Summary
Samenvatting Vaderlandse geschiedenis hoorcolleges week 1 t/m 6 (VG)
- Course
- Institution
Vaderlandse geschiedenis hoorcolleges week 1 t/m 6 (VG).
[Show more]
Seller
Follow
bilbobeggings
Reviews received
Content preview
Vaderlandse GeschiedenisHoorcollege
Hoorcollege 1
Waar laten we de Geschiedenis van Nederland beginnen? Waar is deze staat nu ontstaan?
We zien vaker dat men kijkt naar de republiek als een voorloper van de huidige moderne
staat.
1555 de troonsafstand van Karel V → Dit wordt gezien als de Nederlandse geschiedenis. →
Het zou al mogelijk verder terug kunnen gaan naar de Bourgondische vorsten. Deze
beginnen steeds meer gewesten te veroveren en door huwelijk, en zo ontstaan de 17
Nederlanden (Gewesten). 1500-1543 voegt Karel V van Habsburg erft Nederlanden, verwerft
Utrecht, Gelre, Noordoosten.
Hierdoor krijg je de eerste geografische kenmerken van de Beneleux. Karel V zet de politiek
van de Bourgondiërs voort en een belangrijke stap komt in 1548-1549 → ‘Pragmatieke
Sanctie’ = Legt vast dat de Nederlandse gewesten een eenheid zijn en zullen blijven. Een
aparte bestuurlijke eenheid. Dit laat hij vast leggen in Duitsland in een aparte kreits, de
Nederlanden hebben een eigen staatskundige identiteit.
Wat we zien is dat de 17 gewesten. Deze 17 gewesten zijn verbonden via een personele unie
→ Door Karel V. De gewesten hechten zich aan onderlinge verschillenen, ze hebben een
eigen staatsinrichting, eigen taal, eigen bestuur. Verschillen oost en west → Het westen is
ontwikkeld en het oosten vooral agrarische samenlevingen. In het westen wonen meer
mensen en in het westen zijn steden erg belangrijk in de economie en de politiek.
Gemeenschappen, steden en groepen hebben eigen rechten ‘privileges’ en hechten zich
hieraan. → De gewesten willen juist dat deze rechten gehandhaafd blijven.
Karel V probeert om de 17 gewesten te laten integreren, politiek, de rechtspraak en andere
vormen. Hij probeert zo een eenheid te scheppen, maar dit is een enorm moeilijk proces wat
stuit op weerstand. Echter is er ook steun te bekennen. Men gaat rechten opschrijven wat
een aantal grote voordelen heeft voor bijvoorbeeld kooplieden die nu weten waar ze aan
toe zijn. Er komt een centrale rechtbank die de andere rechtbanken overziet. Dit is een
uitspraak waar iedereen zich dan aan moet houden. Er zijn dus ook zeker voordelen. Het
recht wordt gecodificeerd → Een centrale rechtbank zorgt voor een eenheid.
In 1531 komen de collaterale raden: Hiermee probeert Karel V ook eenheid te vormen. Deze
geven de vorst advies over interne zaken, godsdienstzaken en buitenlandse politiek. Hier
zitten de hoogste edelen in, maar die hebben op een gegeven moment ook dat ze een soort
mee regeer functie hebben (Raad van State). De Geheime raad probeert een eenheid te
vormen en heeft een wetgevende macht in handen. Ze schrijven wetten op. Dit is een raad
die veel verzet heeft gekregen. De raad van financiën proberen de gelden van de vorst en
van de Nederlanden overzicht over te krijgen en hoe deze besteed kunnen worden.
1. Raad van State
2. Geheime raad
, 3. Raad voor financiën
Het kan dus een inbreuk zijn op de lokale privileges, maar we zien dat we een element erbij
hebben gekregen, de vorst wil de Nederlanden coördineren en overzicht te hebben over zijn
bestuur. Dit is logisch handelen, om het bestuur in de Nederlanden bestuurbaar te maken.
➔ 1516 Karel ook koning van Spaanse koninkrijken, delen van Italië en ‘Nieuwe Wereld’.
(poli centrisch Rijk).
➔ 1519: Karel Keizer van het Heilige Roomse Rijk (Duitsland en deel centraal Europa).
Veel macht, prestige en middelen, maar ook veel kopzorgen. Doordat hij zo een groot
rijk heeft moet hij ook zorgen voor de rust en het verdedigen van het rijk.
Wat betekent dit voor de Nederlandse burger die onderdaan zijn geworden van Karel V?
