Summary
Samenvatting Diëtetiek S3
- Course
- Institution
Samenvatting van alle PowerPoints (= cursus)
[Show more]
1 review
By: nathalieverlinden • 11 months ago
Seller
Follow
louisegoyvaerts
Reviews received
Content preview
Diëtetiek S31. Vegetarisme & veganisme
Doelstelling
• Definities en begrippen vegetarisme en veganisme verklaren
• Specifieke aandachtspunten en voedingsaanbevelingen (alle leeftijdscategorieën) bij vegetarisme/veganisme
kennen, kunnen toepassen en keuze motiveren
• Productkennis en recepturen komen ook aan bod tijdens de kookles
Leermiddelen = zie PowerPoint
1.1 Inleiding
De belangrijkste motivatie voor een vegetarische levensstijl zijn dierenwelzijn, het milieu en gezondheidsredenen.
1.2 Evolutie
De gemiddelde individuele consumptie van vlees daalt in België. Hiervoor zijn zowel ecologische, economische en
filosofische redenen.
1.3 Begrippen
Vegetariër Deze personen eten geen vlees of vis
Lacto-ovo-vegetariër Deze personen eten geen vlees of vis, maar wel zuivel en eieren.
Lacto-vegetariër Deze personen eten geen vlees of vis en eieren, maar wel zuivel
Ovo-vegetariër Deze personen eten geen vlees of vis en zuivel, maar wel eieren
Veganist/vegan Deze personen vermijden dierlijke producten volledig zoals vlees, gelatine,
zuivel eieren,…
Pesco-vegetariër Deze personen kiezen ervoor om geen vlees, gevogelte en zuivel te
consumeren, maar wel vis.
Pollo-vegetariër Deze personen kiezen ervoor om geen vlees, gevogelte en zuivel te
consumeren, maar wel kip.
Semi-vegetariër Een voedingsterm die gebaseerd is op het vegetarisme, maar die ervan
afwijkt. Meestal door bepaalde soorten vlees of andere producten soms
wel te consumeren.
Flexitariër Je eet minstens 1 dag per week geen vlees of vis.
Het is bewezen dat personen met een vegetarisch of veganistisch voedingspatroon minder vaak aan kanker of
ischemische hart- en vaataandoeningen lijden. Maar, meer restricties (verbiedingen) in het dieet leidt tot een hoger
risico op deficiënties.
1.4 Ricico’s bij niet uitgebalanceerde vegetarische/ veganistische voeding
- Vitamine B12
- Ijzer
- Calcium
- Zink
- Jodium
- Vitamine D
- Bepaalde aminozuren
- Omega 3 vetzuren
1
,1.5 Bijzondere situaties per leeftijdsgroep
• Zuigelingen en peuter
Let bij deze doelgroep op de voedingsbehoefte in verhouding met het lichaamsgewicht. Ze hebben een grotere
energie- en eiwitbehoefte. Ze zijn het meest gevoelig voor tekorten, wat kan lijden tot groei- en
ontwikkelingsproblemen. Een dieet kan dus best onder toezicht van een arts/diëtist gebeuren. Kinderen die
veganistisch zijn opgevoed lijken kleiner te zijn dan ‘normaal’.
• Zwangere en lacterende vrouwen
Voldoende inname van energie en voedingsstoffen zijn extra belangrijk voor een optimale ontwikkeling van de
foetus/zuigeling. Deze doelgroep dient supplementen te krijgen. Er is meer energie en voedingstoffen nodig voor groei
en melkproductie.
• Schoolgaande kinderen en adolescenten
Verhoogde energiebehoefte wegens de puberteit. Geef hierbij extra aandacht aan ijzer. Meisjes beginnen te
menstrueren en bij jongens is er een toenemende spiermassa.
• Ouderen
Er is een afname van de eetlust en lichamelijke activiteit. De darmbeweegelijkheid verminderd waardoor de vertering
minder efficiënt verloopt en zo voedingsstoffen moeizamer worden opgenomen.
