Summary
Samenvatting Sociologie
- Course
- Institution
Samenvatting Sociologie alles van de PowerPoint + cursus
[Show more]
Seller
Follow
stefiaschatje
Content preview
SamenvattingEerste periode
Academiejaar: 2022-2023
Stefia Vandenhoven Docent: Wouter Leermans
,
,Hoofdstuk 1: de mens maakt de samenleving, de samenleving maakt de mens .......................................................................... 5
Inleidend: sociologie? ...................................................................................................................................................................... 5
De mens maakt de samenleving ............................................................................................................................................... 5
mensen maken de samenleving: interactie tussen individuen ........................................................................................... 5
groepen en organisaties maken de samenleving (mesoniveau) ........................................................................................ 6
Instituties maken de samenleving ....................................................................................................................................... 6
Wat is een institutie? (= macroniveau) ............................................................................................................................ 6
Voorbeelden van instituties ............................................................................................................................................. 7
Is solidariteit een institutie? ............................................................................................................................................. 7
Institutionalisering............................................................................................................................................................ 8
De samenleving maakt de mens ............................................................................................................................................... 8
De structuur in de samenleving maakt de mens ................................................................................................................. 8
Functionalistische visie ..................................................................................................................................................... 8
Conflictsociologie ............................................................................................................................................................. 9
Culturen in de samenleving maken de mens ....................................................................................................................... 9
Wat is cultuur? .................................................................................................................................................................. 9
Wat is de inhoud en functie van cultuur .......................................................................................................................... 9
Cultuur evolueert en is plaatsafhankelijk .......................................................................................................................10
Cultuur of culturen ..........................................................................................................................................................10
Hoofdstuk 2: interacties op micro-, meso- en macroniveau .......................................................................................................... 11
Microniveau: interacties tussen individuen ............................................................................................................................ 11
Het symbolisch interactionisme .......................................................................................................................................... 11
Hoe ontstaat onze identiteit via symbolische interacties? ............................................................................................ 11
Wat is identiteit? .......................................................................................................................................................... 11
Wat is het belang van rollen? ...................................................................................................................................... 12
Rolconflicten ............................................................................................................................................................... 13
Worden we volledig bepaald door onze rollen? ........................................................................................................ 13
De dramaturgische benadering .......................................................................................................................................... 13
De ruiltheorie (derde benadering op microniveau) ........................................................................................................... 14
De speltheorie ...................................................................................................................................................................... 15
Mesoniveau: interacties binnen een organisatie ....................................................................................................................16
Weber (1864-1920) ...............................................................................................................................................................16
Macroniveau: interacties in de gehele samenleving .............................................................................................................. 17
Tönnies (1855-1936) ............................................................................................................................................................. 17
Durkheim (1858-1917) ........................................................................................................................................................... 17
Hoofdstuk 3: Socialisatie .................................................................................................................................................................. 19
Socialisatie: klassieke benadering ...........................................................................................................................................19
Wat is socialisatie?................................................................................................................................................................19
Wie socialiseert wie? ............................................................................................................................................................19
Hoe werkt socialisatie ......................................................................................................................................................... 20
Sociale controle en sancties........................................................................................................................................... 20
Macht en gezag bij externe sociale controle en sancties ............................................................................................. 20
Extreme externe sociale controle: total institutions ..................................................................................................... 21
De rol van de school bij socialisatie ..................................................................................................................................... 21
Socialisatie is differentieel ................................................................................................................................................... 21
Socialisatie in de symbolische samenleving ........................................................................................................................... 22
Voorbeeld: Tijdschriften in de symbolische samenleving ................................................................................................. 23
Domeinen voor symbolische socialisatie ........................................................................................................................... 24
De (symbolische) mens als voorspelbaar uniek ................................................................................................................ 24
Ongelijkheid in de symbolische samenleving .................................................................................................................... 25
,Hoofdstuk 4: Deviantie ................................................................................................................................................................... 26
Deviantie: het begrip in de sociologie .................................................................................................................................... 26
Wat is deviantie? ................................................................................................................................................................. 26
Wat is het verschil tussen deviantie en criminaliteit ......................................................................................................... 26
