In dit document zijn alle leerdoelen van medische en verpleegkundige kennis uitgewerkt voor het tentamen van 3.1 (jaar 2). Ik heb het JGZ boek gelinkt aan de samenvatting, maar heb het anatomie & fysiologie en pathologie boek ook gebruikt. Ik hoop dat dit je helpt met studeren. Mochten er vragen zi...
,Lesweek 1:
Medische kennis. De student kan:
…uitleggen hoe het proces van bevruchting plaatsvindt
De conceptie (bevruchting) komt tot stand wanneer spermatozoön een eicel binnendringt.
Even daarna worden twee haploïde setjes genetisch materiaal gecombineerd tot een nieuwe
unieke diploïde set. Maar voor het zover is, heeft het spermatozoön nog een hele weg af te
leggen.
Bij de coïtus (geslachtsgemeenschap) wordt ongeveer 3 ml sperma hoog in de vagina
gedeponeerd. Sperma bestaat grotendeels uit zaadvloeistof, zoals het kliervocht genoemd.
Zaadvloeistof bevat vocht uit de zaadblaasjes, prostaatvocht en slijm van de cowperklieren.
De zuurgraad van sperma is licht alkalisch (pH = 7,8). Door deze hoge pH zijn de spermatozoa
een tijdje beschermd tegen het zure milieu in de vagina. Bovendien verdikt het sperma in de
vagina tijdelijk, waardoor het minder gevoelig wordt voor het zuur. Toch vergaat een kwart
van de spermatozoa al in de vagina. De spermatozoa hebben een levenszuur van vier tot zes
dagen en moeten – gemeten vanaf de baarmoedermond ongeveer 15 cm afleggen. Daar
doen ze zo’n 12 tot 24 uur over. Ze bewegen zich in de richting van het minst zure milieu.
Daarbij worden ze geholpen door bepaalde afscheidingsproducten van de baarmoederhals.
Met behulp van hun zweepstaart zwemmen de spermatozoa vanuit de uterusholte nar de
eileiders, ondersteund door lichte contracties van de baarmoeder. Gemiddeld zal de helft van
de spermatozoa in de eileider terechtkomen waar zich een eicel bevindt. Slechts enkele
honderden spermatozoa bereiken de eicel, de rest gaat verloren. Na de ovulatie is de eicel
maximaal 2 dagen bevruchtbaar. Bevruchting vindt dan ook meestal boven in de eileider
plaats.
Boven in de eileider ontmoet een zwerm van de kleinste menselijke cellen de in verhouding
reusachtige eicel. De eicel in omgeven door een doorzichtige laag, de zona pellucida, met
daaromheen een laag follikelcellen die de eicel van voedsel (suikers) voorzien. De zwerm
spermatozoa dringt door de laag follikelcellen heen en stort zich op de zona pellucida, die ze
met behulp van de enzymen in hun kopgedeelte proberen op te lossen. Terwijl ze gezamenlijk
aan het werk gaan, zal één spermatozoön als eerste weten door te dringen. Vrijwel op
hetzelfde moment dat deze binnendringt, verandert de zona pellucida in een
ondoordringbare barrière, zodat er niet nog meer spermatozoa binnenkomen. Vrijwel
tegelijkertijd voltooit de eicel de meiose ll. Eenmaal binnengedrongen verliest het
spermatozoön zijn staart, middelstuk en hals. Het kopgedeelte zwelt wat op en de
chromosomen worden zichtbaar. Vervolgens versmelten beide kernen met elkaar en verenigt
de set vaderlijke chromosomen zich met de set moederlijke chromosomen. De eicel is
bevrucht. De bevruchte eicel is nu een eencellig embryo, die zygote wordt genoemd. De
menselijke voortplanting kan gezien worden als recombinatie van genen in plaats van het
doorgeven van genen. Bij elke volgende generatie wordt immers het genoom van elk van de
ouders gehalveerd en vervolgens gecombineerd met dat van de partner. Die verdunning heeft
evolutionair het voordeel van variatie, waarmee de kans op het overleven van de soort bij
veranderde omstandigheden vergroot wordt.
2
,…benoemen hoe in het eerste trimester de vroegste delingen, innesteling en placentatie
plaatsvinden
Zodra de eicel is bevrucht, staat vast welke genotype het nieuwe individu heeft. Maar hoezeer
mensen genetisch ook van elkaar verschillen, ze maken allemaal dezelfde ontwikkelingsstadia
in de uterus (baarmoeder) door. Dat begint met de embryogenese (embryonale
ontwikkeling). Dit is de ontwikkeling van het embryo vanaf het eencellige stadium totdat het
ongeveer negen weken oud is. In deze periode nestelt het embryo zich in het endometrium
en ontwikkelen zich de placenta en de navelstreng. De embryonale ontwikkeling eindigt
wanneer alle orgaanstelsels zijn aangelegd. Dan spreken we van een foetus, een minimensje
met alles erop en eraan.
