Summary
Volledige samenvatting Strafvordering
- Course
- Institution
Volledige samenvatting van het vak Strafvordering! Lesnotities en powerpoint aangevuld met het handboek.
[Show more]
Seller
Follow
SandraKim
Content preview
1TITEL 3: ALGEMENE BEGINSELEN..............................................................................................................................7
1. DEFINITIE...........................................................................................................................................................7
2. ACCUSATOIRE EN INQUISITOIRE RECHTSPLEGING.........................................................................................11
3. VERLOOP VAN HET STRAFPROCES..................................................................................................................13
3.1. VOORONDERZOEK...................................................................................................................................13
3.2. ONDERZOEK TEN GRONDE......................................................................................................................17
4. DE ACTOREN IN HET STRAFPROCES................................................................................................................18
4.1. DE VERDACHTE........................................................................................................................................18
4.2. HET SLACHTOFFER...................................................................................................................................20
4.3. BURGERLIJK AANSPRAKELIJKE PARTIJ......................................................................................................21
4.4. TUSSENKOMENDE PARTIJ........................................................................................................................22
4.5. DE POLITIE................................................................................................................................................22
4.6. HET OPENBAAR MINISTERIE....................................................................................................................25
4.7. DE ONDERZOEKSRECHTER.......................................................................................................................30
4.8. DE ONDERZOEKSGERECHTEN..................................................................................................................31
4.9. VONNISGERECHTEN.................................................................................................................................34
5. BELEIDSORGAEN IN HET STRAFPROCESRECHT...............................................................................................40
TITEL 4: DEEL II: DE VORDERINGEN........................................................................................................................42
1. STRAFVORDERING...........................................................................................................................................42
1.1. ALGEMENE BEGINSELEN..........................................................................................................................42
1.2. PERSONEN DIE STRAFVORDERING UITOEFENEN.....................................................................................43
1.3. WIJZE VAN UITOEFENING STRAFVORDERING.........................................................................................44
1.4. TEGEN WIE WORDT STRAFVORDERING UITGEOEFEND?........................................................................51
1.5. EXTRATERRITORIALE GELDING STRAFVORDERING?................................................................................54
1.6. PREJUDICIËLE VRAGEN EN GESCHILLEN..................................................................................................56
1.7. VERVAL VAN DE STRAFVORDERING ( seponering)..................................................................................57
1.8. VERJARING VAN DE STRAFVORDERING: art. 21 – 25 VTSV.....................................................................58
1.9. RECHTERLIJK GEWIJSDE...........................................................................................................................62
1.10. BUITENGERECHTELIJKE AFHANDELING.................................................................................................64
2. BURGERLIJKE VORDERING..............................................................................................................................64
2.1. BURGERLIJKE VORDERING: ALGEMEEN...................................................................................................64
2.2. WIE OEFENT DE BURGERLIJKE VORDERING UIT?....................................................................................65
2.3. TEGEN WIE WORDT DE BURGERLIJKE VORDERING UITGEOEFEND?.......................................................66
2.4. WIJZE VAN UITOEFENING BURGERLIJKE VORDERING.............................................................................67
2.5. VERVAL VAN DE BURGERLIJKE VORDERING............................................................................................70
3. GEZAG STRAFRECHTELIJK GEWIJSDE..............................................................................................................71
,2
4. SLACHTOFFERHULPFONDS..............................................................................................................................72
TITEL 4: DEEL III: HET VOORONDERZOEK................................................................................................................72
1. WIJZE WAAROP HET VOORONDERZOEK GEVOERD WORDT..........................................................................72
2. PERSONEN BELAST MET DE OPSPORING EN VASTSTELLING VAN MISDRIJVEN.............................................76
3. HET OPSPORINGSONDERZOEK.......................................................................................................................80
