Summary
Samenvatting Alle hoofdstukken V4 en V5 Aardrijkskunde
- Course
- Level
Samenvatting aardrijkunde van de wereld van (uitgever malmberg) alle hoofdstukken van V4 en V5 (7 totaal)
[Show more]
Seller
Follow
pukvdbemt
Reviews received
Content preview
Aardrijkskunde Vwo 4Samenvatting Hoofdstuk 1: Globalisering
Paragraaf 1 HET BEGRIP GLOBALISERING
Transsportnetwerk (netwerk van aanvoer-, doorvoer-, en afzetlijnen van
grondstoffen, halffabricaten en eindproducten) komen samen in allerlei
transportknooppunten, de locatie en omvang hangen samen met de absolute ligging
( coördinaten) en relatieve ligging (bereikbaarheid in afstand en tijd).
De mate van afstandsverval ( afname interactie tussen gebieden naarmate afstand
toeneemt) veranderd door; 1 transsporttechnologie (ontwikkelingen in transsport
sector) en informatietechnologie (technologische innovaties voor mobiele
informatie) , hierdoor worden steeds meer landen, bedrijven en individuen onderdeel
van de mondiale netwerken (wereldwijde fysieke en digitale infrastructuur.
De combinatie hiervan noem je tijd-ruimtecompressie (afstand ruimte en tijd doet er
niet meer toe door afname relatieve afstanden) (absolute afstand in km, relatieve
afstand in tijd, moeite en geld). Hierdoor ontstaat een globaal village (werelddorp), dit
heet ook wel globalisering (proces toenemende mate economische, politieke en
culturele samenhang op wereldschaal). Dit leidt weer tot standaardisering waar het
gevolg van kan zijn conflicten.
Paragraaf 2 KOLONIALISME
Europa was vroeger de wereldmacht door kolonialisme (overzeese gebieden
bezetten voor economische en strategische overwegingen) hierdoor kwam
europeanisering (koloniën moeten zich aanpassen aan Europese normen en
gewoonten). Dit gebeurt in 3 fases;
1 handelskolonialisme (leveranciers inheemse producten
2 imperialisme/ exploitatiekolonialisme (macht uitbreiden door gebieden te veroveren
en beheersen) > oneerlijke handel.
3 dekolonisatie (koloniën worden zelfstanding), door de sociale ongelijkheid (grote
verschillen in welvaart en ontwikkelingskansen tussen verschillende groepen van de
bevolking). Het verschil tussen de EU en de koloniën heet regionale ongelijkheid
(grote ongewenste verschillen in ontwikkeling tussen gebieden).
Door dekolonisatie ontstond internationale arbeidsverdeling (specialisatie > ieder
land produceert waar hij goed in is). Op dit moment is de VS de grootste
hegemoniale staat (overheersende rol op wereldorde).
THEORIE VAN DE CUMULATIEVE CAUSATIE (MYRDAL):
landen hebben tijdens exploitatiekolonialisme langdurig te maken met backwash-
effecten (periferie gebieden worden onttrokken van kapitaal, grondstoffen en mensen
naar centrum), ze wegen zwaarder dan de spreadeffecten (periferie heeft profijt van
economische ontwikkeling centrum). De cumulatieve causatie betekent (groei van
economische activiteiten en welvaart neemt toe in centrum ten koste gaat van
periferie).
WERELDSYSTEEMTHEORIE (WALLERSTEINT):
(internationale economische wereldorde is gebaseerd op uitbuiting en niet op
gelijkwaardigheid) > hierdoor kan je de wereld in 3 delen verdelen; 1 kerngebieden
,(kapitaalkrachtigste gebieden) 2 semiperiferie (kenmerken van kern en periferie
combineren) 3 periferie (levert goedkopen grondstoffen en voedsel aan centrum)
Paragraaf 3 ECONOMISCHE GLOBALISERING
Een vorm van globalisering in economische globalisering (toenemende mondiale
economische interactie en integratie).
Vanaf de WOII vormden de VS, Europa en Japan een handelsdriehoek; Triade. Voor
hun zijn 2 groepen belangrijk; 1 Asian Pacific Rim (landen westkust grote oceaan) >
voordeel: nieuwe industrielanden (lagen lonen, grote afzet- en arbeidsmarkten) 2
BRICS-landen ook wel opkomende grootmachten (Brazilië, Rusland, India, China en
Zuid-Afrika). Deze landen worden politiek en economisch steeds machtiger, dit zorgt
voor uitschuiving van het zwaartepunt van productie, dit heet globalshift. () Hierdoor
selecteren multinationale ondernemingen (mno’s) (groot bedrijf met in verschillende
landen bedrijfsonderdelen) op nieuwe vestigingsplaatsen. Ze zorgen voor grote
kapitaalstromen (internationale verplaatsing van veel geld en kapitaal) Uitschuiven
zorgt voor 1 verspreiding kennis en welvaart 2 economische globalisering 3 maar ook
groeiende regionale ongelijkheid.
Het productieproces van grondstof tot eindproduct heet productieketen. Na de fase
van uitschuiving is er nu doorschuiving. Dit zorgt voor een multipolaire wereld (wereld
met meerdere even sterke machtscentra). Hier past de Wereldhandelsorganisatie/
world trade organization (internationale organisatie die toeziet op de naleving van
afspraken over handel tussen de landen) en zuid-Zuid investeringen (zuidelijke (vaak
armere) landen investeren steeds vaker in elkaars economieën) in.
