Samenvatting gemaakt door 3 studentes uit het schakelprogramma Communicatiewetenschappen (academiejaar ). Dit is een samenvatting van het vak Nieuws & Journalistiek gegeven door prof. Steve Paulussen . Het document is een samenvoeging van Powerpoints, notities gemaakt tijdens lessen/gastcolleges ...
DEEL 1: WAT IS JOURNALISTIEK .......................................................................................................................3
1 TRENDS IN NIEUWSGEBRUIK ....................................................................................................................... 3
2 HET NIEUWSMEDIALANDSCHAP ................................................................................................................ 10
3 WAT IS (DE ROL VAN) JOURNALISTIEK ....................................................................................................... 20
4 GASTLEZING Kris Vanmarsenille hoofdredacteur Gazet Van Antwerpen .................................................. 36
DEEL 3: EPISTEMOLOGIE VAN DE JOURNALISTIEK .......................................................................................... 78
8 OBJECTIVITEIT EN WAARHEIDSVINDING.................................................................................................... 78
9 JOURNALISTIEKE ONPARTIJDIGHEID EN NIEUWSDIVERSITEIT ................................................................... 88
DEEL 4: NIEUWS EFFECTEN ............................................................................................................................ 98
10 MEDIA-EFFECTEN I: AGENDASETTING EN POLARISERING ..................................................................... 98
11 MEDIA-EFFECTEN II: FRAMING EN FRAMINGEFFECTEN ...................................................................... 113
1 TRENDS IN NIEUWSGEBRUIK
1.1 Cijfers over nieuwsgebruik/-consumptie in 2021 - nieuwsgebruik anno 2022
Belangrijkste bevindingen van Imec-Digimeter 2020 en Reuters Institute’s Digital News Report 2021 kennen en kunnen
samenvatten (essentie staat in de slides). Cijfers niet letterlijk kennen, maar wel grootorde en grote tendensen kennen (bv. 87%
mag ook 80% zijn). 9/10 Vlamingen hecht belang aan nieuws volgen, 75% van de jongeren hecht er belang aan …
Cijfers nieuwsgebruik: 3 bronnen
● Digital News Report 2021
○ Wereldwijde jaarlijkse survey in meer dan 40 landen (schat aan informatie!)
○ Gecoördineerd door Reuters Institute for the Study of Journalism, University of Oxford
○ Vaak in opdracht voor de media-industrie
○ Interessant om trends te monitoren en zicht te krijgen op huidige debatten binnen de nieuwssector
○ www.digitalnewsreport.org
● Nieuwsgebruik.be
○ Gebaseerd op de Belgische data uit het Digital News Report
○ Gecoördineerd door onderzoeksgroep SMIT-VUB
○ www.nieuwsgebruik.be
● Imec Digimeter
○ Jaarlijkse survey bij panel van min. 1500 Vlamingen (15+) (2020: 2981 respondenten)
○ Bevraging over mediagebruik (games, media, kranten leesgebruik, …)
○ Uitgevoerd door onderzoeksgroep Imec-MICT-UGent
○ Niet enkel voor academisch gebruik maar ook voor wetenschappers/ professionals/ industrie
○ www.digimeter.be
Belangrijke cijfers (Digimeter 2020):
● 91% dus 9/10 Vlamingen consumeert dagelijks nieuws (16-24 j: 73% dus lager percentage)
● 87% vindt het belangrijk om het nieuws te volgen
● 19% of 1 op 5 betaalt voor (digitaal) nieuws abonnement
○ Bereid zijn om te betalen is een issue bij digitale mediagebruikers
○ Bij digital natives is de bereidheid om te betalen voor nieuws kleiner
○ Ouderen hebben een grotere bereidheid om te betalen (denk aan fysieke kranten)
● Vertrouwen in nieuws is hoog (61%), maar laag vertrouwen in nieuws via sociale media
○ We hebben heel vaak vertrouwen in het nieuws dat we zelf hebben geraadpleegd, of het nieuwsmerk dat we
zelf gebruiken om het nieuws te volgen
○ Wil niet zeggen dat er een hoog respect is voor de journalistiek en dat er weinig mediakritiek is
○ Nieuws in klassieke media vertrouwen we meer dan nieuws via sociale media
○ Paradox: we gebruiken sociale media, maar vertrouwen het minder (gevaar voor desinformatie op het internet)
● Nieuwsgebruik is crossmediaal!