4. HET GERECHTELIJK ONDERZOEK.....................................................................................................................88
5. ONDERZOEKSVERRICHTINGEN........................................................................................................................99
1. Opnemen van klachten en aangiften..........................................................................................................99
2. Identiteitscontroles en gegevensbestanden..............................................................................................99
3. Plaatsbezoek.............................................................................................................................................100
4. Observatie.................................................................................................................................................100
5. Ondervraging van de verdachte (lezen in cursus)....................................................................................100
6. Inverdenkingstelling van de verdachte.....................................................................................................103
7. Getuigenverhoor.......................................................................................................................................103
8. Inwinnen bankgegevens...........................................................................................................................109
9. Deskundigenonderzoek............................................................................................................................110
10. DNA-onderzoek.......................................................................................................................................110
11. Inobservatiestelling.................................................................................................................................111
12. Fouillering...............................................................................................................................................112
13. Onderzoek aan het lichaam (art. 90bis Sv.)............................................................................................112
14. Huiszoeking.............................................................................................................................................112
15. Andere zoekingen...................................................................................................................................114
16. Inkijkoperatie..........................................................................................................................................114
17. Inbeslagneming.......................................................................................................................................114
18. Databeslag en netwerkzoeking...............................................................................................................116
19. Uitgestelde tussenkomst edm................................................................................................................116
20. Schending briefgeheim...........................................................................................................................117
21. Identificatie telefoonnumers edm..........................................................................................................117
22. Afluistering van privé(tele)communicaties.............................................................................................118
23. Bijzondere opsporingsmethoden............................................................................................................120
24. Voorlopige maatregelen tav rechtspersonen.........................................................................................123
25. Beknopt voorlichtingsrapport en maatschappelijke enquête................................................................123
26. Europees beschermingsbevel en onderzoeksbevel................................................................................123
6. DE VOORLOPIGE HECHTENIS........................................................................................................................123
6.1. ALGEMENE BEGINSELEN........................................................................................................................123
6.2. ARRESTATIE............................................................................................................................................124
,3
6.3. BEVEL TOT MEDEBRENGING (ART. 3 EN 4)............................................................................................126
6.4. AANHOUDINGSBEVEL (ART. 16)............................................................................................................127
6.5. VERBOD VAN VRIJ VERKEER (ART. 20)...................................................................................................129
6.6. OPHEFFING AANHOUDINGSBEVEL (ART. 25).........................................................................................129
6.7. AANHOUDINGSBEVEL TEN AANZIEN VAN EEN IN VRIJHEID GELATEN OF GESTELDE VERDACHTE.......129
6.8. RECHTERLIJK TOEZICHT OP DE VOORLOPIGE HECHTENIS.....................................................................129
6.9. VOORLOPIGE HECHTENIS EN REGELING VAN DE RECHTSPLEGING.......................................................132
6.10. ONMIDDELLIJKE AANHOUDING TER TERECHTZITTING.......................................................................132
6.11. ALTERNATIEVEN VOOR DE VOORLOPIGE HECHTENIS.........................................................................132
6.12. ONWERKZAME HECHTENIS..................................................................................................................133