Is deviantie voor iedereen hetzelfde? ................................................................................................................................ 27
Visies over- en verklaringen van deviantie ............................................................................................................................. 27
Durkheim: Anomie .............................................................................................................................................................. 27
Merton: anomie .................................................................................................................................................................. 28
Deviante socialisering ......................................................................................................................................................... 28
Social labeling ..................................................................................................................................................................... 29
Labeling op micro-niveau ............................................................................................................................................... 29
Labeling op macro-niveau .............................................................................................................................................. 29
Kan je deviantie bestrijden? .................................................................................................................................................... 29
De fundamentele attributiefout ............................................................................................................................................. 30
Hoofdstuk 5: Sociale stratificatie .................................................................................................................................................... 31
Basisbegrippen: stratificatie en klasse .................................................................................................................................... 31
Stratificatie ........................................................................................................................................................................... 31
Klasse ................................................................................................................................................................................... 32
Meer nuance: sociale ongelijkheid ......................................................................................................................................... 33
Geld ...................................................................................................................................................................................... 33
Arbeid .................................................................................................................................................................................. 34
Ongelijke verdeling kwaliteitsvolle jobs ........................................................................................................................ 34
Ongelijke toegang tot de arbeidsmarkt ........................................................................................................................ 35
Problemen voor alle regionen op de arbeidsmarkt ...................................................................................................... 35
Onderwijs ............................................................................................................................................................................ 35
Wonen/huisvesting ............................................................................................................................................................. 36
Gezondheid ......................................................................................................................................................................... 36
Hoofdstuk 6: Stratificatie volgens Bourdieu ................................................................................................................................. 37
Kernideeën .............................................................................................................................................................................. 37
Velden .................................................................................................................................................................................. 37
Kapitaal: economisch, sociaal en cultureel ........................................................................................................................ 37
Habitus en smaak ................................................................................................................................................................ 38
Reproductie ongelijkheid en verticale sociale mobiliteit ...................................................................................................... 38
Gastcollege Ella vzw ........................................................................................................................................................................ 39
Algemene informatie .............................................................................................................................................................. 39
Wat is seksisme?.................................................................................................................................................................. 39
Etniciteit? ............................................................................................................................................................................. 40
Kruispuntdenken ..................................................................................................................................................................... 40
Oorsprong en ontstaan KRUISPUNTDENKEN .................................................................................................................... 41
Kruispuntdenken of intersectionaliteit ............................................................................................................................... 41
Kruispuntdenken ............................................................................................................................................................. 41
Mogelijke vragen in het vragenuurtje‼ ....................................................................................................................................... 42
,Hoofdstuk 1: De mens maakt de samenleving, de samenleving maakt de mens
5
Hoofdstuk 1: de mens maakt de samenleving, de samenleving maakt de mens
LEERDOELEN
• Je weet hoe interacties ontstaan • Je kent de functionalistische visie op de structuur van
• Je weet wat een groep is en kent verschillende soorten groepen samenleving
• Je kent de kenmerken van een organisatie • Je kent de conflictsociologische visie op de structuur
• Je kent de kenmerken van een institutie van de samenleving
• Je kent verschillende voorbeelden van instituties • Je kent het begrip cultuur
en kan uitleggen waarom het instituties zijn • Je kent de inhoud en de functie van cultuur
• Je weet wat solidariteit is • Je kent het begrip multicultureel
Inleidend: sociologie?
Sociologie bestudeert immers ‘het ontstaan, voortbestaan en veranderen van
1) Maatschappelijke patronen/structuren
2) Sociaal handelen van mensen in interactie met deze patronen en structuren
Voorbeelden kan je zien op pagina 2
De mens maakt de samenleving
mensen maken de samenleving: interactie tussen individuen
Samenleven = we leven samen met anderen à kunnen niks anders doen dan anderen te ontmoeten
Doordat we (moeten) samenleven met anderen maakt dat we in ons handelen (on)bewust rekening houden met
anderen à volgens Weber is het dan ook een sociaal handelen
Twee dimensies = interactie en communicatie à komen vaak
samen voor
Interactie = gaat over waarneembare handelingen in het tussenmenselijke verkeer
Communicatie = niets anders dan invloed uitoefenen op anderen én invloed ondergaan van anderen à we
brengen onze gedachten, gevoelens en wensen over aan de ander.
Interpreteren = hetzelfde als “betekenis geven aan” à alleen zo kan je het gedrag van de ander begrijpen
Een samen-leven/samenleving is pas mogelijk wanneer mensen aan dezelfde situatie dezelfde betekenis geven (=
gelijke interpretatie)
Een gedeelde interpretatie van situaties is belangrijk. à zo weten we wat we van elkaar kunnen verwachten
Op deze manier ontstaan voorspelbaarheid en routine à zo weten we in elke situatie wanneer we ons serieus
moeten gedragen en wanneer er een grapje afkan
Wanneer we dezelfde betekenis geven aan een situatie, is de kans groot dat we op dezelfde manier reageren à
ontstaan er op deze manier voorspelbare patronen
Civil inattention (beschaafd negeren) = Voorspelbaarheid, rust en routine + voorspelbare gedragspatronen en
“ORDE” in de samenleving
Door alle situaties waarin we ons bevinden met z’n allen min of meer op dezelfde manier te interpreteren, wordt
ons gedrag dus voorspelbaar. Zo weten we wat we van elkaar mogen verwachten. à ontstaat er zo orde in de
samenleving
Thomas Theorema = een bewering à If men define situations as real, they are real in their consequences1.