3
,1.2 Cros mediaal en mobiel nieuwsgebruik → bijna alle nieuwsgebruikers/mediagebruikers hebben die 3
lagen in hun nieuwsconsumptie patroon
● Laag 1: nieuws via klassieke media
○ Tv-nieuws (en radio)
○ Krant (papier → digitaal)
● Laag 2: online nieuws
○ Nieuwssites (45% dagelijks)
○ Nieuwsapps (34%)
○ Search (Google of Bing) (41%)
● Laag 3: nieuws via sociale media
○ Facebook, Twitter, Instagram, … (46%)
○ Messaging apps zoals Whatsapp (13% dagelijks, 26% wekelijks)
○ Smartphone is hier het belangrijkste element/katalysator geweest
1.3 Impact coronacrisis op nieuwsgebruik? (video Reuters Institute Digital News Report 2021)
1. Hoog vertrouwen in klassieke nieuwsmerken (blijft stabiel)
● Stellen we al jaren vast
● In de Verenigde Staten: New York Times, CNN
● In Vlaanderen: VRT NWS, HLN, De Standaard, Het Nieuwsblad, … (= de klassieke nieuwsmerken) worden meer
vertrouwd dan bv. doorbraak.be, apache.be
● Ondanks het feit dat het internet een poort is naar een enorme schat van nieuws en informatie zijn we geneigd
om de lokale/nationale klassieke nieuwsmerken te gebruiken en vertrouwen
● Tegelijkertijd een heel grote uitdaging: de nieuwsbrands hebben hier niet echt van kunnen
profiteren/omzetten in meer abonnees
2. Vertrouwen in nieuws nam toe
● Over het algemeen → een stijgend vertrouwen in nieuws (het lag voordien wel laag)
● Wanneer we nood hebben aan betrouwbare informatie gaan we die zoeken bij journalistieke media
● Over het algemeen zijn we geneigd om informatie uit de media te beschouwen als (voldoende) betrouwbaar
3. Bezorgdheid over misinformatie nam toe - verband met sociale media (en messaging apps)
● We gaan veel nieuws raadplegen via messaging apps, maar net daar zijn we het meest bezorgd/kritisch over
● Stijgende gepercipieerde misinformatie: mensen hebben het gevoel vaker gedesinformeerd te worden en dat
desinformatie sterk aanwezig is, maar of dat ook helemaal klopt, is een andere kwestie
4. Trends naar betalen voor online nieuws?
● Er is maar een beperkt aantal van de tevreden klanten bereid om een abonnement te nemen
● Aantal positieve punten: in rijke landen (Scandinavië - Zweden, Noorwegen, VS, Nederland) is er een
toenemende bereidheid om te betalen voor nieuws
● Verklaringen:
○ Feit dat we niets meer gezien krijgen (enkel headline en zelfs lead niet meer)
○ Sterke cultuur rond publieke omroep waardoor mensen over het algemeen een hoog vertrouwen
hebben in de nieuwsmedia
4
, !! Een publieke omroep kan ervoor zorgen dat andere nieuwsmedia een hogere kwaliteit kunnen bereiken. De kwaliteit van de
journalistiek die bedreven wordt in de commerciële media is vaak hoger in de landen waar ook een publieke omroep concurreert
met de commerciële media. Het legt de lat wat hoger!!
Uitdagingen voor nieuwsmedia?
● Heel wat cijfers gelden niet voor de jongste generatie
○ Jongeren gebruiken meer en meer sociale media waar klassieke media/merken nog niet sterk op staan of
aanwezig zijn
● Nieuwsmedia worden vaak gezien als voor en door de middenklasse/meerderheid gemaakt
○ Er is een gebrek aan diversiteit, geen inclusie in nieuwsredacties
○ Vertaalt zich in een gebrek aan diversiteit in nieuwsaanbod
○ Heel sterk klein bereik bij bepaalde minderheidsgroepen die zich niet vertegenwoordigd/gerepresenteerd
voelen in de nieuwsmedia
● Hoe je het vertrouwen kan omzetten in inkomsten en in een duurzaam businessmodel
1.4 Bespreking van 9 trends in nieuwsgebruik volgens Nieuwsgebruik.be
Trends kennen en kunnen opsommen. Op examen wordt op 1 à 2 trends dieper ingegaan en moet je een samenvatting van kunnen
geven.
