Dit is een volledige samenvatting van het boek Historici en hun métier voor het vak Historische Kritiek. Ik slaagde voor dit vak in eerste zit. Ondertitels 2.3, 3.3 en 4.3 zijn niet te kennen en zijn dus ook niet samengevat.
Boek van historische kritiek
Historici en hun métier – Marc Boone
DEEL I – De bron, bouwstof voor de kennis van het verleden
1. de notie bron
bronnen = voorwerpen uit het verleden -> overblijfselen (archeologie)
getuigenissen over het verleden -> overleveringen (geschiedenis)
overblijfselen: alleen al door bestaan een spoor van verleden bv. houten pijlers
overleveringen: mondelinge/geschreven, beschrijven gebeurtenis bv. oorkonde
1.1 bronnen: bewuste creaties?
info: wat is gebeurd, hoe, waarom
artefacten = objecten uit dagelijks leven, dan pas bron -> niet doel van historische bron
met opzet gecreëerd (bv. hakbijl)
onbewust ontstaan (bv. etensresten)
ontstaan met een intentie, krijgen andere functie = unwitting testimony
bv. wilde camera uittesten, filmde moord op JFK
kunnen op mondiale schaal worden verspreid door explosie moderne media
!! doorbraak naar openheid en participatie?
1.2 de vormeigenschappen: geschreven en ongeschreven
geschreven bronnen
verhalende/literaire bronnen
doel : een bepaalde boodschap te doen overkomen
-> motieven = uiteenlopend: inlichten, opinie overbrengen, …
!! egodocumenten: documenten waarin ego zich (on)opzettelijk onthult/verbergt
-> geen spiegel op realiteit, zijn/haar waarheid, MAAR mogelijkheid zelfbedrog
diplomatische teksten
= teksten die rechtssituatie vaststellen of nieuwe rechtssituatie scheppen bv. oorkonde
≠ vrije vorm: bv. oorkonde = protocol (begroeting) context (verhaal) eschatocol (datering etc)
sociale boekhouding
= schriftelijke neerslag van de uitvoerende macht / van beheer van administratie
= verslag van een opdracht/vergadering/zakenbeleid/fiscale structuur/sociale structuur/…
ongeschreven bronnen
, Rhea Mertes 2021-2022
BA1 Geschiedenis
materiële voorwerpen
archeologische sporen: alle materiële voorwerpen die een spoor zijn van menselijke activiteit
-> ook bronnen voor niet-materiële aspecten bv. stadtschloss DDR
orale tradities
= mondelinge overleveringen (bv. interview) , oorspronkelijk zuiver en oraal
-> vastleggen ≠ meer zuiver bv. op film
2. onderscheid tussen bron en historisch werk
bron = voorwerp/getuigenis uit/over verleden waarop historicus steunt om beeld te scheppen
historisch werk = resultaat van die scheppingsdaad
-> primaire / secundaire bronnen zie ppt.
bv. Herodotus en Thucydides = zelf beleefde gebeurtenissen MAAR historiografie
!! ‘kritisch apparaat’ = geheel van citaten en bronverwijzingen -> kritisch lezen
3. van gesproken naar geschreven woord en terug? evolutie van
de bronnentypes en hun complementariteit
3.1 schrift en alfabet
prehistorie: enkel monumentale en orale bronnen -> lees kader p. 15-17
grieks-romeinse beschaving: schrift uitgebouwd tot communicatiemedium
3.2 de drukpers: schaalvergroting en uitdieping
15e E: uitvinding boekdrukkunst -> overlevingskans boodschappen (ook wetenschappen!)
- papier: goedkoop & makkelijk maken (van lompen=textiel)
- drukken: houtblokken -> metalen letters
=> teksten vergelijken & kritisch analyseren werd mogelijk + delen teksten (ideeën)
=> lijsten met verboden boeken (kerk)
1798: machine om papier te maken met houtpulp -> commercieel drukwerk
3.3 woord en beeld
19e E: eeuw van het gedrukte woord -> 20e E: andere vormen van massacommunicatie (foto, film …)
= terugkeer van gesproken woord en beeld (= ouder dan gedrukte woord)
!! nieuwe problemen: opslag en consultatiemogelijkheid van gegevens + technische innovaties ->
oudere vormen onleesbaar bv. diskettes
3.4 mondelinge bronnen: orale overlevering, orale geschiedenis
‘geschreven bronnen > mondelinge tradities’ ≠ want mondeling = lange tijd belangrijker dan schrift
, Rhea Mertes 2021-2022
BA1 Geschiedenis
-> werk Jan Vasina over mondelinge tradities in primitieve volken
mondelinge traditie = betrouwbaar met een aantal tests:
- extern: overleveringsketen van een groep? sociale instelling?
- intern: regels van tekstkritiek
!! ook bij ons mondelinge traditie belangrijk bv. oorlogssituatie, verzet
-> interviews: harde: ondervrager is een actief medespeler in reconstructiewerk, tegenstrijdigheden
<-> zachte (historici ipv politie/journalist)
4 lagen van communicatie in interview:
fatische laag (uitgesproken tekst), muzische laag (intonatie, rustpauzes) paralinguale laag
(lichaamstaal), extra-linguale laag (randomstandigheden bv. achtergrondgeluid)
4. impact van communicatie- en informatietechnologie op de
productie van bronnen
hoe komt tijdgenoot aan hun informatie? -> welke technische en andere hinderpalen diende de
tijdgenoot te overwinnen indien hij over bepaalde informatie wou beschikken? hoe verliep
communicatie in het verleden?
4.1 snelheid en kwaliteit van overdracht
eerste fase: te voet, vóór het gebruik van paard
5 à 10 km/u, de mens is zelf bode, weinig nauwkeurigheid (door mondeling karakter)
tweede fase: gebruik van het paard
2000 v.C. (azie) 1000 v.C. (middellandse zee) 16e E (inca’s) = 20 à 25 km/u
= koeriersysteem per paard + gebruik van schrift -> 15 e E: net van postverbindingen (Thurn & Taxis)
geheime correspondentie <-> openbare brieven (krant)
derde fase: mechanische media
1830: 50 à 60 km/u met de trein
1844: gelijktijdig uitvinding telegraaf, recente technologie
=> berichtgeving van gespecialiseerde persagentschappen = unificatie en nivellering
4.2 functies van communicatiemedia
doel massamedia = nuttige informatie bezorgen aan specifieke doelgroep
!! pers: massa beïnvloeden => overheden voeren vormen van politieke controle & censuur in
publiek bespreken van kranten -> nieuw consumptieproduct: koffiehuis
19e E: ingevoerde taks (dagbladzegel) -> vrije verspreiding van info vermindert
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller rheamertes. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.44. You're not tied to anything after your purchase.