= In interactie
= De mens creëert zijn eigen sociale realiteit
1
Als mensen situaties als echt definiëren, dan worden die echt in hun gevolgen
,Hoofdstuk 1: De mens maakt de samenleving, de samenleving maakt de mens
6
groepen en organisaties maken de samenleving (mesoniveau)
Sociologisch definitie van het begrip groep = een eental personen met duurzame interacties; waarvan de leden
een bepaalde positie innemen; waarin spontaan groepsregels ontstaan die het gedrag bepalen en voorspelbaar
maken; waarvan de leden gebonden zijn door een gevoel van samenhorigheid (wij- gevoel).
Primaire groep = kennen de verschillende mensen elkaar goed
De interacties zijn intensief, frequent en hebben vaak een emotionele kant
Peergroup = een groep van gelijken, meestal van dezelfde leeftijd, die vaak en langdurig met elkaar optrekken
Peergroup wordt vaak gebruikt voor jongeren
Secundaire groep = zijn vaak grotere groepen à groep is hier het middel maar niet het doel
Interacties zijn…
De contacten zijn minder intens
Meer gericht op zakelijk en taakgericht samenwerken
Minder emotionele verbondenheid (onpersoonlijker)
Doelgroep = wordt vaak gebruikgemaakt door beleidsmakers en door mensen in sectoren als zorg en opvang
= Gaat om mensen met deels dezelfde kenmerken maar ze vormen niet noodzakelijk een echte groep
Een organisatie (= groep, bijvoorbeeld een school)
§ Bevat een aantal mensen die in een goed doordachte vorm met elkaar samenwerken
§ Bestaat uit interacties die verlopen vanuit duidelijk omschreven posities
§ Heeft voor al die mensen een gemeenschappelijk doel
§ De interacties zijn gericht op het realiseren van dat doel
§ De organisatie is herkenbaar als geheel
§ De organisatie interageert2 op haar beurt met andere organisaties
Instituties maken de samenleving
Wat is een institutie? (= macroniveau)
Abstracte begrip
Institutie = abstract à wilt zeggen dat we het ons moeilijk kunnen voorstellen
§ Kan niet direct wijzen naar de mensen of de gebouwen of andere concrete, tastbare en direct zichtbare
elementen
§ Het kan bezien worden als een soort super voorspelbaar gedragspatroon dat bij heel veel mensen voorkomt
Gedrag wordt gestandaardiseerd = bij veel mensen hetzelfde
Gestandaardiseerd gedrag = zichtbaar in het leven van heel veel mensen
Definitie van institutie
§ Is een gestandaardiseerd interactiepatroon tussen mensen, groepen en organisaties.
§ Is stabiel maar kan toch veranderen: het ontstaat, verandert en verdwijnt doorheen interacties. Een
institutie is dus een door mensen gecreëerde sociale realiteit;
§ Geeft routine, voorspelbaarheid en orde aan het samenleven;
§ Geeft een antwoord op levensnoodzakelijke vragen (bijv.: Hoe voeden we kinderen op? Hoe blijven we
gezond? Hoe leven we samen?).
2
Op elkaar inwerken, elkaar wederzijds beïnvloeden.
,Hoofdstuk 1: De mens maakt de samenleving, de samenleving maakt de mens
7
Voorbeelden van instituties
Gezin Taal School
Gestandaardiseerd gedrag Mama + papa + kinderen Woorden, grammatica, Tussen studenten en docenten
zinsbouw…
Vroeger enkel mannen Nu ook vrouwen
Stabiel maar kan veranderen Éénouder, nieuw samengesteld, alleenstaanden, Meer Engels, SMS + online/campus door corona
LGBT-families, adoptie, pleegzorg,…. taal….
Geeft routine, voorspelbaarheid, orde We begrijpen elkaar Dagbestedingen voor
kinderen/jongeren,…
Antwoord op levensnoodzakelijke Voortplanting, opvoeding, affectie, wonen, … Communicatie Hoe bereiden we mensen voor op de
vragen arbeidsmarkt
Religie = institutie
Gestandaardiseerd interactiepatroon door mensen “gecreëerd” dus veranderlijk in tijd en ruimte…..
Voor de voorbeelden à zie pagina 6 t.e.m. 10 + PowerPoint
Is solidariteit een institutie?
Solidariteit = een woord met veel betekenissen à wordt pas interessant als we het interpreteren als het
antwoord op de (levensnoodzakelijke) vraag “Hoe gaat een samenleving om met mensen die hulp nodig hebben
(om een kwaliteitsvol leven te leiden)?
De manier waarop een samenleving dat probleem oplost, kan je beschouwen als een indicator voor de mate van ontwikkeling en beschaving.
Een ‘hoog beschaafde’ samenleving laat die mensen niet in de steek.
