Summary
Samenvatting Penologie/Detentierecht (R_Penol) VU Jaar 3
- Course
- Institution
Dit document bevat een samenvatting van de artikelen en de hoorcolleges van het van Penologie.
[Show more]
Seller
Followvereschreurs
Reviews received
Content preview
Penologie en detentierechtHoorcollege 1: ontwikkeling van het gevangeniswezen
Penologie: wetenschap die zich bezighoudt met (onderzoek naar) de effecten van straffen.
▪ Poena: straf (Latijn) of schadevergoeding of zoengeld (Grieks).
Detentierecht: het rechtsgebied dat betrekking heeft op de tenuitvoerlegging van vrijheidsbenemende sancties
(straffen en maatregelen).
▪ Detentierecht maakt deel uit van het penitentiair recht of sanctierecht: het recht dat van toepassing is
op de oplegging en tenuitvoerlegging van strafrechtelijke sancties (erg breed).
Hoe ziet de Nederlandse cel eruit? Met ze tweeën in de cel, rokers bij rokers en niet-rokers bij niet-rokers
Wettelijk kader
Wetboek van strafrecht (boek 1) → oplegging
Wetboek van strafvordering (boek 6) → tenuitvoerlegging
Penitentiaire beginselenwet (Pbw) (gevangenis)
Beginselenwet verpleging terbeschikkingstelling (Bvt) (terbeschikkingstelling) → waarin alle regelingen met
betrekking tot vrijheidsbenemende straffen zijn in opgenomen
▪ Uitgewerkt in lagere regelgeving:
o Regeling tijdelijk verlaten van de inrichting (Rtvi)
o Regeling selectie plaatsing en overplaatsing (RSPOG)
Een vrijheidsstraf kan op twee manieren worden uitgevoerd. Ten eerste door iemand in een PI te plaatsen en ten
tweede door iemand te laten deelnemen aan een Penitentiair programma (art 2 lid 1 Pbw)
▪ Straffen: Grondslag: vergelding (proportioneel), leedtoevoeging
Artikel 2 lid 1 Pbw bepaalt: De tenuitvoerlegging van een vrijheidsstraf of vrijheidsbenemende maatregel vindt […]
plaats door onderbrenging van de persoon aan wie deze is opgelegd in een penitentiaire inrichting* dan wel door
diens deelname aan een penitentiair programma.
Er zijn drie soorten penitentiaire Inrichtingen (PI’s):
▪ Huizen van bewaring (hvb): niet veroordeelde die wachten op rechterlijke uitspraak maar wel in voorlopige
hechtenis
▪ Gevangenissen: veroordeelden
▪ Isd-inrichting: inrichting stelselmatige daders, wanneer iemand 5 keer binnen 3 jaar een delict begaan heeft
Penitentiair programma: een samenstel van activiteiten. De uitvoering van de gevangenis buiten de muren van de
gevangenis. Het betekent dat je als gedetineerden al enige tijd hebt vastgezeten in de gevangenis en dat je een
penitentiair programma kan volgen als verdere uitvoering van je straf. Hierdoor wordt de terugkeer naar de
samenleving geleidelijk gemaakt. De duur is beperkt het duurt ten minste 6 maanden en ten hoogste 1 jaar
Art. 4 Pbw: Een penitentiair programma is een samenstel van activiteiten waaraan wordt deelgenomen door
personen ter verdere tenuitvoerlegging van de aan hen opgelegde vrijheidsstraf of voorlopige hechtenis in
aansluiting op hun verblijf in een inrichting […]. De deelnemer aan een penitentiair programma kan onder
elektronisch toezicht worden gesteld.
2 Gedetineerden kunnen in de gelegenheid worden gesteld tot deelname aan een penitentiair programma direct
voorafgaand aan de datum van invrijheidstelling, mits
a. De gedetineerde een of meer onvoorwaardelijke vrijheidsstraffen ondergaat waarvan de duur
onderscheidenlijk de gezamenlijke duur ten minste zes maanden en ten hoogste een jaar bedraagt; (N.B.
ten afbakening van de v.i.)
b. Bij aanvang van de deelname aan het penitentiair programma nog ten minste vier weken van de
vrijheidsstraf of vrijheidsstraffen moeten worden ondergaan; en
c. Er geen andere omstandigheden zijn die zich tegen zijn deelname verzetten.
