Other
ZSO hersenzenuwuitval
- Course
- Institution
ZSO hersenzenuwuitval
[Show more]
Seller
Follow
donnavaneijden
Reviews received
Content preview
ZSO HersenzenuwuitvalLET OP: ook hoofdstuk 5 en 35.5 over duizeligheid, zie ZSO Duizeligheid
Hoofdstuk 16: Hersenzenuwen
De hersenzenuwen zijn directe zenuwaftakkingen van de grote hersenen en hersenstam. Ze zijn
genummerd van I tot en met XII, op volgorde waarin zij de hersenen, met name de hersenstam,
verlaten.
• Nervus olfactorius = n.I
De reukgewaarwording komt tot stand door chemische stoffen die reukreceptoren in het dak van
de neusholte stimuleren. De axonen van deze receptoren vormen de la olfactoria, die door de
1
fi
,lamina cribrosa in de voorste schedelbasis lopen en eindigen
op neuronale cellen in de bulbus olfactorius. De la
olfactoria vormen tezamen de nervus olfactorius. De
neuronen in de bulbus olfactorius sturen hun axonen naar de
reukschors. Deze axonen vormen de tractus olfactorius.
Reukverlies (anosmie) wordt het meest gezien bij verkoudheid
(tijdelijk) en na een schedeltrauma (waarschijnlijk door
verscheuring van de la olfactoria; vaak blijvend). Bij focale
epileptische insulten die ontstaan in het mediale deel van de
temporaalkwab, kunnen vreemde reukgewaarwordingen
(parosmie) optreden.
• Nervus opticus = n. II (en de visuele banen)
In het netvlies bevinden zich fotoreceptoren (staafjes en
kegeltjes) die via bipolaire ganglioncellen de visuele signalen
overbrengen naar retinale ganglioncellen. De axonen hiervan
verlaten de oogbol via de papil. Vanaf de papil zijn de axonen
gemyeliniseerd en vormen de nervus opticus. In de orbita is
de n. opticus omgeven door de opticusschede, een
voortzetting van de hersenvliezen, die tot aan de achterkant
van de oogbol doorloopt. Via het foramen opticum komt de
zenuw vanuit de orbita de schedel binnen. Het intracraniële
deel ligt net mediaal van de a. carotis.
In het chiasma opticum kruisen de mediaal gelegen
vezels, terwijl de lateraal gelegen vezels ipsilateraal blijven.
Daardoor worden na het chiasma alle vezels uit de nasale
netvlieshelft van het ene oog en die uit de temporale
netvlieshelft van het andere oog verenigd in de tractus
opticus. Het uiteindelijke resultaat hiervan is dat het
linkergezichtsveld in de rechterhemisfeer en het
rechtergezichtsveld in de linkerhemisfeer gerepresenteerd
wordt. Via de tractus opticus worden de prikkels naar het
corpus geniculatum laterale gevoerd. Hier ligt het derde
neuron van de visuele baan, waarvan de axonen via de breed
uitwaaierende radiatio optica naar de occipitale kwab lopen.
Vezels uit het onderste deel van de retina (die informatie over
het bovenste deel van het gezichtsveld doorgeven) buigen om
de temporale hoorn van de zijventrikel heen; vezels uit het
bovenste deel hebben een pariëtaal verloop. De visuele baan
eindigt in het mediale gedeelte van de occipitale cortex, de primaire visuele cortex. Van hieruit zijn
er vele verbindingen met de pariëtaal en temporaal gelegen visuele associatiecortex.
Behalve de occipitale visuele cortex hebben de retinale ganglioncellen nog enkele andere
doelgebieden. Dit niet-geniculaire deel van de gezichtsbaan projecteert op de nucleus
suprachiasmaticus van de hypothalamus voor de regulatie van circadiaanse ritmen, de
colliculus superior voor re exmatige visueel uitgelokte blikbewegingen (vierheuvelenplaat) en de
nucleus pretectalis voor de pupilre exen.
Laesies geven gezichtsvelduitval zoals in de afbeelding:
(a) nervus opticus
(b) chiasma opticum
(c) tractus opticus
(d) pariëtale radiatio optica
(e) occipitale cortex
(f) dubbelzijdige laesie van de occipitale cortex, met uitzondering van de occipitale pool
(g) idem, inclusief occipitale pool
2
fi fl fl fi
, Monoculaire defecten. Bij aandoeningen van de n. opticus zijn de uit de macula afkomstige
vezels meestal het sterkst aangedaan, waardoor een defect ontstaat in het centrale gezichtsveld
(centraal scotoom). Bij een centraal scotoom is de visus uiteraard slecht. De patiënt kijkt náást het
te xeren object om er iets van te kunnen zien. Een complete laesie van een n. opticus leidt tot
totale blindheid van het bijbehorende oog.