6.13. HET EUROPEES AANHOUDINGSBEVEL.................................................................................................134
TITEL 4: DEEL IV: HET ONDERZOEK TER TERECHTZITTING....................................................................................138
1. INLEIDING......................................................................................................................................................138
2. BEVOEGDHEID IN STRAFZAKEN....................................................................................................................138
2.1. ALGEMNE BEVOEGDHEIDSREGELS........................................................................................................138
2.1.1. BEVOEGDHEID RATIONE MATERIAE...............................................................................................138
2.1.2. BEVOEGDHEID RATIONE PERSONAE...............................................................................................138
2.1.3. BEVOEGDHEID RATIONE LOCI.........................................................................................................139
2.2. UITZONDERINGEN OP DE BEVOEGDHEIDSREGELS................................................................................139
2.2.1 SAMENHANG...................................................................................................................................139
3. SAISINE VAN DE VONNISGERECHTEN...........................................................................................................140
3.1. WIJZE WAAROP HET VONNISGERECHT GEADIEERD WORDT................................................................140
3.1.1. DE POLITIERECHTBANK EN DE CORRECTIONELE RECHTBANK........................................................140
a. RECHTSTREEKSE DAGVAARDING......................................................................................................140
b. OPROEPING PER PV EN BEVEL TOT ONMIDDELLIJKE VERSCHIJNING...............................................141
c. DOOR EEN VERWIJZINGSBESCHIKKING VAN HET ONDERZOEKSGERECHT.......................................141
d. DOOR DE VRIJWILLIGE VERSCHIJNING VAN DE BEKLAAGDE............................................................142
3.1.2. HET HOF VAN ASSISEN....................................................................................................................142
3.2. OMVANG VAN DE SAISINE.....................................................................................................................142
3.3. GEVOLGEN VAN DE SAISINE...................................................................................................................143
3.3.1. HET VONNISGERECHT ZAL ZICH MOETEN UITSPREKEN.................................................................143
3.3.2. RECHTEN VAN DE VERDEDIGING KUNNEN VOLLEDIG WORDEN UITGEOEFEND...........................143
4. RECHTSPLEGING VOOR DE VONNISGERECHTEN..........................................................................................144
4.1. DE VERSCHIJNING DER PARTIJEN...........................................................................................................144
4.1.1. RECHTSPLEGING OP TEGENSPRAAK EN RECHTSPLEGING BIJ VERSTEK..........................................145
4.1.2. PERSOONLIJKE VERSCHIJNING OF VERTEGENWOORDIGING?.......................................................145
,4
4.2. DE VOORLEZING VAN DE PV’S DOOR DE GRIFFIER................................................................................146
4.3. HET EIGENLIJKE ONDERZOEK TER TERECHTZITTING..............................................................................146
4.3.1. DE ONDERVRAGING VAN DE BEKLAAGDE......................................................................................146
4.3.2. HET GETUIGENVERHOOR................................................................................................................147
4.3.3. HET DESKUNDIGENONDERZOEK.....................................................................................................148
4.3.4. VERGELIJKEND DNA-ONDERZOEK...................................................................................................149
4.4. DE EIS VAN DE BURGERLIJKE PARTIJ......................................................................................................149
4.5. DE VORDERING VAN HET OPENBAAR MINISTERIE................................................................................149
4.6. DE VERDEDIGING VAN DE BEKLAAGDE..................................................................................................149
4.7. DE REPLIEKEN.........................................................................................................................................150
4.8. DE BERAADSLAGING..............................................................................................................................150
4.9. HET VONNIS OF ARREST.........................................................................................................................150
4.9.1. EINDBESLISSINGEN EN BESLISSINGEN ALVORENS RECHT TE DOEN...............................................150
4.9.2. MOGELIJKE EINDBESLISSINGEN......................................................................................................150
4.9.3. DE MOTIVERING VAN VONISSEN EN ARRESTEN.............................................................................151
4.9.4. ALGEMENE REGELS I.V.M. DE UITSPRAAK......................................................................................151
4.9.5. VORMVEREISTEN I.V.M. DE UITSPRAAK.........................................................................................152
4.9.6. DE UITVOERING VAN DE VONNISSEN EN ARRESTEN......................................................................152
4.9.7. KAALPLUK-ONDERZOEK..................................................................................................................152
4.9.8. GERECHTSKOSTEN..........................................................................................................................152
