Summary
SAMENVATTING LS
- Course
- Institution
Alle onderdelen zijn opgenomen.
[Show more]
Seller
Followmargotvandenbossche1
Content preview
Lezen en spellen1. Kleuters: voorbereidende lees – en spellingvaardigheden
Ontluikende en beginnende geletterdheid
Fase van schriftelijke taalverwerving (gesproken taal omzetten in geschreven taal, en omgekeerd)
Inzicht krijgen in functies en structuur van geschreven taal (horen K A S T, dit zo opschrijven , systematisch
leren)
= ‘vanaf geboorte’ tot zelfstandig kunnen lezen en spellen
ontluikende → beginnende geletterdheid → geletterdheid
Componenten
› Vaardigheden: woorden analyseren, .. woorden leren analyseren
› Kennis: weten dat we bv van links naar rechts schrijven; boven naar beneden, …
› Attitudes: experimenteren, en feedback krijgen
› Omgeving: ouders, grootouders, .. herhaaldelijk voorlezen
Ontluikende geletterdheid
› Baby’s en peuters
› Spelen met boeken
› Luisteren of kijken naar voorgelezen verhalen
› Spelen, kloppen, sabbelen, ..
Beginnende geletterdheid
› Kleuter
› Één of meer letters gekend… begrijpen dat je met geschreven taal iets kan doen
› Naam
Start in gezin (voorlezen, observatie, imitatie van lees – en schrijfgedrag)
Sterke individuele variatie mogelijk
Verschillende stadia bij de ontwikkeling van de spelling (niet iedere auteur zelfde fases, MAAR kleuters
communiceren aanvankelijk met niet – bestaande letters en gebruiken daarna conventionele letters)
› pre-alfabetisch
Kleuters kennen geen letters
Visuele herkenning van woord vb. K3 = opgeslagen ‘woord’beeld
Maar: geen onderscheid voor hen
› tussen ‘prent’ en ‘woordbeeld’ ‘K3’
› Schrijven en tekenen
Productie van geschreven tekens, enkel herkenbaar voor kinderen zelf vb. streepjes ...
› gedeeltelijk alfabetisch
Enkele letters gekend
Woordherkenning op basis van context
› Begin van foneembewustzijn
› Begin van leren van letters
1ste en laatste letter (vb. s—t = sint)
Enkele juiste en foute letters noteren voor woord
Letterachtige symbolen en niet- conventionele lettercombinaties komen voor
Proces van
› ‘gissen en missen’
› Geleidelijke evolutie naar lezer en speller
› alfabetische fase = fonetische fase
Alfabetisch principe: beheerst
› Voor elke klank een grafeem of grafemenreeks met fouten
› via kennis van letters uit eigen naam of ander woord uit omgeving + ontwikkeling
foneembewustzijn (bv: Herkenning van letters van naam op vrachtwagens…)
,Van pre naar alfabetische fasen niet echt volgens stadia, maar houvast
pre-alfabetische fase
› Ontluikende geletterdheid
› Doen alsof
› Schrijfkrabbels
› Visueel geheugen voor woordbeeld vb. K3
gedeeltelijk alfabetische fase
› Beginnende geletterdheid
› Enkele letters gekend
› Enkele woordbeelden herkend
volledig alfabetische fase
› Nieuwe klankzuivere woorden spellen en lezen
› 1e leerjaar
geconsolideerde alfabetische fase
› Onthoudwoorden spellen
Voorbereidende lees – en spellingsvaardigheden
= 3de kleuterklas ontluikende geletterdheid
Belangrijk voor de ontwikkeling van lees- en spellingvaardigheden
Aantal zijn voorspellers van latere lees- en spellingproblemen
Bereiden voor op, GEEN VOORWAARDEN
Welke?
› Zingeving
› Fonologisch bewustzijn en foneembewustzijn
› Letterkennis
› Voorbereidend communicatief schrijven
› = Invented spelling
Waarom?
› Nederlands= toepassing alfabetisch principe via letters, fonologisch bewustzijn, RAN
Zingeving
= de zin/betekenis inzien van geschreven taal
= inzicht in de functie van geschreven taal
Aan deze vaardigheid wordt in de praktijk (school, therapie) gewerkt, maar term staat niet meer in de literatuur.
= Functie inzien van geschreven taal
› Lezen wat geschreven staat
› Boodschap noteren
Volwassene schrijft terwijl hij/zij spreekt.
Volwassene vraagt kind om iets op te schrijven.
Volwassene schrijft wat kind zegt.
Kind schrijft spontaan iets en vertelt erover.
