bepaalt
wat welk en niet mag
- Bevoegdheden om regels vast te stellen en besluiten te nemen = Op welke wijze
kan d.m.v. dwang de naleving van regels worden afgedwongen
- Regulering/beperking staatsmacht (grondrechten) = Hoe zit het met de
mogelijkheid van bestraffing?
- In praktijk de macht geven aan de overheid maar totaal niet aan de burgers!
• Monarchie = een regeringsvorm waarbij de macht in handen van 1 persoon ligt,
meestal door erfopvolging aan de macht
- Constitutionele monarchie = Nederland is een constitutionele monarchie. Dat
betekent dat de positie van de koning in de Grondwet staat, ook wel constitutie
genoemd -> koningschap gebonden aan de grondwet met parlementair stelsel
(1e en 2e kamer) in Nederland
• Republiek = een staatshoofd die niet door erfopvolging is gekozen
Kenmerken rechtsstaat (7)
1. Legaliteitsbeginsel = de overheid mag alleen maar ingrijpelijke maatregelen
nemen als er een wettelijke basis is -> geen bevoegdheid zonder grondslag in de
wet of grondwet.
- Dit bevordert de rechtszekerheid -> het volk weet waar ie aan toe is
2. Scheiding of spreiding van machten = niet de bedoeling dat alle macht in de
handen ligt van 1 persoon
3. Onafhankelijke/onpartijdige rechterlijke macht
4. Grondrechten = fundamentele rechten = hier kan de burger aanspraak tegen
doen tegen de overheid
5. Democratiebeginsel (alleen bij democratische rechtstaat = onze regering regeert
op een democratische wijze het volk
,Soms ook spanning tussen democratie en grondrechten bv de meerderheid wil moskeeën
verbieden maar in de grondwet staat dat er een vrijheid van godsdienst is
Subdisciplines staatsrecht
1. Politiek staatsrecht = verhouding tussen politieke spelers in ons land -> parlement en
de regering.
- Parlement -> samenstelling parlement/kiesrecht, bevoegdheden, organisatie en
werkwijze, rechtspositie = later aan de orde
- Regering = koning en ministers -> bevoegdheden en samenstelling
2. Decentralisatierecht
- Eenheidsstaat = centraal gezag maar wel in verschillende gemeentes een zekere
autonome bevoegdheid
3. Grondrechten
Grondwet
- Organieke wet = vindt zijn oorsprong in de grondwet/ een wet die afgeleid is uit
de grondwet bv WOM(2)
- Klassieke grondrechten= afblijven regering
- Sociale economische grondrechten = overheid doe iets voor mij
- Rigid constitution = een grondwet wat je niet makkelijk mag kan wijzigen,
Nederlandse grondwet (2)
- Flexibel constitution = wet die makkelijk te wijzigen is bv verenigd koninkrijk (2).
Koninkrijk der Nederlanden (4)
• Vroeger 3 landen
1. Aruba
2. De Nederlandse Antillen (Curacao, Bonaire, Sint maarten, St Eustatius, Saba)
3. Nederland
• Vanaf 10 oktober 2010
- Sint-Maarten en Curacao zijn evenals Aruba en Nederland zelfstandige landen
binnen het koninkrijk (art 1 Statuut)
- Bonaire, St Eustatius en Saba maken onderdeel uit van Nederland (Caribisch
Nederland)
Koninkrijk: federatie of confederatie
• Confederatie = de verschillende staten blijven volledig zelfstandig, werken wel
samen
• Federatie = blijven wel een zekere autonomie houden maar belangrijke
bevoegdheden zijn toebedeeld aan het centrale gezag, Nederlandse Antillen.
Trias politica (6)
• Doelstelling montesquieu = 3 machten niet in dezelfde hand
• Wetgevende macht = regering + SG
• Uitvoerende macht = regering
• Rechtsprekende macht = onafhankelijke rechterlijke macht
• Meer machtenspreiding ipv scheiding in NL
, Betekenis Nederlandschap
• Actief kiesrecht tweede kamer (art 4 Gw)
- De kiezer heeft een Nederlandse nationaliteit (rijkswet)
- De kiezer heeft een leeftijd bereikt van 18 jaar op de dag van stemming.
- De kiezer is niet uitgesloten van het kiesrecht.
- Uitzondering op degene die op de dag van de kandidaatstelling hun werkelijke
woonplaats hebben in Aruba, Curacao of Sint-Maarten
- Tenzij 10 jaar in Nederland gewoond
- Of in openbare dienst.
• Passief kiesrecht (art 4 Gw)
- De kiezer heeft een Nederlandse nationaliteit (rijkswet)
- De kiezer heeft een leeftijd bereikt van 18 jaar op de dag van stemming.
- De kiezer is niet uitgesloten van het kiesrecht.
- Let op incompatibiliteiten art 57 gw!
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller quintyzwart. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $10.34. You're not tied to anything after your purchase.