1.6 Taak van de diëtist
• Goed bevragen naar het algemeen voedingspatroon
• Wat zijn de beperkingen/de regels die ze aanhouden
• Zoek aansluiting bij de motivatie
• Gerichte anamnese afnemen: op zoek gaan naar de voedingsstoffen die in het gedrang kunnen komen,
afhankelijk van de leeftijdsgroep
• Benadruk wat goed is
• Kwaliteit versus kwantiteit
• Wat is prioritair en dit aanpassen
• Nagaan of de informatie begrepen is
• Vertrouwen wekken: “...ik begrijp dat..., maar....’ is beter dan afkeuren (dit stoot af)
• Beter toevoegen dan verbieden
• Onderzoek of er supplementen noodzakelijk zijn, bespreek dit met (huis)arts
1.7 Aandachtspunten tijdens anamnese vegetarisme
• Vitamine B12: supplement bij alle leeftijdsgroepen indien minder dan 1x/week vlees of vis
• Energie en eiwit: in de gaten houden bij opgroeiende kinderen, zwangere/lacterende vrouwen en ouderen
• Eiwitten: 0,83 per kg/lg à x 1,2 voor lacto-ovo-vegetarisme à x 1,3 voor veganisme
• Calcium: toevoegen bij beperkte zuivelinname en/of hoge gehaltes aan fytaten in de voeding
• Vitamine D: suppletie (zoals voor niet-vegetariërs)
o 400 vanaf de geboorte tot 6 jaar
o 600 IE vanaf de geboorte tot 6 jaar indien kind met een donkere huid
• IJzer: toevoegen bij zwangere vrouwen en baby’s van vegetarische moeders die na de leeftijd van 6
maanden nog hoofdzakelijk borstvoeding krijgen of borstvoeding aangevuld met weinig ijzerrijke
voedingsmiddelen (zoals bij niet-vegetariërs). Eventueel suppletie van ijzer tussen 6 en 18 maanden: 1mg
elementair Fe/kg/d
• Vitamine K: suppletie bij borstvoeding tot 3 maanden (zoals voor niet-vegetariërs)
• Foliumzuur: suppletie bij zwangere vrouwen (zoals voor niet-vegetariërs). Extra aandacht voor voldoende
inname van omega 3-vetzuren: supplement DHA te overwegen bij alle leeftijdsgroepen, vooral bij zwangere
en lacterende vrouwen.
• Evenwichtige samenstelling rekening houdend met het feit dat de eiwitkwaliteit in voeding van plantaardige
oorsprong lager is dan van dierlijke producten zoals zuivel en eieren
2
, • Aandacht voor mogelijke tekorten en voor risicogroepen
• Bij deze voeding in elk geval supplementen gebruikt worden van:
- Vitamine B12: noodzakelijk gebruik van een supplement of van gesupplementeerde
voedingsmiddelen voor alle veganisten met speciale aandacht voor jonge kinderen, zwangere en
lacterende vrouwen.
- Calcium: noodzakelijk gebruik maken van gesupplementeerde voedingsmiddelen. Indien voldoende
gesupplementeerde voedingsmiddelen gebruikt worden, zijn orale calciumsupplementen niet
noodzakelijk.
De aanbevelingen van de voedingsdriehoek worden als basis gebruikt. Aangevuld met specifieke
aandachtspunten bij vegetarisme en veganisme.
1.8 Aanbevelingen per voedingsgroep
Dranken
• Koffie en thee: beperken
o Kan ijzer/ zink vasthouden en opname belemmeren
o Max 0,5 l per dag
Groenten
• Voldoende variatie
• Donkere bladgroenten (boerenkool, kool, broccoli en rapen) zijn een bron van foliumzuur (lage
biobeschikbaarheid)
o bevatten goed absorbeerbaar calcium want bevatten weinig oxaalzuur
o vooral aan te bevelen bij veganisten à calciumabsorptie
o Dit in tegenstelling tot groenten zoals spinazie, bieten, rabarber die meer oxaalzuur bevatten
• Af en toe zeewieren toevoegen: rauw (arame), gekookt (kombu, wakame, nori) of als specerij: zeelatuw
(rauw) en Dulse (bereidingen).
o leveren jodium en mineralen (zeer variabele gehaltes)
o geen bronnen van actief vitamine B12.
o Geen veelvuldig gebruik à sterke variatie in hoeveelheid arseen, zware metalen en zout.