,Verantwoordelijkheden en bevoegdheidsverdeling
▪ De minister voor Rechtsbescherming is verantwoordelijk voor de tenuitvoerlegging van vrijheidsbenemende
sancties (art. 6:1:1 Sv). Ook wel het opperhoofd van alle inrichtingen
▪ De rechter verstrekt een voor ten uitvoer legging vatbaar vonnis binnen 14 dagen aan het openbaar
ministerie (OM).
▪ Het OM verstrekt het voor tenuitvoerlegging vatbare vonnis binnen 14 dagen aan het Administratie- en
Informatiecentrum voor de Executieketen (AICE), het onderdeel van het Centraal Justitieel Incassobureau
(CJIB) dat namens de minister de coördinerende rol vervult bij de tenuitvoerlegging van de gevangenisstraf
(art. 6:1:1 lid 2 Sv).
▪ De selectiefunctionaris (sf) van het Ministerie van J&V werkzaam bij het Centraal Bureau
selectiefunctionarissen is belast met de plaatsing en overplaatsing van gedetineerden (art. 15 lid 2 Pbw). De
sf neemt de aanwijzingen van het OM en de rechter mee bij de plaatsingsbeslissing (art. 15 lid 3 Pbw). Wat
meespeelt is waar de familie van de persoon woont.
Beheer en toezicht
▪ Het beheer van de inrichtingen berust bij de minister voor Rechtsbescherming (art. 3 lid 2 Pbw). Alle PI’s
vallen onder de Dienst Justitiële Inrichtingen, een agentschap van het Ministerie van Justitie en Veiligheid.
▪ Het beheer van een inrichting of afdeling ligt bij de directeur (art. 3 lid 3 Pbw). De directeur bepaalt de wijze
van onderbrenging van de gedetineerde (op welke afdeling) (art. 16 Pbw) en draagt verantwoordelijkheid
voor het opstellen van een detentie- en re integratieplan (art. 1c RSPOG)
Bestemming
▪ De Minister bepaalt de bestemming voor elke inrichting. En kan ook binnen een bepaalde inrichting een
afdeling met specifieke bestemming aanwijzen (bv. extra zorgvoorziening) (art. 8 Pbw).
o Bijvoorbeeld ISD of huis van bewaring
Differentiatiecriteria: de selectiefunctionaris beslist waar een persoon wordt geplaatst en hierbij zijn een aantal
regels:
▪ Scheiding juridische status (art. 9-10 Pbw): hvb (nog niet onherroepelijk veroordeelden), gevangenis en isd-
inrichting (veelplegers)
▪ Scheiding sekse (art. 11 Pbw): man – vrouw
▪ Scheiding leeftijd (art. 12 Pbw): volwassenen – jeugdigen
▪ Onderscheid mate van beveiliging (art. 13 Pbw): beperkt beveiligde afdeling (BBA) (in aanmerking komend
voor verlof), normaal beveiligde afdeling, uitgebreid beveiligde afdeling en extra beveiligd inrichting (EBI).
Twee regimes
▪ Regime van algehele gemeenschap (art. 7 RSPOG) → je zit op je cel en een aantal uur deel je mee aan
gemeenschappelijke activiteiten. Dit is het standaardregime
▪ Individueel regime (art. 11 RSPOG) → directeur kan dit beslissen. Dit kan bijvoorbeeld als iemand verdachte
is en geen contact mag hebben met medegedetineerden, omdat het onderzoek nog loopt. Je moet
bijvoorbeeld in je eentje luchten of op cel werken.