Bitemporele hemianopsie: Hemianopsie is een gezichtsvelddefect van de laterale ( =
temporale) of mediale ( = nasale) helft van het gezichtsveld van één oog. Het defect kan een
complete helft betreffen of een deel ervan. Bij mediane laesies van het chiasma opticum ontstaat
een hemianopsie voor de temporale gezichtsvelden van beide ogen: bitemporale hemianopsie. De
verantwoordelijke aandoeningen zijn vrijwel altijd hypofysetumoren of (veel zeldzamer)
craniofaryngeomen. Een aandoening van het nasale deel van het gezichtsveld van één of beide
ogen is zeer zeldzaam. Zichtbaar in afbeelding b als aandoening b.
Homonieme hemianopsie. Een hemianopsie voor het linker- of rechterdeel van het
gezichtsveld van beide ogen wordt een homonieme hemianopsie genoemd. Een dergelijk defect
(compleet of incompleet) wijst altijd op pathologie achter het chiasma, contralateraal aan het
defect. Het defect van het ene oog is niet altijd even groot als dat van het andere. Omdat de
radiatio optica als een brede waaier van vezels door de temporale en pariëtale kwab loopt, wordt
deze door laesies (bijvoorbeeld infarcten) vaak niet in zijn geheel getroffen. Bij pariëtale laesies
ontstaat een homonieme hemianopsie van het onderkwadrant, bij temporale laesies voor het
bovenkwadrant. Voorbeelden zijn c-e in de afbeelding b.
De representatie van het maculagebied in de occipitale cortex wordt zowel door de a.
cerebri posterior als door takjes van de a. cerebri media van bloed voorzien. Daardoor blijft bij
occipitale infarcten door afsluiting van de a. cerebri posterior het centrale deel van het gezichtsveld
vaak gespaard. Bij dubbelzijdige a. cerebri posteriorinfarcten ontstaat ‘sleutelgatzien’ en bij
complete dubbelzijdige occipitale laesies volledige (corticale) blindheid. Voorbeeld = f
Visuele extinctie. Soms lijkt een patiënt minder aandacht te hebben voor één helft van het
gezichtsveld, terwijl er bij het klinische onderzoek van de gezichtsvelden geen afwijkingen lijken te
bestaan. Beweeg je echter in beide temporale gezichtsvelden tegelijk een vinger, dan merkt de
patiënt er één niet op (meestal die in zijn linkergezichtsveld). Deze zogenoemde visuele extinctie is
een van de uitingen van verwaarlozing (‘neglect’), meestal bij rechter pariëtale laesies.
Gewoonlijk verdwijnt het fenomeen dagen tot maanden na het ontstaan.
Visus: Aandoeningen van de macula en de n. opticus leiden tot daling van de
gezichtsscherpte (de visus, zoals die met een letterkaart gemeten kan worden). Bij een lichte of
beginnende opticusneuropathie kan alleen het kleurenzien gestoord zijn (met name voor rood, dat
er grauw of minder helder uitziet). Gezichtsvelddefecten die het centrale zien geheel of gedeeltelijk
sparen, gaan niet gepaard met een visusdaling.
• Nervus oculomotorius = n. III, de nervus abducens = n. VI en de nervus trochlearis = n. IV
Normale oogbewegingen zijn geconjugeerde bewegingen, dat wil zeggen dat beide ogen altijd
gezamenlijk bewegen met de oogassen ongeveer evenwijdig aan elkaar. Ongeveer, omdat de
ogen ook nog kunnen convergeren, waarbij de oogassen in meerdere of mindere mate naar elkaar
toe gebracht worden om elkaar te kruisen ter plaatse van het ge xeerde object. Er zijn saccades
(snelle blikbewegingen van object a naar b) en volgbewegingen (het volgen van een langzaam
bewegend object). Saccades maak je sprongsgewijs, als je je ogen willekeurig op iets richt of als je
blik re exmatig naar iets toe wordt getrokken.
Voor horizontale saccades en volgbewegingen worden de oogspierkernen aangestuurd
vanuit de paramediane pontiene reticulaire formatie (PPRF; het pontiene blikcentrum). De
corticale controle over de PPRF vindt voor de saccades voornamelijk plaats vanuit enkele
gebieden in de contralaterale prefrontale en pariëtale cortex (corticale blikcentra), voor de
volgbewegingen vanuit de ipsilaterale pariëto-temporo-occipitale cortex. De PPRF ontvangt
bovendien projecties vanuit de colliculi superiores en de vestibulaire kernen.
Bij geconjugeerde horizontale oogbewegingen moeten de m. rectus medialis aan één
kant en de m. rectus lateralis aan de andere kant tegelijk worden aangespannen. Het pontiene
blikcentrum geeft daartoe impulsen aan de nabijgelegen abducenskern. In de abducenskern
bevinden zich perifere motorische neuronen die de ipsilaterale m. rectus lateralis innerveren en
interneuronen die via de fasciculus longitudinalis medialis (FLM) projecteren naar de perifere
3
fi fl
fi
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller donnavaneijden. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.21. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
50843 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now