5. HET BEWIJS IS STRAFZAKEN..........................................................................................................................152
5.1. INLEIDING...............................................................................................................................................153
5.2. DE BEWIJSVOERING...............................................................................................................................153
5.2.1. BEWIJSLAST EN AANVOERINGSLAST...............................................................................................153
5.2.2. DE ACTIEVE ROL VAN DE RECHTER.................................................................................................153
5.3. DE BEWIJSMIDDELEN.............................................................................................................................153
5.3.1. PRINCIPE: HET BEWIJS MAG MET ALLE MIDDELEN WORDEN GELEVERD......................................153
a. DE GEGEVENS VAN HET STRAFDOSSIER...........................................................................................154
b. DE BEWIJZEN VOORGELEGD TER TERECHTZITTING..........................................................................154
c. VERMOEDENS....................................................................................................................................154
d. ALGEMEEN BEKENDE GEGEVENS......................................................................................................154
5.3.2. UITZONDERING: DE UITSLUITINGSREGEL.......................................................................................154
a. ALGEMEEN........................................................................................................................................154
b. DE UITSLUITINGSREGEL....................................................................................................................155
c. TOESTAND IN BELGIË VOOR ANTIGOONRECHTSPRAAK...................................................................155
d. DE ANTIGOONRECHTSPRAAK EN DE WET LANDUYT........................................................................155
,5
e. KANTTEKENINGEN.............................................................................................................................157
5.4. DE BEWIJSWAARDERING.......................................................................................................................158
5.4.1. UITGANGSPUNT: HET VRIJE BEWIJSSTELSEL..................................................................................158
5.4.2. UITZONDERINGEN OP HET BEGINSEL VAN HET VRIJE BEWIJSSTELSEL..........................................158
a. DE BEWIJSKRACHT VAN PROCESSEN-VERBAAL................................................................................158
b. WETTELIJKE VERMOEDENS...............................................................................................................159
c. STEUNBEWIJZEN................................................................................................................................159
5.5. DE BEWIJSSTANDAARD..........................................................................................................................160
5.5.1. ALEGMEEN......................................................................................................................................160
5.5.2. DE BEWIJSSTANDAARD IN BELGIË..................................................................................................160
5.5.3. WAT IS DE BETEKENIS VAN ‘PROOF BEYOND A REASONABLE DOUBT’..........................................160
5.6. MOTIVERING VAN HET BEWIJS..............................................................................................................161
5.6.1. EEN ZUIVERE FORMELE MOTIVERINGSPLICHT...............................................................................161
5.6.2. NAAR EEN MEER INHOUDELIJKE MOTIVERINGSPLICHT.................................................................161
6. DE RECHTSMIDDELEN...................................................................................................................................161
6.1. INLEIDING...............................................................................................................................................161
6.1.1. BEGRIP.............................................................................................................................................161
6.1.2. IS RECHTSMIDDELEN AANWENDEN EEN RECHT?...........................................................................162
6.1.3. ALGEMENE BEGINSELEN I.V.M. HET AANWENDEN VAN RECHTSMIDDELEN.................................162
a. VEREISTE VAN EEN BELANG..............................................................................................................162
b. GEEN NADELIG EFFECT.....................................................................................................................162
c. SCHORSEND EFFECT..........................................................................................................................162
d. DEVOLUTIEVE WERKING...................................................................................................................162
6.2. VERZET...................................................................................................................................................163
6.2.1. BEGRIP.............................................................................................................................................163
6.2.2. ALGEMENE BEGINSELEN INZAKE HET VERZET................................................................................163
a. RECHT OP VERSTEK...........................................................................................................................163