Vandaag de dag kennen wij als praktijkgerichte orthopedagogen, … heel wat antwoorden op die vraag die wel degelijk een institutie zijn
Sociale zekerheid = sterk geïnstitutionaliseerde systeem waarmee we uitkeringen en andere hulp voorzien voor
mensen die anders in de armoede terechtkomen.
Voorbeeld: we hebben in België een uitgebreid en verplicht stelsel van ziekteverzekering. Dat zorgt voor een terugbetaling
van medische kosten én voor een inkomensvervangende uitkering voor al wie door langdurige ziekte of invaliditeit niet
meer kan werken. De financiering gebeurt in principe door een verplichte bijdrage die elke loontrekkende betaalt.
Harde solidariteit = het is vastgelegd in wetten + wie aan de voorwaarden voldoet à hebben rechten
= welvaartsstaat = (hetgeen wat typte in mijn smaenvatting; de welvaartstaat kent zichzelf in
het gedeelte; solidariteit als institutie: wij herverdelen het geld als vorm van harde solidariteit)
Voorzieningen waarin praktijkgericht orthopedagogen werken zijn meestal een vorm van
harde solidariteit à zorgen voor opvang en begeleiding van wie er wettelijk recht op heeft
Zachte solidariteit = geen institutie/ niet geinstitutionaliseerd à er zijn amper wetten of organisaties + gedrag is
niet gestandaardiseerd + geeft goed gevoel bij de donor
= onvoorspelbaar, en is willekeurig
= zoals liefdadigheid, mantelzorg, allerlei acties ‘voor het goede doel’, giften,....
Samengevat = Harde solidariteit geeft recht op hulp à zijn instituties
Zachte solidariteit = geeft een gunst en is willekeurig
, Hoofdstuk 1: De mens maakt de samenleving, de samenleving maakt de mens
8
Institutionalisering
Een institutie = 1) gestandaardiseerd gedrag, 2) stabiel en toch veranderlijk, 3) zorgt voor voorspelbaarheid en
orde, 4) geeft antwoord op levensnoodzakelijke vragen
Te onthouden = er zijn interacties tussen individuen, in groepen en in organisaties de neiging hebben te
evolueren en te ‘stollen’ naar stabiele en gestandaardiseerde gedragspatronen. à proces het institutionalisering
= het resultaat is een institutie
De samenleving maakt de mens
De structuur in de samenleving maakt de mens
Een structuur = samenstellende delen + ordening tussen die delen + een manier om losse onderdelen geordend
samen te voegen zodanig dat het geheel meer waard is dan de optelling van de afzonderlijke delen.
Voorbeeld: een huis: je hebt stenen, cement, losse ramen en deuren, kabels en leidingen etc. = losse onderdelen à meer
waard als je er een zinvol geheel maakt
Dus net als een huis, heeft de samenleving een structuur à De losse bouwstenen zijn de individuen, groepen en
organisaties.
Interacties en instituties zijn het cement dat het geheel bij
elkaar houdt.
Verschil = de structuur van een huis en wordt getekend door een architect à de samenleving heeft geen architect
een sociale constructie à gemaakt door de losse bouwstenen zelf. Dat noemden we eerder de mens maakt de samenleving.
Functionalistische visie
Hoe kijken CONSERVATIEVE sociologen naar structuur?
Ze vergelijken de structuur van de samenleving met een menselijk lichaam. à bestaat uit verschillende groepen
van organen die elk hun eigen functie hebben
Iets soortgelijks in de samenleving = bestaat uit verschillende groepen mensen (de “organen” van de
samenleving) elke groep heeft een functie om de samenleving als geheel gezond te doen functioneren. à
belangrijk dat die verschillende groepen mensen goed samenwerken en geen vragen stellen bij hun functie.
Orde = iedere categorie vervult zijn functie (bijv. werkgevers en werknemers)
Welke organen kunnen er in een samenleving zijn?
§ Groep mensen zijn die het land bestuurt of andere groep die bestuurd wordt.
§ Groepen mensen die een bedrijf oprichten en anderen die in die bedrijven gaan werken.
§ Er zijn kunstenaars om kunst te maken en liefhebbers om daarvan te genieten.
§ Er zijn ordehandhavers en de justitie, hun functie is om de criminelen uit de samenleving te halen en te
straffen.
Stroming in de sociologie de functionalistische benadering à was vooral populair in de USA in de jaren vijftig.
Kreeg veel kritiek = ‘vergoelijking sociale problemen’ – te behoudsgezind à zou te veel benadrukken dat
mensen bepaald zijn door hun plaats (hun functie) in de structuur. Alsof mensen altijd tevreden waren met die
plaats. Alsof mensen nooit zouden wensen dat de structuur eens veranderde, liefst in hun voordeel.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller stefiaschatje. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.11. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
72042 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now