Hoofdstuk 1: Kanker, diagnostiek en stadiering
Geschiedenis van kanker
Tot voor kort was kanker na hart- en vaatziekten in Nederland de tweede
doodsoorzaak, maar sinds 2009 is kanker de eerste doodsoorzaak geworden in
Nederland. Een op de drie mensen in Nederland krijgt kanker. In 1900 nam kanker
de 17e plaats in. Gemiddelde leeftijd is toegenomen en het is bekend dat de kans op
het ontstaan van kanker met het vorderen van de jaren toeneemt.
Epidemiologie en etiologie
Etiologie: leer van de oorzaken.
Kanker ontstaat als gevolg van genetische veranderingen in lichaamscellen, die
daardoor veranderen in tumorcellen.
Epidemiologie: frequentie en verspreiding van de ziekte.
De Nederlandse kankerregistratie beschrijft sinds 1989 in jaarlijkse rapporten de
incidentie, prevalentie en sterfte aan kanker. Jaarlijks in NL 75.000 nieuwe patiënten.
In totaal zijn er in Nederland ongeveer 400.000 mensen in behandeling of onder
controle voor kanker.
De Nederlandse kankerregistratie werkt nauw samen met buitenlandse
kankerregistraties in verband met een internationaal netwerk: The International
Association of Cancer Registries. De registraties worden uitgevoerd door speciaal
hiertoe opgeleide registratiemedewerkers van het Integraal Kankercentrum
Nederland (IKNL). De informatie wordt verkregen op basis van informatie uit het
medisch dossier van de patiënt.
Preventie en het ontstaan van kanker
Hoe kanker ontstaat is nog niet helemaal bekend. Wel is duidelijk dat een aantal
exogene en endogene factoren het risico op kanker kan beinvloeden. In het bijzonder
leefstijlfactoren zoals roken, voedingspatroon, lichamelijke inspanning, overmatig
alcoholgebruik en onverstandig zongedrag dragen bij aan dit risico.
Primaire preventie: gericht op het voorkomen van het ontstaan van kanker
Secundaire preventie: gericht op het zo vroeg mogelijk ontdekken van kanker en
het geven van een adequate behandeling.
Tertiaire preventie: gericht om de gevolgen van de aandoening zo veel mogelijk te
beperken en een eventuele tweede tumor te voorkomen.
, Gevolgen van andere ziekten (hepatitis / levercirrose / ziekte van Crohn /
colitis ulcerosa)
Chemopreventie: toedienen van (genees)middelen aan bepaalde groepen personen
met als doel de ontwikkeling van kanker te remmen (ook hoogrisicogroepen).
De stoffen kunnen verschillende werkingsmechanismen hebben, zoals:
De schade veroorzaakt door kankerverwekkende stoffen beperken
De ontwikkeling van voorstadia van kanker tot kwaadaardige tumor
tegengaan
Tumorgroei – celdeling
In de kern wordt het DNA overgeschreven in messenger-RNA (mRNA), en in het
cytoplasma worden de mRNA-moleculen overgeschreven in eiwitten.
De celdeling, waarbij uit een cel twee nieuwe cellen ontstaan, is een gecompliceerd
proces dat zich afspeelt in verschillende fases:
DNA-synthesefase (S-fase): verdubbeling DNA-ketens en in elke cel twee
identieke sets chromosomen. Verhoogd DNA-gehalte > afleiden
delingsactiviteit in tumor.
Delingsfase (M-fase): mitosefase waarin daadwekelijk twee nieuwe cellen
ontstaan.
G1-fase (tussen M en S): groeifase tot volwassenheid van cellen
G2-fase: groei totdat cel rijp is en de kern een dubbele hoeveelheid DNA
bevat
Bij kanker gaat het om een verstoring in de
evenwichtssituatie tussen celgroei en dood. Voordat
een kwaadaardige tumor een zodanige omvang heeft
bereikt dat hij voelbaar of anderszins detecteerbaar is,
treden doorgaans ongeveer veertig
tumorcelpopulatieverdubbelingen op.
Veranderingen (mutaties) in genen die betrokken zijn
bij de regulatie van de celgroei zorgen ervoor dat een
normale cel in een tumorcel verandert. Dat wordt in de
volgende paragraaf verder uitgewerkt.
Carcinogenese
Carcinogenese: het proces van het ontstaan van
kwaadaardige tumoren.
Oncogen: gemuteerde variant van een zogenoemd
proto-oncogen. Normaal gen; door een mutatie wordt het op een abnormale manier
geactiveerd. Deze ongecontroleerde celgroei kan worden veroorzaakt door een
kleine mutatie van een gen, maar ook door een breuk in de chromosomen.
Tumorsuppressorgenen: coderen voor eiwitten die een remmende invloed hebben
op de celgroei. Door een mutatie kan een tumorsuppressorgen geïnactiveerd worden
of zelfs geheel vernietigd worden.
Neoplasie
Neoplasie: door genetische veranderingen kan een onafhankelijk groeiende tumor
ontstaan. Onderscheiding in goedaardige en kwaadaardige tumoren.
Goedaardige tumor (benigne): Kenmerkt zich doordat hij over het algemeen
niet snel groeit, goed is ingekapseld en anatomische begrenzingen
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller paulienvdalen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.76. You're not tied to anything after your purchase.
