Straf- En Bestuursrecht - Minor Recht En Veiligheid
Institution
Juridische Hogeschool (JHS)
Dit document bevat een samenvatting van alle stof die nodig is voor het tentamen straf- en bestuursrecht II in de minor Recht en Veiligheid. Ook bevat het document een uitwerking van de arresten
Straf- En Bestuursrecht - Minor Recht En Veiligheid
All documents for this subject (3)
2
reviews
By: BBx • 8 months ago
By: evicuijpers • 2 year ago
Seller
Follow
tanishavanaalst
Reviews received
Content preview
Leerdoelen Straf- en Bestuursrecht II
Leerdoelen week 1: Inleiding in de ondermijnende criminaliteit
Wat is ondermijning en waarom is het een probleem voor rechtsstaat en samenleving?
Wat is ondermijnende criminaliteit?
Ondermijnen betekent ondergraven, verzwakken. Ondermijnende criminaliteit is criminaliteit
die de formele (rechtsstaat) of informele (fatsoenlijke verhoudingen) grondslag van onze
samenleving systematisch aantast. Het gaat dan om alle vormen van misdaad die een
bedreiging vormen voor de integriteit van de samenleving. Legale structuren worden gebruikt
voor het ontplooien van illegale activiteiten.
Voorbeelden:
- burgers of bedrijven die crimineel geld witwassen of frauderen met vastgoed;
- wietplantages;
- xtc-labs in woonwijken.
Vaak is er nog een link met ander crimineel gedrag, zoals bijvoorbeeld mensenhandel.
Waarom is georganiseerde criminaliteit altijd ondermijnend, maar is ondermijnende
criminaliteit niet altijd georganiseerde criminaliteit?
Ondermijning omvat meer dan alleen de georganiseerde criminaliteit, maar georganiseerde
criminaliteit is wel altijd ondermijnende criminaliteit, aangezien de groepen gericht zijn op
illegaal gewin. Ondermijnende criminaliteit kan ook alleen gepleegd worden.
Is dit een (relatief) nieuw verschijnsel? En waarom staat Brabant zo in de spotlights?
Ondermijning is van alle tijden, alleen er is nu pas aandacht voor. Het komt al minstens voor
sinds de jaren 70. Je ziet echter ook dat de aanpak in de loop der jaren steeds intensiever is
geworden. Brabant en Limburg durfden als eerste openlijk het probleem te benoemen. Hier
werden dan ook de eerste regionale informatie en expertise centra opgericht (= RIEC). Dit
moest het makkelijker maken om informatie uit te wisselen tussen de verschillende
overheidsdiensten en om op te treden als één overheid.
Dit leverde in 2015 de eerste ondermijningsbeelden op: er is een document waar voor
Noord-Brabant werd beschreven welke ondermijnende criminaliteit zich voordoet in de
provincie.
4 verklaringen waarom Brabant, Limburg en Zeeland nadrukkelijk worden genoemd
als het gaat om ondermijnende criminaliteit:
1. Noord-Brabant is het grensgebied van Nederland en daarom een ideaal
productiegebied voor hennep en synthetische drugs. Ligt tegen grote
havencomplexen aan en ook grote steden liggen hier in de buurt.
2. De steden zijn niet heel compact. Bv. minder dicht bebouwd dan Amsterdam, veel
vrijstaande bedrijfspanden, boerderijen.
3. Aantal traditionele families die al generaties in de criminaliteit zitten
4. Veel nieuwe groepen actief in provincies, zoals vrij sterk Turks-Nederlandse
drugsbende. Werven actief nieuwe mensen, denk aan toppen knippen van hennep of
op de uitkijk staan.
,Ondermijning = verwevenheid van onder- en bovenwereld
1. Geen criminaliteit/niet ondermijnend: bv. overlast, denk aan hangjongeren
2. Criminaliteit/niet ondermijnend: bv. winkeldiefstal
3. Geen criminaliteit/ondermijnend: bv. poging van criminelen om op de lijst van de
gemeenteraad te komen om invloed uit te oefenen
4. Criminaliteit/ondermijnend: bv. omkopen van politieagenten, bedreigen/intimideren
van buurtgenoten om hennepteelt niet in gevaar te brengen
Ondermijning omvat meer dan alleen de georganiseerde criminaliteit
Georganiseerde criminaliteit is wél altijd ondermijnende criminaliteit. De definitie van
georganiseerde criminaliteit is: groepen die primair gericht zijn op illegaal gewin en
systematisch misdaden plegen die ernstige gevolgen hebben voor de samenleving en
vervolgens deze misdaden afschermen en bereid zijn tot fysiek geweld.
