Class notes
Samenvatting Nederlandse Geschiedenis Deeltoets 1+2
- Course
- Institution
complete samenvatting van alle 12 hoorcolleges van het vak Nederlandse geschiedenis in Leiden.
[Show more]
1 review
By: mbassant99 • 1 year ago
Many misspellings sometimes lack a good structure. A lot of information
Seller
Follow
martvanderpal
Reviews received
Content preview
Nederlandse geschiedenis,Inhoud
Eerste hoorcollege (begin-1576)............................................................................................................3
Hoorcollege 2 (1576-1648).....................................................................................................................6
Hoorcollege 3 (1648-1672)...................................................................................................................11
Hoorcollege 4 (1672-1751)...................................................................................................................15
Gastcollege VOC & WIC in de 17e eeuw................................................................................................20
Hoorcollege 6 (1781-1813)...................................................................................................................24
Hoorcollege 7 (1813-1848)...................................................................................................................28
Hoorcollege 8 (1848-1918)...................................................................................................................32
Hoorcollege 9: versplintering van de maatschappij 1870-1918............................................................36
Hoorcollege 10, verzuild Nederland 1918-1965...................................................................................39
Hoorcollege 11, NL vanaf de jaren 60...................................................................................................42
Hoorcollege 12, de Nederlandse koloniën van 1800-2000...................................................................45
,Eerste hoorcollege (begin-1576)
Nederland begon in de middeleeuwen als niet meer dan een aantal staatjes, en zijn politiek verenigd
in de 15e eeuw door een aantal hertogen. Karel V erfde de Nederlanden, en hij voegde Utrecht, Gelre
en delen van het Noordoosten toe. Hij ziet die Nederlanden als 1 geheel. Bij elkaar zijn dit 17
gewesten. Toch staan ze deels apart van elkaar omdat ze allemaal hun eigen geschiedenis hebben
(met veel oorlogen onderling). Ze zijn allemaal erg gehecht aan hun eigen verleden, economie en
cultuur. De gewesten spreken namelijk ook hun eigen taal.
Het westen is op de handel gericht, het oosten vooral op de landbouw. Steden hebben hun eigen
rechten, verkregen van hun landheer. Dit zijn privileges.
Karel introduceert een munt die overal uit te geven is, recht wordt opgeschreven, er komt een
centrale rechtbank en er komen bepaalde raden voor politiek advies. Zo probeert hij de gewesten bij
elkaar te betrekken.
Karel is zelf ook koning van Spanje, Italië en een deel van de nieuwe wereld, en moet dus overal op
letten. Hij is dan wel machtig, maar moet op veel verschillende borden schaken.
Inwoners van de Nederlanden voelen zich als onderdaan, maar er is geen sprake van nationalisme. Ze
profiteren wel van de economische samenwerking, de munt, en het rechtssysteem. Ook maakt men
gebruik via de Statenvergadering. Nederlanders hebben zelf geen stem, maar kiezen
vertegenwoordigers.
De landheer is niet aanwezig bij de Statenvergadering, maar gebruikt deze wel. De vorst mag zelf
geen belasting heffen, dus doet dat via de Statenvergadering. Deze wilden hier dan graag weer
privileges voor terug. De Statenvergaderingen van alle gewesten moesten ook wel samenwerken en
dat gebeurde dan in de Staten-Generaal. Ze vinden het niet erg om geld te betalen aan hun vorst,
maar willen wel dat dat geld terug te vinden is in de Nederlanden. Zo wilden ze niet betalen voor de
strijd tegen de Turken, want daar hadden ze als Nederlanden niks mee te maken.
In 1551 kom Filips de 2e aan de macht. Deze had goede ideeën, maar dit verzuurde. Er zijn zo 2
thema’s die bij elkaar komen in 1566: “het smeekschrift”= ketterijwetgeving opschorten. De vorsten
zijn namelijk tegen het protestantisme en voelen zich verantwoordelijk voor de bescherming van de
kerk. Protestantisme is verraad. De adel heeft 2 punten tegen de ketterijwetgeving
- Sommige adellieden waren zelf protestants, en die pleitten voor een 2-gelovige samenleving
zoals in Duitsland of Frankrijk. Ook Engeland en Schotland zijn volledig protestants.
- Het andere punt is dat ze zich zo voelen dat de koning niet naar ze luistert. In een situaties
zoals deze vind de adel dat de koning juist naar hun adviezen moet luisteren.