1. Vlaanderen beleeft zijn eerste digitale desinformatiegolf
● Ondanks dat het vertrouwen in nieuws(media) hoog blijft
● Nieuwsgebruikers kwamen meer in contact met valse of misleidende informatie
● Specifiek over Covid-19
● 36% van de Vlaamse nieuwsgebruikers werden volgens hen meer geconfronteerd met valse informatie over
Covid-19 dan over andere onderwerpen → dit gevoel is zelfs nog hoger bij jongeren, 45% (verklaard door het
hoge sociale media gebruik)
2. Interesse in nieuws groeit, maar nieuws mijden ook
● De coronacrisis wakkerde de nieuwsinteresse van Vlamingen merkbaar aan
● We gingen ons zelf verdiepen in het nieuws omdat we voelden dat we er een mening rond moesten vormen
● Als gevolg van het toenemende nieuwsgebruik kregen we het gevoel dat wanneer we het nieuws actiever
gingen volgen tijdens de coronacrisis, we ook nieuws moeheid ervaren
● Meer en meer mensen gaan bewust nieuws mijden (of bepaalde bronnen van nieuws)
3. Televisie herwint positie als belangrijkste nieuwsbron
● De impact van de coronacrisis vinden we ook terug in de nieuwsbronnen die Vlamingen gebruiken
● Aantal Vlamingen dat op televisiejournaals berust als belangrijkste nieuwsbron stijgt met 8%
● Televisie herwint zo haar positie als belangrijkste nieuwsbron
● Televisie wordt vaak in gezelschap geconsumeerd - samen naar het nieuws kijken
5
, 4. Nieuws via sociale media gaat erop achteruit
● Vlaamse nieuwsgebruikers hebben zich in 2021 afgekeerd van sociale media als nieuwsleverancier
● Klassieke media werden meer gebruikt als bron voor informatie
● Vaak rechtstreeks naar de nieuwswebsite dan naar de sociale mediapagina
5. Vertrouwen in nieuws scheert hoge toppen
● 61% van de mediagebruikers in Vlaanderen blijkt vertrouwen te hebben in het nieuws algemeen
● Er blijft een laag vertrouwen in nieuws via sociale media - fake nieuws over Covid-19 dat online circuleert, doet
hier vaak geen goed aan
6. Vlaamse nieuwsmedia winnen vertrouwen tijdens de pandemie
● Geldt ook voor een aantal entertainment merken
● Bv. als we de radiozender Qmusic vertrouwen dan gaan we het nieuws ervan ook vertrouwen - er is ook geen
reden om dit niet te vertrouwen aangezien zij het nieuws krijgen via BELGA en NewsCity (HLN en Het Nieuws)
● Qmusic en Joe FM werken niet met een aparte nieuwsredactie (zij krijgen nieuws aangeleverd), genieten over
het algemeen van een lager vertrouwen
● → de Vlaming weet dus over het algemeen welke nieuwsmedia een onafhankelijke eigen nieuwsredactie
hebben
7. De meeste mensen betalen niet voor online nieuws
● Ondanks stijgende gebruikscijfers tijdens de pandemie neemt de bereidheid om te betalen voor nieuws
slechts mondjesmaat toe
8. Hoogopgeleide millennials nemen het voortouw bij alternatieve betalingsvormen
● Jonge hoogopgeleide Vlamingen breiden hun nieuws uit met één, twee of zelfs drie bijkomende online-
nieuwsmerken waarvoor ze betalen, waaronder via donaties
● Mensen met een gedeeld abonnement (familie) zijn vaker gewend aan een routine van nieuwsartikelen achter
een betaalmuur en zijn dan ook meer geneigd om later zelf een abonnement te nemen
9. We praten niet meer (over nieuws) zoals vroeger
● Jonge nieuwsgebruikers (18-24 en 25-34) zijn de meest actieve deelnemers aan het nieuws
● Door de lockdown is praten over nieuws tijdens face-to-face gesprekken aanzienlijk gedaald
● Ook de online-participatie is gedaald
● Enkele cijfers:
○ 20% deelt een nieuwsbericht - vooral via WhatsApp
○ 10% plaats een reactie onder een nieuwsbericht
○ 10% praat online met vrienden en collega’s over een nieuwsbericht
○ 20% praat in persoon met vrienden en collega’s over een nieuwsbericht
○ 40% participeert online
CONCLUSIE:
A. Should news media lead the fight against fake news?
B. Can we still reach those who turn away from news?
C. Are news organizations winning their bet on paywalls?
D. Can news organizations consolidate their position?
6
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller justinestoelen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $10.79. You're not tied to anything after your purchase.