b. BELANG.............................................................................................................................................163
c. OPPOSITION SUR OPPOSITION NE VAUT..........................................................................................163
d. VERZET EN HOGER BEROEP KUNNEN WORDEN GECUMULEERD....................................................163
6.2.3. BESLISSINGEN DIE VATBAAR ZIJN VOOR VERZET...........................................................................164
6.2.4. PARTIJEN DIE VERZET KUNNEN AANTEKENEN...............................................................................164
6.2.5. WIJZE WAAROP VERZET WORDT AANGETEKEND..........................................................................164
6.2.6. TERMIJNEN OM VERZET AAN TE TEKENEN.....................................................................................164
a. DE GEWONE TERMIJN.......................................................................................................................165
b. DE BUITENGEWONE TERMIJN..........................................................................................................165
,6
6.2.7. GEVOLGEN VAN HET VERZET..........................................................................................................165
a. VERZET BINNEN DE GEWONE TERMIJN............................................................................................165
b. VERZET BINNEN DE BUITENGEWONE TERMIJN................................................................................165
6.2.8. MOGELIJKE BESLISSINGEN OP VERZET...........................................................................................166
a. M.B.T. DE ONTVANKELIJKHEID.........................................................................................................166
b. M.B.T. DE GEGRONDHEID.................................................................................................................166
6.3. HOGER BEROEP......................................................................................................................................167
6.3.1. BEGRIP.............................................................................................................................................167
6.3.2. ALGEMENE BEGINSELEN I.V.M. HET HOGER BEROEP....................................................................167
a. BELANG.............................................................................................................................................167
b. TANTUM DEVOLUTUM QUANTUM APPELATUM.............................................................................167
c. GEEN NADEEL VOOR DE PARTIJ........................................................................................................167
6.3.3. HOOFDBEROEP EN INCIDENTEEL BEROEP......................................................................................167
6.3.4.BESLISSINGEN VATBAAR VOOR HOGER BEROEP.............................................................................168
6.3.5. PARTIJEN DIE HOGER BEROEP KUNNEN AANTEKENEN..................................................................168
6.3.6. TERMIJNEN OM HOGER BEROEP AAN TE TEKENEN.......................................................................168
6.3.7. WIJZE WAAROP HOGER BEROEP WORDT AANGETEKEND.............................................................169
6.3.8. GEVOLGEN VAN HET HOGER BEROEP............................................................................................169
6.3.9. MOGELIJKE BESLISSINGEN VAN DE BEROEPSINSTANTIE................................................................170
STRAFVORDERING
,7
TITEL 3: ALGEMENE BEGINSELEN
1. DEFINITIE
- Begrip
o Het strafprocesrecht = geheel van rechtsregels betreffende de opsporing, vervolging en
berechting van personen die ervan verdacht worden een misdrijf te hebben gepleegd
o Synoniemen: formeel strafrecht, strafprocesrecht, strafvordering.
o In het strafprocesrecht wordt het materieel strafrecht gerealiseerd: zonder afdwinging
zijn rechtsregels zinloos. Er bestaat een inherente band tussen beiden. Men zal dus
regelmatig moeten teruggrijpen naar begrippen uit het materieel strafrecht.
Strafprocesrecht bevat vele formele voorschriften die bepalen hoe materieelrechtelijke
voorschriften moeten worden toegepast. Het verloop van het proces is een formeel
strafrechtelijk aspect.
o Bv: de correctionalisering van een misdrijf (materieel strafrechterlijke rechtsfiguur) heeft
vele implicaties voor het strafprocesrecht. Zaak komt niet voor het HvA. Dit omdat het
HvA overbelast is. De techniek van de correctionalisering wordt aangewend om van
misdaden wanbedrijven te maken en ze alsnog voor de correctionele rechtbank te
brengen.
- Onderscheid tussen materieel en formeel strafrecht:
o Personen tot wie de regels gericht zijn:
Materieel strafrecht: gericht tot de bevolking, tot iedereen. (burgers en overheid)
Bv. Als je niet mag stelen, dan mag de overheid ook niet stelen.
Formeel strafrecht: in de eerste plaats gericht tot de overheid
De personen die met de toepassing van het strafprocesrecht belast zijn = de
politie, de staande en zittende magistratuur.
Dit vloeit voort uit het inquisitoir karakter van het strafprocesrecht. Het is een
proces tussen de gemeenschap (vertegenwoordigd door het OM) en de
verdachte. Enkel wanneer een gewone burger verdacht wordt als
(mede)dader, optreedt als getuige of tegen hem een dwangmaterieel word
uitgevoerd, krijgt hij te maken met de regels van het strafprocesrecht.
De bedoeling van de strafprocedure is het opleggen van beperkingen aan de
overheid mbt tot het toepassen van het materieel strafrecht. Beperkingen mbt
het vervolgen van bepaalde personen. Iemand die macht heeft zal daarvan
gebruik gaan maken (al sinds de oude tijden). Aan die macht moeten bepaalde
grenzen worden gesteld. Een overheid die bepaalde bevoegdheden heeft,
heeft de neiging om die bevoegdheid te gebruiken en die macht uit te breiden.