3
, o HGR adviseert: gebruik beperken tot hoogstens 7 g gedehydrateerd product per dag en het gebruik
te ontraden bij kinderen, zwangeren en lacterenden
o de soort Hijiki (of Hiziki) en vergelijkbare bruinwieren à voor iedereen vermeden à hoge gehaltes
aan arseen kunnen bevatten.
o het wier altijd weken en het weekwater weggooien om het gehalte aan toxische stoffen te
verminderen.
• bij kinderen: voldoende vetstof
Fruit
• Vitamine C – houdende vruchten (bessen, kiwi, aardbeien, citrusfruit) bij maaltijd bevorderen de
ijzeropname
• Zelfbereide fruitmoes, zonder toevoeging van suiker = zoete, energie – en nutriëntrijke belegvariatie
• Variatie
Noten, zaden en pitten
• Verkies de natuurlijke vorm en verwerkt in pasta’s, moes of vleesvervangers
• Een handvol per dag (20-30 g) is voldoende
o rijk aan inhiberende factoren zoals voedingsvezels en oxalaten waardoor de opname van bepaalde
mineralen en vitaminen wordt verminderd
o hoge energiegehalte in noten
• Om een beter opname van voedingsstoffen uit zaden te bekomen à gemalen of geweekt te gebruiken.
• Walnoten, lijnzaad- chia- en hennepzaad zijn rijk aan omega 3-vetzuren
• Het dagelijks gebruik van chiazaad (bij voorkeur geweekt of gemalen, max. 10 g per dag), kan bijdragen aan
een goede verhouding omega 6-/omega 3-vetzuren. Ratio 4:1
Brood, volkoren graanproducten en aardappelen
• 6 jaar 50% volkoren graan verkiezen boven 100% à hoge gehalte aan fytaten + vermindering eetlust
• Veganisme heeft risico op tekort aan B12, ijzer, calcium en jodium à verrijkte VM met deze elementen
• Gekiemde granen hebben een hogere voedingswaarde
• Tarwekiemen zijn rijk aan EW, ijzer, fosfor, vit B2 en vit B6 à dagelijks gebruik van 10 – 20 g kan bijdragen
aan een volwaardige voeding
• Speltpasta: kan ook witte pasta zijn, is niet altijd volkoren
• 100% volkoren kan snel verzadigen en eetlust verminderen
Aanbevelingen voor baby’s en peuters ivm gebruik van rijst:
o Zorg dat baby’s een gevarieerde en evenwichtige voeding krijgen en vervang zetmeelbronnen dus niet enkel
door vaste voedingsmiddelen op basis van rijst (vervang dit echter ook door brood, pasta, aardappelen,…)
o Kook rijst in een voldoende grote hoeveelheid water (6 keer zoveel water als rijst) en giet het kookwater weg
alvorens de rijst op te dienen. Beperk rijst tot 1 keer per week.
o Geef niet regelmatig rijstkoeken als snack. Varieer dus voldoende met andere gezonde tussendoortjes.
Eenmalig dergelijke koekjes geven kan geen kwaad, maar dagelijkse toediening wordt afgeraden. Anderzijds
is het beter je kind elke dag fruit of een gezond tussendoortje te geven dan enkel (rijst)koekjes als
tussendoortje want deze zijn ook vaak gezoet.
o Vervang borstvoeding, kunstvoeding of koemelk niet door rijstdranken.
o Raadpleeg een arts of diëtist over geschikte alternatieven voor koemelk voor kinderen met een allergie of
intolerantie.
o Op rijst gebaseerde kindermelen en -granen (hoger gehalte arseen) worden afgeraden voor pasgeborenen
aangezien zij nog volop in ontwikkeling zijn en daardoor extra gevoelig zijn. Voor oudere kinderen kunnen
rijstvlokken en kindermelen o.b.v. rijst wel deel uit maken van een gevarieerde, evenwichtige voeding.
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller louisegoyvaerts. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.49. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53068 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now