De aantekeningen van alle hoorcolleges van het vak Politie & Veiligheid. Ook aantekeningen van het seminar en de gastcolleges. Colleges gegeven door Marc Schuilenburg.
Politie: organisatie en ‘proces’
Vroeger de nachtwacht. Politie zoals wij dat nu kennen is langzaam zo ontwikkeld.
Vroeger veel boeren die de macht hadden, later zijn natiestaten ontstaan. Deze hebben het
geweldsmonopolie in handen gekregen.
Politietaken, het proces van ‘policing’, kunnen door veel andere mensen worden uitgevoerd.
Koninklijke marechaussee is onderdeel van het ministerie van Defensie. Op Schiphol voert de
koninklijke marechaussee de politietaken uit, evenals de grensbewaking.
Politie als politieke instelling (1):
Politeia, polis, policy, politics, policie, politie
o Heeft te maken met de stadsstaat. Het hele bestuur, dus niet alleen conflict bestrijding.
Staatsvormingsprocessen 17/18/19e eeuw:
o Kernfuncties staat: interne/externe veiligheid, belasting, organisatie/bestuur
o Overheidsmonopolie fysiek geweld -> burgers moeten beschermd worden tegen de macht
van de overheid
o Opbouw rechtsstaat
Politie als politieke instelling (2):
Politie ‘recent’ verschijnsel: Napoleontische periode
High and low policing
Politie-systemen vanaf 1650 langs een continuüm: belangen van de staat ene uiterste, belangen
burger andere uiterste
Politiestaat: Nazi-Duitsland, communistische landen en dictatoriale regimes
Belangen van de staat:
Politiestaat: Nazi-Duitsland/Stasi in voormalige DDR
Dictatoriale regimes
Burger als potentiële (politieke) bedreiging
Geheime politie; informanten
Due process afwezig; rule of law afwezig
Belangen van de burger:
Onderdeel democratische rechtsstaat
Rule of law, checks and balances
Dicht bij de burger georganiseerd
Centraal begrip: community policing
De-escalatie
Sinds jaren 70 zitten wij vooral aan de kant van de burgers.
Het begrip orde:
Functie politie:
o Handhaving openbare orde
o Handhaving rechtsorde
o Hulpverlening aan hen die dat behoeven
High vs Low policing
High policing / Haute Police
Belangen van de staat centraal
Nationale veiligheid; politieke orde, verstoringen/ontwrichting samenleving of continuïteit
democratische rechtsstaat
, o Politieke inlichtingendienst
o AIVD, MIVD, NCTV
o Methoden: open bronnen, interceptie berichtenverkeer, observatie, agenten en bronnen
(informanten)
o Links en rechts activisme, dierenactivisme, non-proliferatie, economische spionage,
terrorisme, radicalisering
Low policing
24/7 kleine ordeverstoringen:
o Noodhulp, meldingen, verkeer, nachtleven, voetbalwedstrijden, grote evenementen (crowd
control)
Functie politie:
o Onvermijdelijk onderdeel moderne samenleving
o Reproductie orde
o Toepassing niet-onderhandelbaar geweld en om iets te stoppen dat beter niet kan gebeuren
o Er zijn om van ene op andere moment interventies te plegen
o Naast ‘authorative power’ ook ‘symbolic power’ van belang
o Kenniswerkers
Macht en controle
Machtsmisbruik -> Black Lives Matter, George Floyd
Discriminatie -> jonge, allochtone man in dure auto
Algemene beginselen
Politie en Rechtsstaat: waakzaam en dienstbaar aan de waarden van de rechtsstaat
Artikel 1 Grondwet in de hal van politiebureaus aan de wand.
Richtinggevende gedragsnormen voor fatsoenlijk en behoorlijk handelen
o Burgerlijk wetboek
o Wetboek van Strafvordering
o EVRM
Overheidsorganen en overheidsfunctionarissen gebonden aan wettelijke voorwaarden en
ongeschreven regels
Vertrouwensbeginsel -> niet a zeggen en b doen
Gelijkheidsbeginsel -> mensen die gelijk zijn ook gelijk behandelen
Beginselen van evenredige belangen afweging -> sommige dingen kunnen in de ene situatie wel
en in de andere situatie niet, bijv deur intrappen omdat er iemand bewusteloos in de woning ligt.
Verbod détournement de pouvoir -> machtsmisbruik
Rechtmatigheid en behoorlijkheid
Beleidsvrijheid
‘Street level bureaucracy’, ‘street corner politicians’, discretionaire bevoegdheid
1) Grote mate van autonomie door de aard van het politiewerk:
o Fysieke en sociale kloof agenten en leidinggevenden
o Informatievoorsprong
o Direct contact burgers
2) Uitgebreid juridisch raamwerk waaruit kan worden gekozen en politiefunctionaris bepaald steeds
zelf of, en welk juridisch instrument wordt ingezet
3) Interne sturing politieorganisatie belangrijke randvoorwaarde:
o Gedecentraliseerde organisatie: keuzevrijheid op de laagste niveaus in de organisatie
o Leerstuk van de professionele ruimte
4) Sturing (en controle) op grote afstand van 1 e lijn leidinggevenden
,Rechtsstaat en algemene beginselen
In woord en geschrift uitputtend uitgewerkt
Uitgebreid stelsel van interne/externe (in)formele checks and balances
Intern: groepsdruk directe collega’s en teamleden; klachtenprocedures,
vertrouwensfunctionarissen, bureaus intern onderzoek, direct leidinggevenden in briefings,
evaluaties en functioneringsgesprekken
Extern: Nationale Ombudsman, Commissie Politieklachten, sociale media, verschillende
monitorinstrumenten (bereikbaarheid, klantvriendelijkheid, zichtbaarheid, waardering laatste
politiecontact etc.)