Margareta van Parma , de huidige landvoogdes schortte de wetgeving op, en de edellieden hadden
die avond een borrel om dit te vieren. Toen viel de geuzennaam als positief iets, terwijl het eigenlijk
een belediging is van de adviesgever van van Parma. Hij zei: het zijn slechts bedelaars (Gueux).
Tijdens dat banket werd iedereen een “Geus” genoemd, als positief iets. Ze grapten hier zelf ook
over.
, Na de opschorting keren een groot aantal mensen terug omdat ze weer veilig zijn. Ze komen uit
Duitsland en Engeland, omdat ze daar gevlucht waren. Ze ontplooien initiatieven, zoals hagenpreken.
Uiteindelijk wordt het heftiger, en verstoren ze Katholieke missen. Uiteindelijk is er in steenvoorden
een preek tegen de beeldendienst, en al snel erna beginnen overal in de Nederlanden mensen de
katholieke kerken te mollen.
De landvoogdes en hoge edelen schrikken hier van, en maken een rondtocht door de steden door
een aantal beeldenstormers op te hangen als waarschuwing, en ze maken concessies (afspraken)
door bijvoorbeeld calvinistische kerken toe te staan als de katholieke kerken maar met rust gelaten
worden. De calvinisten vinden dat de adel tegen hen is, en beginnen gewapend rond te lopen. Ze
komen als het ware in opstand. Er zijn 2 strijden:
- Religieus probleem (katholiek/protestants
- Nering: economisch/klassenstrijd (luistert de vorst wel naar ons?)
- Vrijheid? (er was een vreemde vorst, en gekke Spaanse overheersing)- maar waarschijnlijk
klopt dit niet, omdat de Nederlanden pas net kort samen waren, en weinig/geen
overeenkomsten hadden.
Het idee van Nederlands vaderland is een soort van oplossing, en eigenlijk propaganda.
Niemand wilde een burgeroorlog, of geweld gebruiken, maar het liep juist heel erg anders af.
Aan het hof in Spanje werd gediscussieerd wat er moest gebeuren. Er was een 2strijd tussen de
adviseurs. Er waren “haviken en duiven”. De duiven zeiden, ja de adel heeft een burgeroorlog
voorkomen, en die kunnen het zelf ook oplossen. De haviken zeiden, ja de adel heeft het juist
veroorzaakt, en de adel moet dus worden aangepakt. Filips dacht na, en was het een met de haviken.
De strategie was als volgende: er moest eerst worden gestraft (door Alva) en daarna zou Filips als
‘good cop’ de Nederlanden weer aannemen.
De raad van Beroerten werd aangenomen, en als gevolg werden er 13.000 mensen veroordeelt, en
ruim 1000 mensen geëxecuteerd. De raad, ook wel bloedraad genoemd zocht dus ketters, en
veroordeelde ze.
Enorm veel beeldenstormers waren toen al naar Engeland, Frankrijk en Duitsland gevlucht. Dit waren
de ballingen. Ook Willem van Oranje was in ballingschap. Zijn zoon was gevangengenomen, en zijn
bezittingen waren overgenomen. Hij kwam zelf tot militair verzet, maar dit kwam niet ver.
Alva vond dat hij in 1570 de rust wel had laten terugkeren, en Filips zou dus nu naar de Nederlanden
komen om juist lief te zijn. Maar Filips had het veel te druk met allerlei andere zaken. In plaats van
Filips die langskwam was er een koninklijk pardon, en een pauselijk pardon. Maar nog steeds waren
er enorm veel ballingen.
Zo ook Willem van Oranje, die voor het eerst een “vaderlands plan” maakt. Dit was deel van Willem
zijn propaganda. Hij benoemt zijn strijd op als een strijd tegen de slechte raadgevers van Alfa. Zo was
hij anti-Alva, maar niet anti-Filips. Ook was hij anti-Spaans, maar niet tegen het katholieke geloof.
Dit was ook deel van zijn plannen, omdat het grote deel van de Nederlanden katholiek is, en hij toch
steun moest opwekken bij de Nederlanders.
Alva zelf zat met een probleem, namelijk het loon van zijn soldaten. Zo liet Filips de Nederlanden zelf
betalen voor het loon van de Spaanse soldaten. Filips ziet de Nederlanden namelijk niet als prioriteit
(andere problemen, zoals de turken) en daarom is er geen geld om de Nederlanden te beschermen.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller martvanderpal. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.66. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
60904 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now