Cijfers
▪ Gemiddelde bezetting per jaar stabiel op ongeveer 8.500
▪ Man vrouw verhouding 6.5% (vrouw)/93.5% (man)
▪ Instroom jarenlang t zelfde
▪ Geweldsmisdrijven zijn het meeste van het totale aantal
▪ Kampioen opleggen korte gevangenisstraffen, ongeveer een kwart van alle gedetineerden zit korter dan 2
weken, drie kwart zit korter dan 3 maanden
,Beginselen van tenuitvoerlegging
Beginselen van de tenuitvoerlegging van straffen en maatregelen
▪ Resocialisatiebeginsel (art. 2 lid 2 Pbw): straf moet gebaseerd zijn op terugkeer in de maatschappij
▪ Beginsel van minimale beperkingen (art. 2 lid 3 Pbw): als je gedetineerd bent dan mogen je geen andere
beperkingen worden onderworpen die nodig zijn voor het doel van de vrijheidsbeneming of het belang van
de handhaving van de orde in de inrichting. Wil je de rechten van gedetineerden inperken moet je daar een
geode reden voor hebben.
▪ Beginsel van voortvarendheid (art. 6:1:2 Sv): zo spoedig mogelijk.
Resocialisatiebeginsel (art. 2 lid 2 Pbw):
‘Met handhaving van het karakter van de vrijheidsstraf of de vrijheidsbenemende maatregel wordt de
tenuitvoerlegging hiervan zoveel mogelijk en afhankelijk van het gedrag van de betrokkene dienstbaar gemaakt
aan de voorbereiding van de terugkeer in de maatschappij. Bij het verlenen van vrijheden aan gedetineerden
wordt rekening gehouden met de veiligheid van de samenleving en de belangen van slachtoffers en
nabestaanden.’
*in 2015 zijn de onderstreepte regels toegevoegd
Anders gezegd: we hebben te dealen met een gevangenisstraf en de tijd die iemand moet zitten willen we zo veel
mogelijk benutten om iemand weer terug te laten keren in de maatschappij, iemand hierop voorbereiden. Eerste
deel is gewijzigd om de gedetineerde mee te laten werken. Tweede deel is gewijzigd om het belang van het
slachtoffer waar te borgen (werd eerst eigenlijk ook al rekening mee gehouden, maar belang van het slachtoffer
weegt steeds zwaarder).
Beginsel van minimale beperkingen (art. 2 lid 3 Pbw):
‘Personen ten aanzien van wie de tenuitvoerlegging plaatsvindt van een vrijheidsstraf of vrijheidsbenemende
maatregel worden aan geen andere beperkingen onderworpen dan die welke voor het doel van de
vrijheidsbeneming of in het belang van de handhaving van de orde of de veiligheid in de inrichting noodzakelijk
zijn.’
▪ Doel van vrijheidsbeneming: Bijvoorbeeld het recht om contact te houden met je familie. Het is niet de
bedoeling dat je de hele dag met je familie belt, daar zijn bepaalde regels voor. Je mag 10 minuten per
dag bellen.
▪ Belang van de handhaving: recht op vereniging in commisie, maar hier zitten wel voorwaarde aan.
Hoelang de vergadering mag duren bijvoorbeeld en wanneer.
Anders gezegd: als je eenmaal gedetineerd bent, word je aan geen andere beperkingen onderworpen die nodig
zijn om (1) doel van de vrijheidsbeneming (2) belang orde en veiligheid van de inrichting. Detentiesituatie moet zo
gelijk mogelijk zijn aan de situatie in de samenleving. Wil je toch rechten van gedetineerden inperken, dan moet je
een goede reden hebben (bijv. recht om contact te houden met je familie, is niet de bedoeling dat je de hele dag
met je familie belt etc.). De detentie moet zich zo veel mogelijk beperken tot de fysieke vrijheidsbeneming.
De bepaling geldt zowel voor veroordeelden als voor onveroordeelden (voorlopig gehechten).
De detentie behoort zich zoveel mogelijk te beperken tot fysieke vrijheidsbeneming. Er mag geen extra leed
worden toegevoegd (‘Prison as a punishment, not for punishment’).
▪ Vgl. artikel 15 lid 4 Grondwet.
Beginsel van voortvarendheid (art. 2 lid 3 (oud) Pbw; art. 6:1:2 Sv)
‘Voor zover de tenuitvoerlegging is toegelaten, wordt de beslissing zo spoedig mogelijk ten uitvoer gelegd.’