Geschiedenis van de politie
Fundamenten:
1810-1813: Frans justitiebestel
NL was een zooitje, Fransen zorgden voor regels. Frankrijk is erg gecentraliseerd. Er kwam een
nationaal justitieel beleid -> Koninklijke Marechaussee, Openbaar Ministerie etc.
1851: Gemeentewet Thorbecke
Thorbecke wilde revolutie. Hij heeft gezorgd voor de Gemeentewet, waarbij hij een aantal trucs
uithaalde. Burgemeester is het hoofd van de politie en de gemeenteraad mag verordeningen
(regels) maken. In gemeentes zijn dan dus verschillende regels. Dit kan nog steeds af en toe.
Thorbecke maakte juist een gedecentraliseerd politiebestel. Voor op het platteland kwam er een
Rijksveldmacht.
Fasen:
1875-1918: Moderne politieorganisatie
1918-1977: Professionele politieorganisatie
1940-1945: Duitse bezetting
1977-heden: Gebiedsgebonden politieorganisatie
2013: Nationale Politie
Gevolgen van de Inlijving bij Frankrijk (1810) en Gemeentewet Thorbecke (1851)
Structurele spanning tussen:
Justitie en Bestuur
Strafrecht en Ordehandhaving
Nationaal en Lokaal
Procureur-generaal en Burgemeester
Efficiëntie en Legitimiteit
Repressie en Preventie
1875-1918: Moderne Politie
Verstedelijking en industrialisering leidden tot modernisering van de politie in grote steden,
elders stagnatie
Politie krijgt georganiseerd, hiërarchisch verband
Nog geen opleiding
Militaire discipline, nauwelijks dienstinstructies
Permanent toezicht in hele grondgebied gemeenten, nachtwacht verdwijnt
Onuitgesproken doel: bedwingen sociale onrust
Recherche in grote steden
1914-1918 Eerste Wereldoorlog
Veel impact op de politie
Loopgravenoorlog
, De officiers gaven orders aan de mannen in de loopgraven aan de hand van de informatie die ze
kregen in de ‘meldkamer’. Dit was een soort voorloper van de latere politiehiërarchie
Professionele politie
Nieuw doel: volledige wetshandhaving. Burger kan met een aangifte komen en zij lossen het op.
Politie vestigt geweldsmonopolie en oriënteert zich op justitie en de wet
Politiewerk is een vak, vergt opleiding, in het bijzonder kennis van de wet
Samenwerking straatagenten en specialisten hoofdbureau
Burgers moeten aangifte doen, geen eigenrichting
Politie belooft burgers veiligheid
Duitse politie was een belangrijk voorbeeld
Nieuwe diensten: gespecialiseerde recherche, verkeerspolitie en Inlichtingendienst
1940-1945 Duitse bezetting
Duitse politie was een groot voorbeeld voor NL
Nederlandse politie heeft de Duitsers heel slaafs gehoorzaamd, o.a. vanwege de groepsdruk
Politie samengevoegd en ondergeschikt aan Justitie
Stapsgewijze vervanging sleutelfiguren in de politieleiding
Inschakeling bij verwezenlijking nationaalsocialistische doeleinden, i.h.b. vervolging van de joden
Roerige jaren ‘60
De mensen van de babyboom werden hier pubers/jongvolwassenen
De manier van handelen door de politie kwam niet overeen met hoe de mensen bejegend wilden
worden
Jaren ’70: Crisis professionele model
Instrumenteel zelfbeeld: gericht op middelen, doelen waren onbelangrijk
Wetshandhaving: miskent verlies aan legitimiteit
Professionaliteit: gericht op superieuren, miskenning discretionaire ruimte
Contact met burgers: vuile handhaving
Verenigde Staten waren het nieuwe voorbeeld: problem oriented policing
VS hadden wel een hele discriminerende politie
Problem oriented policing
Professionele politiebestel is outdated
Financial accountability demanded
Some police tactics didn’t work
Herman Goldstein: problemen oplossen
o Identifying problems
o Analyzing to identify causes
o Searching viable alternatives
o Creating supportive management
Gebiedsgebonden politie
1977 Rapport: Politie in Verandering
Doel: verwerkelijking essentiële waarden in onze democratie
Decentralisatie en deconcentratie
Wijkteams met all-round politiepersoneel
Ordehandhaving en hulpverlening centraal
Frontlinie van het (lokale) bestuur
Legitimiteit herstellen
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Kirstyvdvegt. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.05. You're not tied to anything after your purchase.