Men profiteert van de economische samenwerking en een goed rechtssysteem, men heeft
dan geen stem maar wordt wel vertegenwoordigt door de adel in de Staten-Generaal. De
burgers voelen zich wel onderdaan, maar geen ‘Nederlander’. De landsheer is vaak afwezig
en vraagt geld voor verre oorlogen. De vorst heeft hele andere belangen en de vorst
probeert door alle middelen om die aan te wenden voor zijn projecten en voor de
Nederlanden dus niet altijd zichtbaar zijn of te begrijpen zijn. In 1555 neemt hij de beslissing
om zijn rijk op te splitsen in 2 rijken (Ferdinand en Filips II).
(in het kort):
1. Profiteert van economische samenwerking en goed rechtssysteem.
2. Heeft geen stem, maar wordt vertegenwoordigd in Staten.
3. Voelt zich wel onderdaan, maar geen ‘Nederlander’.
4. Landsheer is vaak afwezig en vraagt geld voor verre oorlogen.
Problemen in de Nederlanden
Philips II werd gezien als een ‘vreemde’ nieuwe vorst.
➔ Philips II krijgt een aantal problemen:
1. Hij heeft bijvoorbeeld problemen met de hoge adel. Die hebben namelijk de
indruk dat ze buitenspel gezet worden door raadsleden die hun carrière te
danken hebben aan Philips II. De hoge adel voelt zich minder machtig en kan
slecht tegen de centralisatie van de vorst.
2. Ongenoegen met het religiebeeld. Er zijn kerken die zich willen afscheiden en een
nieuwe richting willen kiezen. Er zijn strenge vervolgingen voor ketters →
Nederlanders hebben hier grote moeite mee en willen juist dat de vervolgingen
stoppen. Philips II vindt dat dit wel gehandhaafd moet worden.
De opstand werd vroeger gezien als een strijd tegen voor het geloof, maar de strijd begint
waarschijnlijk anders: De Opstand is een burgeroorlog → Een strijd onderling die het
rechtmatige gezag trouw willen blijven en een groep die daar kritiek op hebben. → Het
eindresultaat is door niemand bedacht, maar door omstandigheden zo verlopen.
, ➔ Idee van Nederlands ‘vaderland’ is in eerste instantie oplossing voor
propagandaprobleem.
Het ‘wonderjaar’ 1566:
April: Verbond der Edelen biedt ‘smeekschrift’ aan bij Margareta van Parma. Ze willen dat de
strenge plakketen worden verminderd. → Ketterijwetgeving opgeschort. Deze ‘Geuzen’
worden ongekend populair.
➔ Wanneer de ketterij wetten worden opgeschort geeft dit de mogelijkheid om
hagenpreken te houden. Gevluchte calvinisten en protestanten komen namelijk
terug → Sommige lopen uit de hand en dit leid tot de beeldenstorm van 1566. →
vanuit Zuid-Vlaanderen ging het als een lopend vuur over de rest van Nederland. →
Dit gebeurde in verschillende vormen. → Op sommige plaatsen was het
gewelddadiger dan in andere gebieden.
Twee perspectieven op 1566
1. Het perspectief van de koning: Hoge adel en stadsbesturen hebben dit laten
gebeuren. → Philips vond dat ze moesten ingrijpen
2. Het perspectief van de hoge adel: Wij hebben het land gered van een burgeroorlog.
→ Zeggen dat ze het weer tot rust hadden gebracht.
➔ Besluit Filips: ‘bad cop, good cop’ strategie → Eerst straf, dan genade. → Hij verwijd
dit voor grote mate aan de hoge adel → Hij stuurde de Hertog van Alva naar
Nederland 1567-1573.
De Strafexpeditie van de Hertog van Alva 1567-1570
➔ Raad van Beroerten veroordeelt 13.000 mensen, rond de 1100 executies.
➔ Oranje in ballingschap, werft troepen.
➔ Aanvankelijk weinig succes → Alleen bij Heiligerlee werd succes geboekt.
➔ In 1570 zijn Nederlanden ‘gepacificeerd’. Maar niets is minder waar, Willem van
Oranje maakt hier ook wel gebruik van: Hij start een propaganda programma.
De uitvinding van het Nederlandse vaderland
➔ Propaganda Willem van Oranje → Niet tegen de koning, maar tegen zijn aanhangers
zoals Alva. Tegen de buitenlandse ‘vijand’. → Anti-Spaans maar niet anti-katholiek,
hij wil ook veel Nederlanders achter zich krijgen. Dit is vrij succesvol.
➔ De Nederlanden als gemeenschappelijk ‘vaderland’
➔ Oranje als de ‘Vader des Vaderlands’
Het probleem van Alva
➔ Nederlanden moeten zelf gaan betalen → Philips probeerde ook met Alva om een
landelijke belasting in te voeren. → Dit was weinig succes.
➔ Filips II beheert een wereldrijk → Daarom is Nederland maar een ‘onderdeel’ van zijn
rijk. → Hierdoor krijgt Alva niet alle goederen die hij nodig heeft voor een succesvolle
oorlog.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller bilbobeggings. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.12. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
78252 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now