Vb: huiszoeking: Waarom bestaan regelen hieromtrent? Om te vermijden
dat om het even welke overheidsinstantie om het even welk moment uw
huis binnen kan vallen om een huiszoeking te doen. Daarom bestaan er
procedureregels en alsmede beperkingen mbt wanneer men mag over
gaan tot een huisonderzoek.
Procedureregels = bevel van de overheid, of toestemming van de
bewoner.
Het eerste wetboek dat een dictator die aan de macht komt wijzigt is het
wetboek van strafvordering. Dit om de bevoegdheden van politiediensten,
etc. uit te breiden = meer macht aan de overheid.
o Inhoud van deze regels:
Materieel strafrecht: inhoudelijk vallen de regels op door hun ‘vanzelfsprekendheid’
Ze beschermen een reeks fundamentele waarden (Je mag niet doden, slaan of
stelen, ...). Wettelijke bepalingen die aangeven welke feiten strafbaar zijn
onder welke voorwaarden en wie daarvoor kan worden vervolgd. Wat mag
,8
en wat mag niet? Welke zijn de constitutieve bepalingen van het misdrijf? Zijn
er verzachtende omstandigheden, rechtvaardigingsgronden,
schulduitsluitingsgronden of verschoningsgronden?
Deze rechtsfiguren vertolken het algemeen rechtsgevoel op een juridische
manier. Het is evident dat je procedures nodig hebt om dit toe te passen.
Formeel strafrecht: minder vanzelfsprekend (bv. verjaring).
Het zijn ‘spelregels’/specifieke procedureregels die meestal niet aan bepaalde
intrinsieke waarden/algemene rechtsgoederen (het leven, fysieke integriteit,
eigendom, etc.) zijn gekoppeld en berusten vaak op onderlinge afweging van
verschillende belangen (waarheidsvinding, grondrechten waaronder de rechten
van verdediging). De inhoud is vaak “diffuus” (= vaag) en makkelijker vatbaar
voor verandering.
o Sanctionering van schending van deze regels:
Materieel strafrecht: de sanctionering van schending van regels van het materieel
strafrecht is vrij eenvoudig: op elk misdrijf staat een straf. De rechter moet de wet
toepassen en moet een straf opleggen die ligt tussen het minimum en het
maximum.
Formeel strafrecht: De schending van een strafprocesrechtelijke norm wordt anders
gesanctioneerd. De wet bepaalt zelden wat de precieze sanctie is (De wetgever
ging ervan uit dat de professionelen de wet wel zouden volgen). De rechtspraak
speelt hier dan ook een belangrijke rol en houdt onder meer rekening met de vraag
of de rechten van de verdediging geschonden zijn (want er is nood aan een
belangenafweging met de waarheidsvinding). Ook kan het niet naleven van proces
beginselen een misdrijf uitmaken en wordt deze krachtens het materieel strafrecht
gesanctioneerd.
Volgens sommige politici moet dit niet worden gesanctioneerd. Als men als
wetgever zegt dat geen enkele procedureregel tot sanctionering moet leiden
dan is het bestaan van de procedureregels op zich overbodig. Ze hebben ze
zelf gestemd. BV; de huiszoeking-> Als men bij de huiszoeking een schriftelijke
toestemming moet geven, dan werd dit gestemd omdat er misbruik van werd
gemaakt. Voor deze nieuwe wet moest men enkel een mondelinge
toestemming geven. De politie schreef gewoon in het proces-verbaal dat men
had toegestemd, terwijl dit niet zo was. De nieuwe wet stelt dat de
toestemming voorafgaand aan de huiszoeking moet en schriftelijk moet
worden opgesteld om misbruiken te vermijden. Nu krabbelt men erop terug.
Het debat omtrent de sanctionering van de regels van het formeel strafrecht is
een zeer moeilijk debat.
De rechtspraak bepaalde vroeger hoe men moest overgaan tot de
sanctionering.