Paragraaf 4 CULTURELE GLOBALISERING EN POLITIEKE GLOBALISERING
Een vorm van globalisering is culturele globalisering (wereldwijde culturen elkaar
beïnvloeden), zo kom je in contact met andere cultuurgebieden (meeste inwoners
leven volgens dominante cultuur). Dit wordt sterk bepaald door Amerikanisering
(Amerikaanse cultuur is dominant over de hele wereld), Engels is inmiddels lingua
franca (internationaal gemeenschappelijke taal). Culturele minderheden zien dit als
bedreiging van hun identiteit (cultuurkenmerken).
Een andere vorm is politieke globalisering (proces wereldwijde politieke integratie)
hierdoor zijn er veel organisaties opgericht; ze komen op voor burgerschap (recht als
burger om vrij met te doen aan alle activiteiten die horen bij de samenleving),
blokvorming/ samenwerkingsverband (samenwerkingsverbanden tussen landen) en
regionalisme (streven in een gebied naar politiek zelfbestuur). Dit doen ze d.m.v.
geopolitiek (streven naar politieke doelen op basis van geografische argumenten).
Een bijzonder verschijnsel zijn de anders globalisten (voorstanders van globalisering,
maar onder ander voorwaarden)
Paragraaf 5 GEOGRAFISCHE DIMENSIES zie blz. 22
Paragraaf 6 ATLAS (geen nieuwe informatie)
Paragraaf 7 CHINA
De economie van China werd zo groot door de bestuursvorm van de socialistische
markteconomie. Dit komt ook door de goedkope arbeid, goede infrastructuur en
, gunstig overheidsbeleid.
De groeiende economie zorgt dat veel mensen uit de armoede zijn gehaald, hogere
levensverwachting en meer mensen kunnen lezen en schrijven. Negatieve gevolgen
zijn; ontwikkelingen vooral in oosten, groeit concurrentie omliggend landen >
uitbuiting en huisvestingproblematiek, water- en luchtvervuiling, welvaartziekten
stijgt.
Paragraaf 8 INDICATOREN
een indicator is een manier om een verschijnsel weer te geven, er zijn verschillende
soorten;
- Culturele indicatoren; voor indelen in cultuurgebieden door bijvoorbeeld taal, religie
en gemeenschappelijke geschiedenis.
- Demografische indicatoren; aantallen, opbouw, samenstelling en spreiding van
bevolking. D.m.v. bevolkingsspreiding (verdeling van mensen over land of gebied),
bevolkingsdichtheid (gemiddelde inwoners per km^2), bevolkingsgroei (verandering
aantal inwoners door natuurlijke bevolkingsgroei en migratiesaldo) (door
leeftijdsopbouw (samenstelling bevolking naar leeftijd en geslacht)). De ontwikkeling
van bevolkingsgroei kan je weergeven in een demografisch transitiemodel (model dat
overgang van een situatie van hoge geboorte- en sterftecijfer naar een situatie van
lage geboorte- en sterftecijfers van een bevolkingsgroep in vier fases weergeeft) die
lijnen worden gebaseerd op bijv. vruchtbaarheid (het werkelijk aantal geboorten in
een land) en kindersterfte (het aantal kinderen dat per 1000 geboorten in het leven
sterft voor het bereiken van de vijfjarige leeftijd). Er kan bijvoorbeeld een
demografische druk ontstaan (verhouding tussen productieve leeftijdsgroep en de
niet-productieve leeftijdsgroepen)
- Economische indicatoren; om welvaartsverschillen tussen gebieden aan te tonen.
Een veel gebruikte indicator is het bruto binnenlands product (bbp) (totale waarde
van goederen en diensten in een land die geproduceerd zijn door de inwoners van
een land in een jaar), deel je dit door het aantal inwoners krijg je het bbp per hoofd.
Ook kan je het bruto regionaal product (gelwaarde van alle goederen en diensten die
ineen bepaald gebied in een jaar worden geproduceerd) gebruiken. Je kunt ook de
koopkracht gebruiken (de hoeveelheid geld en goederen die je voor je geld kan
kopen). Je kunt ook de welvaart bepalen door de beroepsbevolking (het deel van de
bevolking tussen 15 en 65 die betaald werk kan doen voor meer dan 12 uur per
week).
- Politiek indicatoren; de wereld vanuit politiek dimensie indelen, indicator is jet
demografische gehalte (de hoeveelheid zeggenschap van de burgers in een land),
dit is vaak in combinatie met mensenrechten (de basisrechten van de VN die voor
ieder mens in de wereld gelden). Ook kun je kijken naar samenwerkingsverbanden.
- Sociale Indicatoren; combinatie van economische en politieke indicatoren.
Voorbeelden analfabetisme (het niet lezen of kunnen schrijven),
verstedelijkingstempo (proces ruimtelijke verplaatsing van bedrijven of
bedrijfsonderdelen naar nieuwe gebieden met een aantrekkelijker vestigingsklimaat),
ook wel verstedelijkingsgraad (het percentage mensen dat in steden woont). Een
samenstelling van verschillende levensgraden is de VN-ontwikkelingsindex of HDI
(een getal dat wordt gebruikt om de ontwikkeling van landen te meten op meerdere
ontwikkelingskenmerken; levensverwachting, onderwijs en levensstandaard).
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller pukvdbemt. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $17.49. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
79789 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now