Ondermijnende criminaliteit is breder en overstijgender en hoeft niet persé door een groep
gepleegd te worden. Er hoeft geen sprake te zijn van criminaliteit om een ondermijnend
effect op de samenleving te hebben.
Integrale aanpak
Verschillende instanties werken samen en er vinden bestuursrechtelijke en strafrechtelijke
interventies plaats. Ook vindt er fiscale handhaving plaats. Bij iedere casus wordt beoordeeld
welke instantie de meest effectieve interventie heeft.
Belastingdienst
OM
Gemeenten & provincies
Politie
LIEC & RIEC
Taskforce BZ
De effecten van ondermijning
De georganiseerde criminaliteit heeft een negatieve invloed op de samenleving. Het kan
direct effect hebben op slachtoffers, maar het kan ook een niet direct zichtbaar effect
hebben/ondermijnend effect hebben op de samenleving/rechtsstaat, doordat ondermijning
het vertrouwen in politie en justitie kan aantasten. Niet alleen vindt ondermijning plaats als
gevolg van criminele activiteiten, maar de criminaliteit wordt ook gefaciliteerd door de
ondermijning, de samenleving raakt verzwakt en kwetsbaar en geeft gelegenheid voor
criminele activiteiten.
Effect 1: Aantasting financieel economisch stelsel (3.2.1. Sluipend gif)
De drugsmarkt genereert grote winsten die deels moeten worden witgewassen en
geherinvesteerd in de Nederlandse economie of in het buitenland. Hierdoor vloeit het geld
weer terug in de samenleving. Dit heeft ernstige financieel-economische gevolgen. Het is
een systematisch effect, omdat het ingrijpt op het financiële stelsel. Zo is er vrijwel altijd
sprake van belastingontduiking, aangezien het geld wordt gegenereerd door middel van
(illegale) transacties. Ook onttrekken witwaspraktijken zich per definitie aan nationale
statistieken, waardoor bankiers hun beleid baseren op foutieve gegevens (geldhoeveelheid
in land groter dan beraamd). Verder heeft witwassen een effect op de economische groei en
levert het een oneerlijke concurrentie op, aangezien criminele geldstromen worden
geïnvesteerd in bedrijven.
,Effect 2: Aantasting leefbaarheid (3.2.2. Sluipend gif)
In de jaren 90 wordt de aantasting van de leefbaarheid als gevolg van criminaliteit
beschreven door de onderzoeksgroep-Fijnaut. Criminele groepen hebben machtsposities in
wijken en buurten verworven door de aankoop van onroerend goed en
horecaondernemingen. Deze groepen zijn vanuit die positie in staat om zogeheten
racketeering-praktijken te ontwikkelen in de horeca en aanverwante bedrijfstakken: legale
bedrijven worden gebruikt voor criminele activiteiten, variërend van witwassen tot het
afdwingen van bescherming. Het bezit van een grote hoeveelheid onroerend goed biedt
volop gelegenheid om andere activiteiten, zoals drugshandel of mensenhandel, te
ontplooien. Veel wijkbewoners weten dat er illegale activiteiten in de wijk plaatsvinden en
kennen de personen die deze activiteiten organiseren of uitvoeren. Een deel van de
wijkbewoners maakt hier gebruik van, voor het andere deel is het aanstootgevend.
Effect 3: Aantasting ecologische omgeving (3.2.3. Sluipend gif)
Milieucriminaliteit is big business waar veel geld in omgaat. Er zijn drie domeinen waarin
milieucriminaliteit zich manifesteert.
1. Afval en reststromen: afval is een exportproduct geworden door de economische
globalisering en het verschil in internationale wet- en regelgeving. Het is voor
Nederlandse bedrijven aantrekkelijk om het afval in het buitenland te laten verwerken,
omdat de regels in Nederland streng zijn. Er wordt gebruikgemaakt van illegale
methoden om kosten voor afvalverwerking te drukken of er geld aan te verdienen.
Denk bv. aan bedrijven die asbest verwijderen zonder te voldoen aan de wettelijke
meldingsplicht en zonder gecertificeerd te zijn (free riders).