= Activiteit van de kleuter zelf
= Invented spelling
,Fonologisch bewustzijn en foneembewustzijn
= inzicht in klankenstructuur van taal
› Fonologisch bewustzijn = klankgroep- / lettergreepniveau , 3de kleuterklas
› Foneembewustzijn = klankniveau 1e leerjaar
= onderscheiden, herkennen en manipuleren van syllaben en fonemen in GESPROKEN taal
Vereist denken over taal op abstract niveau, los van betekenis
Ontwikkeling
› Fonologisch bewustzijn: voor leren lezen en spellen
› Foneembewustzijn: tijdens leren lezen en spellen
› Vanaf 3 jaar: passief en actief rijmen
› Fonologisch bewustzijn (lettergreepniveau)
› ↓
› ‘onset‘(1ste klank/lettergreep/lettergroep)
› ↓
› → rime (resterende/laatste lettergreep/lettergroep)
› ↓
› → foneembewustzijn
Fonologisch bewustzijn: taken
› Auditieve discriminatie woorden en pseudowoorden (fier-vier)
› Rijmherkenning en –productie
› Auditieve analyse van woorden in lettergrepen
› Auditieve synthese van lettergrepen tot woorden
Foneembewustzijn: taken
› Auditief discrimineren van fonemen
› Gedeeltelijke auditieve analyse
› Auditieve analyse van woorden in fonemen
› Auditieve synthese van klanken tot woorden
› Woordmanipulatie (‘Welk woord krijg je wanneer je ‘t’ weghaalt uit ‘stok’ ?‘)
› Spoonerisms (eerste klank 1e en 2e woord omwisselen met elkaar)
Objectivatie
Afstand nemen van de betekenis van een woord en zich enkel leren richten op de vorm van de taal
Kan als basis voor fonologisch bewustzijn beschouwd worden.
Voorbeeld: wat is het langste woord: reus of kabouter?
Aan deze vaardigheid wordt in de praktijk (school, therapie) gewerkt, maar term staat niet meer in de
literatuur.
Letterkennis
Vlaamse kleuters
› Via speelse activiteiten in de klas
› Via centrale woorden uit thema
› kennen in de 3de kleuterklas gemiddeld
7 letters in januari (met spreiding 0-25)
10 letters in juni (met spreiding 0-25)
› Visuele discriminatie van letters en woorden m.b.t. : vorm, detail, richting, lettervolgorde
= verschillen zien
A-a ; a – o ; ei-ie; p-b-d
a – o – u- m – o
, Voorbereidend communicatief schrijven/ Invented spelling
Experimenteergedrag van kleuter m.b.t schrijven met als doel ‘communicatie’
Sluit aan bij spel en tekenen
Weerspiegelt het huidige niveau van het kind
› Letters
› Foneembewustzijn
Zinvol op eigen naam, papa, mama, vriend te kunnen schrijven vertrekken vanuit eigen interesses.
Wat moeten vlaamse kinderen kunnen van invented spelling ?
Verschillend tussen onderwijsnetten, Speelse ervaringen opdoen, Schrijfpogingen bekrachtigen
Psychomotorische vaardigheden
Links-rechts en hoog-laag oriëntatie:
› moet beheerst zijn t.o.v. eigen lichaam, voorwerpen, letters, woorden en zinnen
› afspraak: lezen en spellen:
LI→ RE
boven → beneden
Schrijfmotoriek
Risicosignalen op lees – en spellingsproblemen
Bedenkingen
Achterliggend principe: vroege detectie → vroege interventie
› Doel : (ernstigere moeilijkheden) voorkomen
› Maar:
Dyslexie kan je niet voorkomen!
Bepaalde groepen: groter risico!
Achterstand bij kwetsbare kleuters (als groep), kan verkleind worden door vroegtijdige
interventie op school!
Dyslexie: aangeboren
Lees- en spellingvaardigheden:
› nieuwe vaardigheden
› complexe vaardigheden met verschillende aspecten:
algemeen cognitieve factoren geheugen, concentratie
auditieve en visuele informatieverwerking
taal
het koppelen van auditieve en visuele informatie
› Invloed van milieufactoren
Gevolg: aanwezigheid van signalen (interesses, zaken onthouden, ..) geen zuivere voorspellingen
Markers lees- en spellingPROBLEMEN
Algemeen cognitieve vaardigheden Domeinspecifieke vaardigheden
› Geheugen › Fonologisch bewustzijn RAN
Omgevingsfactoren › Omgaan met letters
› Socio-economische status › Invented spelling
› Vanaf 5 jaar
Kindsgebonden factoren
› Spraak en taalontwikkeling tot 4a5 jaar
Dyslexie versus lees- en spellingproblemen
Algemene factoren
Geheugen, taal en spraak Domeinspecifieke of taakgerelateerde voorbereidende lees- en
spellingvaardigheden Omgevingsfactoren
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller margotvandenbossche1. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.65. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
83750 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now