Eerste tot vierde week
Ongeveer 24 uur na de bevruchting ondergaat de zygote de eerste mitose. Hierbij ontstaan
twee cellen, die elk half zo groot zijn als de moedercel. De dochtercellen blijven zo klein
doordat er na de kerndeling geen cytoplasmagroei plaatsvindt. Mitose zonder plasmagroei
wordt klievingsdeling genoemd. Na ongeveer veertig uur delen de twee cellen weer en
ontstaan vier, elk weer half zo kleine, cellen. Na nog twee klievingsdelingen is er een massief
bolletje van 16 cellen ontstaan. Dit embryonale stadium wordt aangeduid met morula. Het
embryo is nog steeds omgeven door de zona pellucida en is ondertussen vanuit de eileider in
de buurt van de uterus aangeland. Omstreeks de tijd dat de morula het lumen van de uterus
bereikt, begint de zona pellucida dunner te worden. Hierdoor dringt er van buitenaf vocht
tussen de cellen naar binnen. De intercellulaire ruimtes van de morula gaan vervolgens in
elkaar over en er ontstaat een centrale holte. Het vier tot vijf dagen oude embryo is nu een
met vocht gevuld blaadjes, de zogeheten blastocyste (kiemblaasjes). De centrale holte wordt
blastulaholte genoemd. De zona pellucida is verdwenen en aan een kant van de blastocyste is
een groepje cellen geconcentreerd. De cellen aan de binnenkant van dit groepje zijn de
eigenlijke kiemcellen; hieruit ontstaat de
embryoblast, de voorloper van het embryo. De
rest van de cellen van de blastocyste worden
trofoblastcellen genoemd. Het deel van de
trofoblastcellen dat aan de embryoblast grenst,
heeft de trofoblast. Hieruit ontwikkelt zich later de
placenta. Deze trofoblast gaat HCG (humaan
choriongonadotrofine) produceren, dat ervoor
zorgt dat het ovarium de eerste drie maanden
progesteron blijft produceren. Daarna wordt de
progesteronproductie overgenomen door de
placenta.
Innesteling
Het embryo is nu zo ver dat nidatie (innesteling) in
het endometrium kan plaatsvinden. Dat gebeurt
ongeveer zes dagen na bevruchting. De trofoblast
maakt contact met het endometrium en na nog
enkele dagen wordt de blastocyste er volledig in
opgenomen. Ondertussen vinden voortdurend
celdelingen plaats en wordt het embryo groter.
3
, Op ongeveer de achtste dag, wanneer de blastocyste al gedeeltelijk in het endometrium is
ingezonken, beginnen embryoblast en trofoblast zich ieder op een specifieke manier te
ontwikkelen. De cellen van de embryoblast differentiëren zich in
twee lagen, die kiembladen worden genoemd. Het buitenste
kiemblad heet ectoderm en het binnenste kiemblad entoderm.
Samen vormen ze de kiemschijf. Ondertussen groeit de trofoblast
(vanaf nu chorion genoemd) door de vorming van uitstulpingen,
chorionvili (chorionvlokken), steeds verder het endometrium
(slijmvlies in de baarmoeder) in. In het endometrium liggen de
spiraalarteriën, dit zijn kleine, spiraalvormige bloedvaten van de
moeder die zuurstofrijk en voedselrijk bloed aanvoeren. Aan de
kant van de kiemschijf wordt de aanleg van de hechtsteel
zichtbaar; hieruit zal later de navelstreng ontstaan. Het embryo is
nu geheel omsloten endometriumweefsel.
Vierde tot negende week
Er vinden belangrijke ontwikkelingen plaats in de kiembladen rond de vierde week. Het
langwerpige embryo krijgt door de enorme celtoename in de kiemschijf een C-vorm. De
blastulaholte wordt in het embryo opgenomen en is daarmee de oerdarm geworden. De
hechtsteel gaat zich ontwikkelen tot navelstreng, met hierin de drie uit het mesoderm
gevormde navelstrengbloedvaten: een vena umbilicalis (navelstrengader) en twee arteriae
umbilicales (navelstrenslagaders). De navelstrengbloedvaten staan in verbinding met de eerst
bloedvaten van het embryo. Een van die bloedvaten heeft op een bepaalde plaats een
verwijding, die spoedig ritmische contracties gaat vertonen. Dit is het embryonale hart.
De chorionholte en de amnionholte zijn elk omgeven door een vlies. Dit zijn de vruchtvliezen.
De vruchtvliezen komen gedurende de tijd tegen elkaar aan te liggen en vergroeien met
elkaar.
Gedurende tien tot elf dagen worden er in caudale richting gemiddeld drie paar somieten
(oersegmenten) per dag gevormd. Uit elke linker- en rechtersomiet ontstaan een dermatoom,
een myotoom en een sclerotoom. De dermatomen zijn gerelateerd aan huidsegmenten, uit
de myotomen ontwikkelen zich skeletspiersegmenten en uit de sclerotomen ontstaan
wervelhelften met (thoracaal) de bijbehorende rib. Aan het eind van de vierde week is er nog
weinig menselijks aan het embryo te herkennen, maar de ontwikkeling tot een herkenbaar
minimensje gaat in de volgende paar weken razendsnel. Het hoofd groeit het hardst. De ogen,
de neus, de mond en de oren verschijnen. De armen en benen worden langer en vingers en
tenen worden
herkenbaar.
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller elinebosch. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.89. You're not tied to anything after your purchase.