2. Bodemketen en oppervlaktewater: handel en verwerking van vervuilde grond en
mestverwerking, illegale dumpingen en lozingen van het afval van xtc-laboratoria.
3. Vervoer van gevaarlijke stoffen in het binnenlandse wegvervoer: transporteurs voelen
zich niet verantwoordelijk voor de lading die zij vervoeren en verhullen de ware aard
van de vracht en omzeilen daarmee restricties op het vervoer, alsmede de analyses
die voorafgaan aan het transport.
Milieucriminaliteit leidt tot aantasting van de fysieke en psychische gezondheid.
Medewerkers en omwonenden lopen grote gezondheidsrisico’s.
Effect 4: Aantasting moraliteit en rechtsgevoel (3.2.4. Sluipend gif)
Ondermijnende criminaliteit heeft vaak te maken met normen, waarden en vertrouwen in de
overheid. Door ondermijning wordt de integriteit van de politiek, de economie of de
maatschappij en het vertrouwen van de burger daarin aangetast. Het versterkt en creëert het
gevoel van onrechtvaardig behandeld te worden. De burger vindt dat hij op kleine zaken (te)
hard of uit financiële motieven wordt aangepakt, terwijl grotere boeven de dans lijken te
ontspringen.
Effect 5: Aantasting van de rechtsstaat en zijn instituties (3.2.5. Sluipend gif)
Georganiseerde criminaliteit heeft een effect op het functioneren van de staat. De invloed
van georganiseerde criminaliteit evolueert over drie fases: de roofzuchtige, de parasiterende
en de symbiotische fase.
1. Roofzuchtige fase: georganiseerde criminaliteit is nog territoriaal gebonden en door
middel van o.a. geweld probeert het een machtspositie te verwerven. Maatschappelijke
ontwikkelingen en onrust geven kansen om hun machtsbasis en invloed uit te breiden
naar de volgende stap in de evolutie
2. Parasiterende fase: de georganiseerde criminaliteiten dringt door corruptie door in de
economische en politieke sectoren. In deze fase komt de georganiseerde criminaliteit op
, min of meer gelijkwaardige voet te staan met de staat en ontstaat er een corrupte relatie
met legale machtshebbers.
3. Symbiotische fase: in deze fase kan georganiseerde criminaliteit niet langer worden
gezien als criminaliteitsprobleem en werken de traditionele methoden van
rechtshandhaving niet meer, omdat de criminaliteit een onderdeel van de staat is
geworden.
De georganiseerde criminaliteit tast als een sluipend gif de fundamenten van de rechtsstaat
aan. Door het gebruik van criminele contra-strategieën, zoals criminelen die zich kandidaat
stellen in de gemeenteraad, wordt de rechtsstaat aangetast. Ook aanslagen, bedreigingen of
manipulaties komen vaak voor.
Barrièremodel
Een manier om ondermijnende criminaliteit aan te pakken zijn de barrièremodellen. Deze zijn
ontwikkeld door het CCV (Centrum voor Criminaliteit en Criminaliteitspreventie). Dit model
brengt in kaart welke stappen een crimineel moet zetten om een bepaald delict te kunnen
plegen. Ook geeft het weer welke partijen en welke situaties het delict mogelijk maken. Het
model is uitgegroeid tot een belangrijk wapen tegen de ondermijnende criminaliteit. Het stelt
de overheid en partners in staat om via het model barrières op te werpen om het criminelen
lastiger te maken om hun illegale activiteiten te ontplooien.
In het model wordt uitgegaan van logistieke processen die nodig zijn om criminele
organisaties te laten renderen. Criminaliteit wordt gezien als een crimineel bedrijfsproces met
verschillende stappen. Dit criminele bedrijfsproces wordt dus in kaart gebracht, inclusief de
contacten met de bovenwereld. Criminelen hebben bijvoorbeeld als zij een hennepkwekerij
willen beginnen een pand nodig en zouden hiervoor een makelaar uit de bovenwereld
kunnen inschakelen. Dit wordt dan gezien als facilitator. Door die bedrijfsprocessen en
contacten in kaart te brengen, kan worden bekeken hoe criminele bedrijfsprocessen kunnen
worden verstoord en welke veiligheidspartners die verstoring voor rekening kunnen nemen.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller tanishavanaalst. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $10.18. You're not tied to anything after your purchase.
