Other
ZSA Passende zorg
- Course
- Institution
ZSA Passende zorg
[Show more]
Seller
Follow
donnavaneijden
Reviews received
Content preview
ZSO Passende zorgIn week 1 hebben we gezien dat de Nederlandse bevolking vergrijst. Daardoor zal de
ziektelast van chronische aandoeningen (zoals diabetes) en ouderdomsziekten (zoals
dementie) steeds verder toenemen. Mede daardoor neemt de vraag naar zorg steeds verder
toe. Door die toegenomen vraag staat de zorg onder druk. Met grote regelmaat verschijnen
hierover tegenwoordig rapporten en krantenartikelen. De terugkerende vraag is: hoe
houden we de zorg betaalbaar, met behoud van toegankelijkheid en kwaliteit? Met andere
woorden: Hoe maken we de zorg passend voor de toekomst? Een heel lastige vraag.
Hoofdstuk 9
1 Inleiding
Het doel van gezondheidszorg is bij dagen aan gezondheid van zorgvragers. Als dit met
succes gebeurd draagt het bij aan volksgezondheid. Dit hangt af van effectiviteit van
individuele patiëntenzorg. Centrale vraag is : hoe kunnen we de zorg zo organiseren dat het
effect van het hele stelsel van zorgvoorzieningen op de volksgezondheid optimaal is?
2 Gezondheidszorgstelsels
Doelen
Uiteindelijke doel is om de volksgezondheid te verbeteren. Hierbij zijn twee factoren van
belang. Ten eerste moet zorg beschikbaar zijn voor degenen die hier behoefte aan hebben.
Het moet rechtvaardig worden verdeeld. Ten tweede moet zorg van goede kwaliteit zijn :
effectief zonder onbedoelde schade en aansluitend bij behoefte van de patient. Dit zijn twee
kernwaarden. Mogelijkheden om te investeren hierin zijn niet oneindig. Er komt een
moment waarop afgewogen moet worden of extra investeringen opwegen tegen extra
gezondheidswinst. Derde kenwaarde is doelmatigheid en betaalbaarheid en vormen samen
met de andere twee belangrijke kernwaarden voor zorgstelsels.
Rechtvaardigheid & toegankelijkheid
Ten eerste gaat het erom dat zorg eerlijk over de bevolking wordt verdeeld. Mensen die het
het hardst nodig hebben moet het het eerst krijgen, zorgbehoefte en niet koopdracht moet
leidend zijn. Dit draagt ook het meest bij aan verbetering van totale volksgezondheid, hier
valt meeste winst te behalen.
Ten tweede betreft het de redelijkheid van de financiele bijdrage die van burgers voor de
zorg wordt gevraagd. De WHO noemt dit fairness, de vraag is wat redelijk is. Dit koppelt de
WHO aan de eis van toegankelijkheid van de zorg. De zorgpremie mag niet zo hoog oplopen
dat mensen een groot deel van hun inkomen aan zorg uitgeven dat ze onder armoede grens
terechtkomen of hierdoor geen gebruik van zorg maken.
→ Een rechtvaardige gezondheidszorg is er een waarvan mensen die zorg nodig hebben,
zonder onoverkomelijke, al dan niet financiele, drempels gebruik kunnen maken.
Kwaliteit
Het moet effectief en veilig zijn, maar er zijn meer aspecten. Patienten willen ook prettig
bejegend worden. Niet alleen medische maar ook menselijke behandeling. Het proces van
zorg heeft daarom waarde in zichzelf, los van uitkomsten van de zorg.
,De WHO vat dit samen onder de term responsiveness ( = ontvankelijkheid en meelevendheid
van zorgverleners). De zorg is responsive wanneer patienten het gevoel hebben dat er
rekening wordt gehouden met hun waardigheid en autonomie respecteren. Klimaat van
zorginstellingen als geheel wordt ook als onderdeel van responsiveness gezien. Buiten
spreekkamer en arts patient relatie gaat het ook over keuze vrijheid van zorggebruiker. Het
is van groot belang dat patienten zelf uitmaken welke arts/instelling ze behandeld.
→ Dit draagt allemaal bij aan vertrouwen in de gezondheidszorg
Doelmatigheid en betaalbaarheid
Het houdt in dat beschikbare middelen zodanig worden ingezet dat het grootste resultaat
wordt bereikt. Financiële middelen zijn eindig, dus er moeten keuzes gemaakt worden.
Hierin weegt niet alleen gezondheidswinst mee, maar ook andere aspecten van kwaliteit als
responsiveness. Ook is betaalbaarheid van belang. Wanneer zorguitgaven toenemen speelt
de vraag of het nog betaalbaar is / kan blijven. betaalbaarheid gaat alleen over
beschikbaarheid van middelen voor de zorg, terwijl doelmatigheid deze middelen relateert
aan opbrengst in termen van kwaliteit en toegankelijkheid van de zorg.