Als de wet iets niet regelt dan moet de rechter zelf op grond van art. 6 Ger. W.
zelf bepaalde jurisprudentiële regels ontwerpen. Uiteindelijk werd dit wettelijk
geregeld in de Wet Landuyt > in bepaalde gevallen is er bewijsuitsluiting, maar
meestal is dit niet zo.
Een aantal sancties zijn denkbaar:
De proceshandeling of het hele proces kan nietig zijn.
Soms moet de rechter een onrechtmatig verkregen bewijsstuk buiten
beschouwingen laten -> hier moet men wel rekening houden met de
Antigoon-rechtspraak.
Soms wordt de strafvordering onontvankelijk
Soms is er helemaal geen sanctie
Soms is de sanctie onzeker (nog niet duidelijk)
De problematiek mbt het sanctioneren van het formeel strafrecht is een
internationaal probleem. Er is een toenemende repressieve tendens =>
,9
toenemend dat men minder gaat sanctioneren. Een repressief regime gaat
minder streng gaan optreden. De rechtspraak van het EHRM gaat ook uit van
een repressieve regime (sinds begin jaren 90 <> verdachte vriendelijke
aanpak). VB: voor een lange tijd was er discussie binnen het EHRM omtrent
de overschrijding van de redelijke termijn ex. Art. 6 EVRM. 2 opties: 1)
onontvankelijkheid van de strafvordering 2) de vermindering van de straf. Het
hof heeft de bovenhand verleend aan de vermindering van de straf.
- Doelstellingen van het strafproces:
o In het strafproces staan verschillende belangen tegenover elkaar:
Het belang van de gemeenschap (bestraffing van de criminaliteit)
Het belang van het slachtoffer (schadevergoeding)
Het belang van de verdachte (eerlijk proces)
o Het strafproces heeft de ontdekking van de waarheid tot doel, maar deze
waarheidsvinding mag echter niet tot stand komen met miskenning van de individuele
grondrechten
o Dubbele finaliteit:
De waarheidsvinding (A)
De bescherming van de individuele grondrechten (B)
= Het is de taak van het strafprocesrecht om deze, vaak tegenstrijdige belangen met
elkaar te verzoenen
o Waarheidsvinding en bescherming van individuele grondrechten
Waarheidsvinding
Het strafrecht maakt deel uit van het publiekrecht: Het conflict dat ontstaat ten
gevolge van het plegen van een strafbaar feit wordt gezien als een conflict
tussen de gemeenschap en de dader, niet als een conflict tussen dader en
slachtoffer De invalshoek van waaruit de regels van het strafprocesrecht zijn
opgesteld, is voornamelijk die van het openbaar belang( finaliteit en wijze van
het opstellen van het strafprocesrecht) De taak van de advocaat van de
verdachte is toezien op de toepassing van de regels van het strafproces.
Het strafproces in zijn geheel (opsporing en vervolging van misdrijven,
berechting van de daders) heeft, vanuit dit perspectief, als voornaamste doel
de waarheidsvinding. Men moet de waarheid vinden. Maar soms is dit niet
altijd mogelijk. Onderscheid tussen de 1) gerechtelijke waarheid 2) reële
waarheid. De gerechtelijke waarheid kan men achterhalen, want de jury (rb)
heeft dit beslist. Maar vaak weten we niet wat er concreet is gebeurd. We
moeten zoveel mogelijk de waarheid gaan bepalen, maar het strafrecht is
slechts een middel om de waarheid te achterhalen. Men kan niet altijd de
absolute waarheid gaan bepalen. Bv: Als er te weinig elementen à charge zijn -
> twijfel -> in dubio pro reo =vrijspraak.
Bescherming individuele grondrechten: privacy, briefgeheim, eigendomsrecht:
ruimer dan enkel de rechten van verdediging.
