Aardrijkskunde gaat over de wereld om ons heen. Het vak is ‘een boeiende en vaak spectaculaire
ontdekkingstocht over onze planeet. Het is verwondering over en nieuwsgierigheid naar hoe de
wereld in elkaar zit’ (Van der Schee).
Kinderen herkennen dergelijke alledaagse kennis niet altijd als aardrijkskundige kennis en
leerkrachten moeten zich daarvan bewust zijn en hun aardrijkskundeles bij aansluiten.
Goed aardrijkskundeonderwijs roept verwondering op en inspireert om na te denken over de wereld
en draagt bij aan het waarderen van de schoonheid en de verschillen op aarde. Het biedt leerlingen
de vaardigheden om de wereld, dichtbij en veraf, te ontdekken.
GEOGRAFISCH BESEF. Om via aardrijkskunde grip te krijgen op de wereld om ons heen zijn drie
componenten van belang:
Het verwerven van een geografisch wereldbeeld;
Het verwerven van kennis van en inzicht in ruimtelijke vraagstukken;
Het leren hanteren van de geografische benadering.
1.2 Geografisch besef
GEOGRAFISCH WERELDBEELD :
Kind heeft bij binnenkomst basisschool al beelden gevormd door eigen ervaringen.
Kind knoopt op school nieuwe kennis en ervaringen hieraan vast en de aanwezige kennis wordt
aangevuld, genuanceerd en bijgesteld.
Naast het leren van feiten is het belangrijk om ruimtelijke patronen te leren zien (klimaat, arm)
Weten dat je op verschillende schaalniveaus andere patronen ziet. Bv. Lokaal en nationaal.
KENNIS VAN EN INZICHT IN RUIMTELIJKE VRAAGSTUKKEN :
Klimaatverandering, vervuiling, duurzaamheid, migratie en verstedelijking.
Mogelijkheden, beperkingen en gevaren van de natuur voor de mens.
Migratie verandert de ruimtelijke omgeving, maar ook de sociale culturele relaties.
Aardrijkskunde draait om relaties, om ruimtelijke samenhangen. Op verschillende schaalniveaus
ziet dat er anders uit en geen plaats is daardoor altijd hetzelfde.
Kijk vanuit verschillende perspectieven.
DE GEOGRAFISCHE BENADERING
Waar? Waarom daar? Waarna nog meer? Hoe verandert het? Wat is het effect op de omgeving?
1.3 Het doel van het aardrijkskundeonderwijs
Het huidige aardrijkskundeonderwijs richt zich op het ontwikkelen van zogenoemde ‘krachtige
kennis’. Kennis is krachtig wanneer ze zaken kan verklaren, inzicht geeft in ontwikkelingen en het
mogelijk maakt om alternatieven te verbeelden. Krachtige kennis is nodig om leerlingen te helpen
zich te ontwikkelen tot verantwoorde en kritische wereldburgers en dat is een belangrijk doel van het
aardrijkskundeonderwijs.
1.4 Aardrijkskunde op de basisschool
,ONDERBOUW
Leren over de wereld heeft voor de jongste leerlingen tot doel om nieuwe ervaringen op te doen,
woorden te geven aan die ervaringen en de nieuwsgierigheid naar de omgeving (dichtbij en veraf) te
bevorderen.
(geografisch wereldbeeld)
MIDDENBOUW
Ervaringen zijn nog steeds belangrijk, maar de leerlingen willen het verhaal achter de ervaringen
leren kennen. Leerlingen willen van alles weten over de wereld dichtbij en veraf (geografisch
wereldbeeld) en krijgen interesse in de processen en afspraken in bepaalde gebieden en in de
achtergronden daarvan (ruimtelijke vraagstukken).
BOVENBOUW
Leerlingen kunnen informatie steeds beter ordenen en worden zich bewuster van de verschillende
manieren waarop je dat kunt doen. Ze kunnen op een abstracter niveau over onderwerpen praten en
kunnen nadenken over ingewikkelde verschijnselen als armoede, migratie en klimaatverandering. Ze
zijn nieuwsgieriger naar verschillende meningen en gaan hun eigen mening vormen.
1.5 Wat heb je nodig om goede aardrijkskundelessen te geven?
Leerkracht beschikt voldoende over vakkennis en vakvaardigheden, ofwel geografisch besef.
Misconcepten wegnemen
Koppeling inhoudelijke kennis met de didactische kennis heet Pedagogical Content Knowledge
(PCK). Bepaalde leerstrategieën (hoe) + bepaalde inhoud (wat) + bepaalde reden (waarom).
Manier waarop je de bij de doelen en doelgroep passende inhoud en didactiek kiest (waarom).
Elke aardrijkskundeles moet in
het geografische analysemodel
kunnen worden ingetekend. Kan
dat niet, dan is het eigenlijk
geen aardrijkskundeles.
Figuur 1: Het geografische
analysemodel van Van der Schee
, 2 Hoe geef je een goede aardrijkskundeles?
2.1 De bouwstenen van een aardrijkskundeles
De bouwstenen zijn afgeleid van de geografische kernbegrippen. Stel jezelf steeds dezelfde vragen:
1 Wat ga ik onderwijzen? Wat moeten de leerlingen leren?
2 Hoe ga ik dat onderwijzen? Hoe kunnen de leerlingen dit het beste leren?
3 Waarom ga ik dat op deze wijze onderwijzen? Waarom moeten de leerlingen dit leren?
Waarom op deze manier?
2.2 Opbouw van een aardrijkskundeles
Beginsituatie / voorkennis (schoolse kennis + alledaagse kennis)
Lesdoelen / de ligging van een bepaald verschijnsel is essentieel
o De leerlingen kunnen een aantal producten noemen die in de provincie Groning
verbouwd worden (beschrijvend)
o De leerlingen kunnen vertellen waarom die producten juist daar verbouwd kunnen
worden (verklarend)
o De leerlingen kunnen voor- en nadelen van suikerproductie noemen (waarderend)
Geografische bouwstenen:
o Start: Heef de les een motiverende start?
Alledaagse aardrijkskundige ervaring
o Waar is dat? Alles is gelokaliseerd.
M.b.v. kaart/atlas beschrijf wat je waar ziet
o Waarom is dat daar? Geen twee plaatsen zijn hetzelfde.
Relatie tussen mensen en natuur verklaren waarom je wat waar ziet
o Wat zie je als je in- en uitzoomt? Op een andere schaal zie je andere dingen.
Je wisselt van schaalniveau door te beschrijven hoe het globaal er van dichtbij uitziet
o Hoe verandert dat? Geen plaats blijft hetzelfde.
Hoe was het vroeger en hoe zal het in de toekomst zijn?
o Wat zijn de voor- nadelen, gevolgen? Kijkend vanuit een ander perspectief.
Vanuit verschillende invalshoeken een waardering uitspreken.
o Afsluiting: Lk praat met de lln. over verworven kennis.
Wat was het nut? Kan je generaliseren en het geleerde toepassen in een ander
context? Transfer.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller renee_riekhoff. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.29. You're not tied to anything after your purchase.