Typen zorgsystemen
Sociaal verzekeringsstelsel ( = Bismarck)
Oorsprong ligt in de middeleeuwen. Het leven was georded volgens systeem van gilden. Elk
ambacht had zijn gildebus waaruit de broeders elkaar bijsprongen in geval van ziekte en
zorg. Niet alleen zorg, maar ook inkomensderving werd hieruit betaald wanneer mensen
door ziekte niet konden werken. Deze uitgangspunten vinden we nu ook nog terug. Het
Duitse stelsel kan als voorbeeld dienen. Hij voerde sociale verzekering in die gebaseerd was
op verplichte premieafdrachten van werknemers. Het werd gekenmerkt door grote mate
van solidariteit. Het bismarck systeem is terug te vinden in veel landen, oa NL.
Genationaliseerd stelsel ( = Beveridge)
National Health Service ( = NHS). Hij stelde voor om de zorg te nationaliseren en via
belastingstelsel te financieren. Het is in Engeland ingevoerd sinds 1948 en werd
overgenomen door landen als Canada, Spanje en de Scandinavische landen.
Stelsel op basis van gereguleerde marktwerking ( = Enthoven)
De Amerikaanse gezondheidseconoom heeft een grote rol hierin gespeeld. Hij stelde voor
om in de zorg gebruik te maken van managed competition. Hiermee wilde hij aangeven dat
het geen gewone markt is voor consumentenproducten. Door invoering kan doelmatigheid
bevorderd worden, maar kan ook toegankelijkheid in gedrang komen als er geen duidelijke
spelregels worden afgesproken. Daroom zou marktwerking in gezondheidszorg gereguleerd
moeten worden.
Verschillen
Het is cruciaal wie er over het eigendomsrecht beschikt. Zijn private partijen eigenaar of is
het de overheid? In het marktgerichte stelsel ligt het bij private partijen, maar ook het
sociale verzekeringsstelsel kent particuliere eigendomsrechten. Arsten zijn zelfstandige
ondernemers en zorginstellingen private partijen, meestal met vorm van stichting, dus winst
, geen rol. In het genationaliseerde stelsel berusten rechten bij overheid, zorg is
genationaliseerd : instellingen zijn eigendom van overheid, arts is een ambtenaar.
De verdeling van eigendomsrechten is volgens wet bepalend voor niveau waarop
besluitvorming plaatsvindt. In genationaliseerd stelsel vindt het plaats op macro niveau ( =
centrale overheid) en in het marktstelsel op micro niveau ( = interactie tussen arts en
patient). Sociale verzekeringsstelsel zit hier tussenin. Deze besluitvorming vindt op
mesoniveau plaatst, waarbij medische professie een rol speelt. In marktstelsel voeren
verzekeraars de regie en in genationaliseerde stelsel de overheid.
Hiermee verschillen ook coordinatiemechanismen. In een markt is het prijsmechanisme
leidend, bij overheid het budgetmechanisme en bij sociale verzekeringsstelsel overleg. Bij
genationaliseerde stelsel heeft minister van financiën een grote invloed. Politiek besluit
hoeveel geld er vrijkomt en minister van volksgezondheid verdeelt het geld. Het kenmerkt
zich door grotere mate van bureaucratie dan beide andere stelsels.
Informatievoorziening. Een markt moet het van prijzen en consumentinformatie hebben. Als
de markt het niet uit zichzelf genereert dan zorgt marktmeester dat het er komt, bv
websites. Een marktmeester was voor enthoven een randvoorwaarde voor managed
competition. In het sociaal stelsel verloopt het vooral via protocollen en professionele
richtlijnen. In het genationaliseerde stelsel verloopt het via topdown plannen die door
autoriteiten worden ontwikkelt en veelal regionaal worden uitgewerkt en geimplementeerd.
Waar ligt het accent?
In marktgericht stelsel ligt nadruk op doelmatigheid van zorg. De praktijk laat zien dat
toegankelijkheid en betaalbaarheid moeilijk te realiseren zijn. Zo is in de VS de zorg veel
duurder en voor veel groepen minder toegankelijk dan in europese landen. In het sociale
stelsel ligt primaire focus op kwaliteit, probleem ligt bij betaalbaarheid. In het
genationaliseerde zorgstelsel ligt de focus op toegankelijkheid en probleem bij kwaliteit.
Ontwikkelingen
Pure vormen van elk van de drie typen zijn nergens meer te vinden, stelsels zijn naar elkaar
toe gegroeid. Uitgaande van een onderscheid tussen levering van zorg via
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller donnavaneijden. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.20. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53068 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now