Vanuit de optiek van de individuele burger heeft het strafprocesrecht een
andere functie: de eerbied voor de individuele grondrechten
In het kader van de waarheidsvinding worden aan de overheid belangrijke
bevoegdheden toegekend die een verregaande beperking van bepaalde
grondrechten kunnen inhouden (niet enkel ten aanzien van personen die ervan
verdacht worden een misdrijf te hebben gepleegd, maar tevens ten aanzien
van derden) Het beschermde belang is hier dus ruimer dan de loutere
“rechten van de verdediging” in strafzaken in de mate dat er meer voorrang
, 10
wordt verleend aan de individuele grondrechten zal het achterhalen van de
waarheid moeilijker worden.
De rechten van de verdediging (verzamelnaam voor reeks van grondrechten)
gelden specifiek voor personen die vervolgd worden wegens een misdrijf
Art. 6 EVRM en Art. 14 I.V.B.P.R (voornaamste rechtsbronnen)
o Onderlinge afweging
Het strafprocesrecht probeert deze belangen te verzoenen. Dat is een delicate
e e
evenwichtsoefening. Gedurende de 19 en de eerste helft van de 20 eeuw stond
de waarheidsvinding centraal. Sinds de totstandkoming van het EVRM is er meer
aandacht voor de bescherming van de individuele grondrechten, dat een zelfstandig
doel van het strafprocesrecht is geworden. De waarheid moet worden gevonden,
maar op om het even welke manier.
De voornaamste waarborgHet wettelijk kader van het overheidsoptreden. VB: De
telefoontap is enkel mogelijk in bepaalde gevallen. Er moet voorrang worden
gegeven aan de rechten van de verdediging
De beperking van grondrechten moet steeds op wettelijke basis berusten
(legaliteitsbeginsel):
Art. 12 al. 2 GW Vervolging kan slechts plaatsvinden in de gevallen die de
wet bepaalt en in de vorm die zij voorschrijft ( verwijzing naar het
strafprocesrecht)
Huiszoeking = art. 15 GW Echter was het zo dat er geen inhoudelijke
vereisten werden gesteld mbt dat optreden. Het was voldoende dat het
overheidsoptreden op wettelijke basis berustte, opdat het rechtmatig zou zijn.
EVRM brengt hier verandering inHet volstaat vandaag niet meer dat het
overheidsoptreden ENKEL op een wettelijke basis berust. De wet moet in vele
gevallen zekere voorwaarden vervullen opdat de inbreuk op individuele
grondrechten zou geoorloofd zijn.
Vrijheidsberoving: het is niet voldoende dat de vrijheidsberoving op een
wettelijke basis berust en door een rechter wordt bevolen ( art. 12 GW). Moet
ook worden voldaan aan de voorwaarden van art. 5 EVRM (1 en 3)
Huiszoeking
De belangen van de burger in het algemeen (grondrechten), en van de verdachte in
het bijzonder (rechten van de verdediging) wegen meer door in het strafproces dan
voorheen. Het belang van de waarheidsvinding zal dus in bepaalde gevallen
hiervoor moeten wijken
Vb: wet Franchimont: enkele verdedigingsrechten worden nu uitdrukkelijk
bepaald m.b.t. het gerechtelijk onderzoek.
o Concrete afweging in de rechtspraak: slingerbeweging
Oorspronkelijk primeerde het belang van de waarheidsvinding. In 1933 is een
autoritaire regime op een democratische verkozen manier aan de macht gekomen.
Deze individuele grondrechten werden compleet aan de kant geschoven.
Onder invloed van de internationale ontwikkeling van de mensenrechten (sinds de
jaren ’60 en het ontstaan van het EVRM) is het belang van de bescherming van de
grondrechten centraal komen te staan. Men wou een situatie zoals in 1933
vermijden. Dus de bovenhand aan mensenrechten.
Een deel van de rechtsleer en een groot deel van de publieke opinie wijst op een te
groot formalisme (overprocessualisering) dat tot maatschappelijk ongewenste
resultaten leidt (zoals de vrijlating van verdachten waarvan de schuld quasi-
vaststond)-> De wet Franchimont heeft deze discussie nog meer aangewakkerd.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller SandraKim. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $13.04. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
62555 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now