Dit is een samenvatting van alle lessen van Maatschappijgeschiedenis II (enkel semester 2!). Het omvat de vroegmoderne en de hedendaagse periode, met een woordenlijst op het einde van elk hoofdstuk. Ik slaagde in eerste zit voor dit vak. Opgesteld in 2022 met de lessen van Wouter Ryckbosch en Henri...
Maatschappijgeschiedenis II
van vroegmoderne tot hedendaagse periode
1. introductie
“wie de geschiedenis niet kent, is gedoemd ze te herhalen” – George Santayana
Is geschiedenis cyclisch? Er zijn overeenkomsten, maar geschiedenis herhaalt zich nooit
problemen cyclische blik: versimpelde analyse (men moet bewust dingen weglaten om cyclus
te bewijzen) en ontkenning van de agency
afbakening vroegmoderne periode
= contrast met ME door humanisten
Aanvang: 1453 – 1455 – 1492 – 1517
Einde: 1750 – 1776 – 1789
afbakening hedendaagse periode
ongeveer 19e – 20e E, langzaam proces
de periode bepalen door bepaald evenement = gevaar voor etnocentrisme
‘klassiek’ begin = de franse revolutie 1789 MAAR is eurocentristisch
dubbele revolutie – Eric Hobsbawn: franse revolutie + britse industriële revolutie
convergerende revoluties – Christopher Bayly: globale blik op transitie naar
hedendaagse periode
o Intense oorlogvoering overal ter wereld
o Stijging van de kosten van oorlogvoering: maakt overheden kwetsbaar voor de
eisen van hun onderdanen
o Uitdaging van de legitimiteit van vorsten en heersers
o Nieuwe relaties met religie: naar secularisme of naar fundamentalisme
woord definitie
agency de capaciteit van zelfstandige actie, om een
invloed op de wereld
te hebben
presentistische blik kijken naar korte-termijn oorzaken van de
geschiedenis alleen, en niet naar hun diepe
historische wortels
etnocentrisme andere culturen en maatschappijen
evalueren/beoordelen op basis van onze
eigen waarden
eurocentrisme een West-Europese evenement bepaalt het
begin van een nieuwe periode voor de
hele wereld
Dubbele revolutie Franse Revolutie en Britse Industriële
1
, Rhea Mertes 2021-2022
BA1 Geschiedenis
revolutie brengen verbonden
sociale/politieke/culturele/economische
veranderingen
Convergerende revolutie De veranderingen naar de hedendaagse
periode in heel de wereld: oorlogvoering,
kwetsbare overheden, uitdaging legitimiteit
van vorsten, religie
2. vroegmoderne periode
les 2 – mondialisering in de vroegmoderne periode
europa had in deze periode weinig kennis van de rest van de wereld en was (in tegenstelling
tot wat ze zelf dachten, superioriteitsgevoel) niet bij de grootste machten van de wereld
= eerste kaart met naam ‘amerika’ en zee tussen azië
1519: circumnavigatie (reis rond wereld) van Ferdinand Magellaan
-> zorgt voor welvaart en verandering in europa (kan ook grote rijken maken nu)
-> expansie en intensivering van contacten
Portugal als pionier
= geeft opdracht tot navigatie en verovering door reizen
15e eeuw: hendrik de zeevaarder financiert veel overzeese rijzen voor portugal
1470: Bartolomeu Dias rond de goudkust
1488: Dias rond kaap de goede hoop -> manier om azië te bereiken rond Afrika
1498: Vasco da Gama bereikt india rond afrika
1509-1515: uitbouw handelsimperium onder alfonso de albuquerque (onderkoning van
portugal) door militaire expedities naar India -> netwerk van factorijen
2
, Rhea Mertes 2021-2022
BA1 Geschiedenis
Afrika
West-Afrika:
belangrijkste Afrikaanse culturen: rijk van Mali & rijk van Songai
+ grote steden Goa en Timboektoe (centrum handel in Mali)
oost-afrika:
handelssteden aan de kust gericht op de Indische oceaan (bv. Mombasa, Zanzibar, Kemba,
Mogadishu)
China en de Indische oceaan
Chinese heropleving na de zwarte dood:
de hoofdstad verschuift van nanji naar bejing + 155 miljoen mensen
een keizerrijk: Ming dynastie -> Qing dynastie
ze namen zilvermunt aan als standaard betaalmiddel voor handel -> import van zilver
handel in de indische oceaan: netwerk van handelsposten voor specerijenhandel (in ruil voor
goud/zilver) -> VOC krijgt monopoliepositie tot 17e eeuw
waren de europese ontdekkingsreizen uniek?
vergelijking met Zheng He: deed maritieme expedities naar (onder andere) de indische oceaan
op grotere schaal dan europese reizigers
ook daar interesse naar de wereld en handel
zag ook gevaren van expansie: ontdekkingsreizigers moesten op een bepaald moment
stoppen door gevaren van te grote overzeese handel en expansie
europesen niet uniek in capaciteit (grootsheid van ontdekkingen) en concurrentie
MAAR politieke structuur wel anders (chinese keizer)
ik snap er niet veel van !
oorzaken Europese expansie?
uiteenlopende perspectieven (= lopend historische debat)
waarom 19e – 20e eeuwse westen een dominante positie inneemt?
3
, Rhea Mertes 2021-2022
BA1 Geschiedenis
Rise of the west (traditionele verklaring): europa is uniek in bepaalde factoren
- economie en politiek (= vaak door toeval) bv. ontdekkingen
- cultuur bv. rol van het christendom
Global connections
door interactie met globaal niveau en impact daarvan op EU bv. interactie met
commerciële cultuur in azië
motieven (voor europese expansie)
- middeleeuwse verbeelding
LEES tekst John Mandeville: rijkdom Prester John (christelijke koning)
rijkdom gekoppeld aan religie -> aards paradijs in oosten dat iedereen wil zien
zie marco polo (onder)
- commerciële belangen
bv. specerijenhandel naar EU, zoektocht naar zilver & goud (afrika), suiker! (intensief
voor grond en arbeid -> op zoek naar goede bodem en slaven)
- religie
kruistochtideaal, reconquista, gemeenschappelijke vijand van de islam
- interstatelijke competitie
competitieoorlogen tss europese staten krijgen uiting door expansie
bv. commerciele belangen van andere mogendheden proberen schaden
voorwaarden?
- technische en wetenschappelijke kennis
bv. toenemende kennis cartografie
bv. betrouwbaarste info over wereld buiten EU in 15e E: oude geschriften van grieken
en romeinen (vaak foutief of onvolledig maar circulatie door humanisme) -> kennis van
oude romeinen geeft mogelijkheid tot ontdekkingsreizen
bv. maken van magnetisch kompas & een karveel (schip voor oceaan & ondiepe kusten)
- dwang
zie vasco da gama
Vasco da Gama
eerste die in Indische continent geraakt over water (rond kaap de goede hoop)
kort gegijzeld in Calicut maar slaagt erin om goederen in te halen
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller rheamertes. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $10.73. You're not tied to anything after your purchase.