Anders gezegd: als de uitvoering van de straf is toegelaten, moet dit ook zo snel mogelijk gebeuren
, Aanvang detentie
Twee instroommogelijkheden:
▪ Voorafgaand aan een veroordeling als preventief ingesloten
gedetineerde (voorlopige hechtenis).
▪ Na een (onherroepelijke) veroordeling door rechter kunnen
mensen instromen als zelfmelder of als arrestant.
Zelfmelder
▪ Krijgt na zijn veroordeling een oproep om zich op een bepaalde
datum (en tijdstip) te melden bij een penitentiaire inrichting.
▪ Beoordelingsbevoegdheid ligt bij het AICE (CJIB).
▪ Is bij aanvang van zijn detentie direct gepromoveerd. Door zich te
melden laat hij/zij zien dat hij/zij meewerkt aan zijn detentie. Zit
meteen in plus-programma
▪ Meldt een zelfmelder zich niet, dan komt hij/zij op de
arrestatieplanning en komt deze als arrestant binnen.
▪ Mogelijkheid van verzoek uitstel of bezwaar tegen oproep.
▪ Zie art. 2:1 en 2:2 Regeling tenuitvoerlegging strafrechtelijke beslissingen
Arrestant
▪ Een veroordeelde die is aangehouden, nadat:
o Hij zich heeft onttrokken aan detentie; → na verlof niet terugkeren
o De tenuitvoerlegging van een eerder opgelegde straf is gelast; → taakstraf niet uitgevoerd
o Hij zich heeft onttrokken aan de vervangende hechtenis, gijzeling of lijfsdwang.
▪ Het regime kent een sober dagprogramma. Arbeid maakt geen onderdeel uit van het dagprogramma en
kent 28 uur aan activiteiten per week, bestaande uit recht activiteiten (o.a. luchten en bezoek) en extra
recreatiemomenten wegens het ontbreken van arbeid. Arrestanten verblijven een groot deel van de dag op
cel met een kamergenoot.
▪ Maximaal verblijf 8 weken, daarna doorplaatsing naar een regulier gevangenisregime.
Sober dagprogramma: 28 uur activiteiten
Basisprogramma: 42.5 uur activiteiten
Plusprogramma: 48 uur activiteiten
Bij binnenkomst in detentie moet een gedetineerde zo snel en volledig mogelijk worden gescreend. Maatwerk staat
hierbij centraal. Ook gedetineerden die maar kort in detentie zitten komen hiervoor in aanmerking.
Vervolgens:
▪ Binnenkomst ‘Bad’; → je kan er douche en opfrissen
▪ Vaststellen identiteit gedetineerde;
▪ Fouillering (onderzoek aan de kleding);
▪ Visitatie (onderzoek aan het lichaam); → Bv bij bolletjesslikker, maar alleen door een arts.
▪ Dan krijg je te horen naar welke cel/afdeling je moet
Detentie- en re-integratieplan
Binnen vier weken na binnenkomst van de gedetineerde wordt, zo veel mogelijk in overleg met de gedetineerde,
een D&R-plan vastgesteld. Dit gebeurt zo snel mogelijk. Het resocialisatiebeginsel is namelijk van belang. Het D&R-
plan kan gedurende de detentie worden aangepast (art. 18a lid 1 Pbw jo. 20c-20d Pm).
Het D&R-plan vermeldt in ieder geval (lid 2):
▪ Individueel begeleidingsplan;
▪ Gedrags- en re-integratiedoelen;
▪ Re-integratieactiviteiten (eventueel verlof); → worden gekoppeld aan re-integratiedoelen, zoals het voeren
van een sollicitatiegesprek
▪ Essentiële (basis)voorwaarden voor deelname aan het maatschappelijk leven.
N.B. Het D&R-plan heeft door de Wet straffen en beschermen (zie hierna) een centrale plaats gekregen. Je kan
alleen met verlof als je zo een plan hebt en concrete doelen hebt geformuleerd.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller vereschreurs. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.96. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53068 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now