Deze samenvatting bestaat uit een combinatie van aantekeningen uit de les en uit het boek: Thema's Maatschappijleer voor VWO. Het gaat over het hele hoofdstuk Verzorgingsstaat.
1.1 Nederland als verzorgingsstaat
Nederland is een verzorgingsstaat de overheid bemoeit zich actief met de welvaart en het welzijn
van haar inwoners.
Welvaart de mate waarin mensen over voldoende middelen beschikken om hun behoeften te
vervullen.
Welzijn de mate waarin mensen tevreden zijn over hun lichamelijke en geestelijke gezondheid.
Om een verzorgingsstaat te kunnen inrichten is solidariteit belangrijk. Mensen moeten bereid zijn kosten
voor elkaar te dragen.
Solidariteit In een groep of samenleving is er bereidheid om risico’s met elkaar te delen.
Bij een verzorgingsstaat heb je een collectief (gezamenlijk) belang:
Je maakt gebruik van gezamenlijke voorzieningen (collectieve goederen goederen waarvan
niemand uitgesloten kan worden, ook niet degenen die er niet voor betalen).
Als je iets overkomt ben je verzekerd.
Collectieve voorzieningen kunnen ook leiden tot bewust passief gedrag. In dit geval spreken we
van zogenaamde ‘free riders’.
Functies van de verzorgingsstaat
De verzorgingsstaat zorgt voor welvaart en welzijn. Dit zie je terug in vier belangrijke functies:
Verzorgen.
Verzekeren.
Regelingen samen vromen socialezekerheidsstelsel mensen verzekert van een inkomen bij
werkeloosheid, ziekte, ouderdom of arbeidsongeschiktheid.
Verheffen.
Verbinden.
Rechten en plichten
Nederland een sociale rechtsstaat burgers hebben een sociale grondrechten. Niet afdwingbaar bij de
rechter, maar de grondwet verplicht overheid wel om er actief naar te streven, zoals:
voldoende werkgelegenheid (art. 19).
bestaanszekerheid en spreiding van welvaart (art. 20).
volksgezondheid (art. 21).
voldoende woongelegenheid (art. 22).
goed onderwijs (art. 23).
Bij sociale grondrechten horen ook plichten. Denk aan:
sollicitatieplicht.
het betalen van belasting en premies.
leerplicht.
1.2 Tussen plan en vrije markt
Planeconomie:
gebaseerd op gelijkheid.
in communistische staatsopvatting neemt staat de totale verzorging van zijn burgers op zich.
in praktijk vaak mislukt (bijv. Sovjet Unie en China
Tegenover de planeconomie staat de vrijemarkteconomie (kapitalistisch) die zich kenmerkt door:
de waarde vrijheid.
een passieve overheid.
particuliere verzekeringen.
‘risico van het delen’ in plaats van ‘delen van het risico’.
hoge zorgkosten en kosten voor goed onderwijs.
1.3 Drie typen verzorgingsstaten
Verzorgingsstaat bevindt zich tussen planeconomie en vrijemarkteconomie in. Voor alle verzorgingsstaten
geldt dat ze gebaseerd zijn op de waarden solidariteit en gelijke kansen.
, We onderscheiden drie typen verzorgingsstaten:
sociaaldemocratische verzorgingsstaat
o rol overheid groot bij leveren van goederen en diensten > uitgebreid stelsel van sociale
voorzieningen.
o gelijkheid is de belangrijkste waarde.
o ook wel Scandinavische model, kenmerkend voor Scandinavische landen.
o flexibele arbeidsmarkt én een sterke sociale zekerheid.
o hoge uitkeringen.
o uitgebreide verlofregelingen voor ouders.
o hoge collectieve lasten.
liberale verzorgingsstaat.
o rol overheid beperkt en van de markt juist groot.
o niveau sociale voorzieningen laag.
o ook wel Angelsaksische model, kenmerkend voor Angelsaksische landen.
o een beperkte sociale zekerheid.
o liberale waarden belangrijk
eigen verantwoordelijkheid (voor zorg en onderwijs)
vrijheid
particulier initiatief
o een goed ondernemingsklimaat:
loonvorming bepaald door de markt en flexibele arbeidsmarkt.
o lage collectieve lasten.
de corporatistische verzorgingsstaat.
o mengeling van twee voorgaande modellen.
o goede samenwerking tussen werknemers, werkgevers en de overheid.
o sterk ontwikkelde collectieve sector: sociale zekerheid is belangrijk.
o werknemers worden goed beschermd.
o gezinnen worden goed beschermd (kinderbijslag)
Nederland buitenbeentje
Nederland is lastig in te delen in één van deze drie modellen.
Tot 1960 duidelijk corporatistisch model.
In jaren 70 sterke uitdijing verzorgingsstaat.
Werknemers- en werkgeversorganisaties maakten samen afspraken. Hierdoor ontstond eind jaren
zeventig uitgebreider stelsel sociale voorzieningen, meer richting sociaaldemocratische
verzorgingsstaat.
Door hoge kosten onder druk komen te staan en vanaf jaren negentig inkrimping voorzieningen.
Collectieve voorzieningen worden steeds meer geprivatiseerd.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller 7Student. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.53. You're not tied to anything after your purchase.
