Mijn tweede tussentijdse essay voor het vak kritische studies van management en innovatie. Het onderwerp is he t spanningsveld in de relatie tussen managers en zorgprofessionals.
Het essay werd beoordeeld met een onvoldoende (O) of voldoende (V). Dit essay is beoordeeld met een V.
Het spanningsveld in de relatie tussen managers
en zorgprofessionals
Naam: x
Studentnummer: x
Vak: GW5638PM – Kritische Studies
Tutor: Syb Kuijper
Aantal woorden: 1637
, Inleiding
In organisaties spelen verschillende mensen verschillende rollen. De een bekleedt de rol van een manager,
de ander als specialist. Ook zorginstellingen kenmerken zich met eenzelfde soort structuur en dergelijke
rollenverdeling. Een voorbeeld is de zorgaanbieder MOB, geleid door managers Ismail en Jacco (MOB
Maatschappelijk Ondersteuningsbureau, 2022). MOB voorziet cliënten in verschillende steden van
thuiszorg en heeft daarom ook wijkverpleegkundigen en thuisbegeleiders in dienst, de zorgprofessionals.
De laatste tijd is er steeds meer aandacht gekomen voor de relatie tussen managers en zorgprofessionals.
Managers en zorgprofessionals vervullen andere rollen en taken en voeren deze dan ook uit vanuit andere
perspectieven, wat kan leiden tot spanning. De taak van managers kan omschreven worden als ‘het
organiseren van hulp gericht op de zorgbehoefte’ en de taak van zorgprofessionals kan omschreven worden
als ‘handen uit de mouwen steken’ (Stroopendaal, 2008). Managers en bestuurders stellen protocollen en
richtlijnen op waaraan zorgprofessionals zich dienen te houden. Met name in grote zorginstellingen waarbij
er op verschillende locaties zorg wordt geleverd, is er niet één centraal besturingspunt. Om de kwaliteit van
de zorg en de controle erover te kunnen waarborgen wordt er gebruik gemaakt van protocollen,
standaarden en dergelijken. De keerzijde hiervan is dat professionals zich erdoor beklemd voelen.
Professionals voelen zich gebonden aan de protocollen en beweren dat er te weinig ruimte is voor
‘professionele autonomie’: de ruimte voor professionals om af te wijken van protocollen om hun kennis en
kunde toe te passen op specifieke gevallen (Stroopendaal, 2008). Professionals zetten zich steeds meer af
tegen bureaucratisering in hun werkveld (Tonkens, 2013). Verder leidt standaardisatie vaak tot
administratieve werkzaamheden, waardoor professionals het idee hebben niet hun ‘echte werk’ te kunnen
doen. Er is een duidelijk spanningsveld merkbaar in de relatie tussen managers en zorgprofessionals, onder
andere omdat de twee werken vanuit een ander perspectief en andere doelen centraal hebben staan:
managers organiseren en de professionals voeren uit. Dit sluit aan bij het functionalistisch paradigma
(Thomas, 2003). In dit essay wordt er een analyse gemaakt op de vraag: “Hoe kan het spanningsveld tussen
managers en zorgprofessionals worden verklaard met verschillende literatuur en leidt dit spanningsveld
tot verminderde professionaliteit van zorgprofessionals?”. MOB wordt gebruikt als empirisch voorbeeld om
de relatie tussen managers en zorgprofessionals te analyseren.
Marktlogica en bureaucratische logica
Tonkens (2003) herkent en erkent het spanningsveld tussen managers en zorgprofessionals en richt zich
met name op de terminologie van Freidson die de professionele logica en bureaucratische logica benoemt.
Naast deze twee herkent Tonkens ook een derde: marktlogica. Deze drie logica’s botsen met elkaar doordat
ieder andere kernwaarden hebben.
In de marktlogica staat de klant en zijn wil en kunnen centraal. Een belangrijk begrip in deze logica
is keuzevrijheid wat tot stand komt door concurrentie. Dit is in de praktijk te zien aan de keuzevrijheid in
de zorg: patiënten hebben de keuze om zelf een zorgaanbieder te kiezen. Toch is er geen sprake van
volledige keuzevrijheid. Zorgverzekeraars die selectieve vergoedingen aanbieden kunnen de keuze van
patiënten beperken. We zien dit ook in MOB. Naast MOB zijn er talloze andere zorgaanbieders die met elkaar
concurreren om cliënten. De managers moeten vanuit de marktlogica hun prijzen reëel en tegelijkertijd zo
laag mogelijk te houden om cliënten te behouden. Daarbij is MOB echter wel gebonden aan hetgeen wat de
zorgverzekeraars vergoeden. Zorgprofessionals echter vervullen hun taken niet met oog op prijzen en/of
concurrentie.
Een tweede logica is de bureaucratische logica waarbij termen als zorgvuldigheid,
voorspelbaarheid en rechtsgelijkheid belangrijk zijn: iedereen dient in gelijke gevallen gelijk behandeld te
worden (Tonkens, 2013). Er is dus geen sprake van maatwerk, maar standaardisatie. Dit is echter ook
hetgeen waar de zorgprofessionals zich tegen afzetten. Toch ontlenen ze ook zekerheid, duidelijkheid en
veiligheid aan de protocollen en standaarden, dit wordt bureaucratische gehechtheid genoemd. De
thuisbegeleiders van MOB moeten bij een nieuwe cliënt veel papier- en organisatiewerk verzetten voordat
de zorg kan starten, iets wat zij vaak liever niet doen en van mening zijn dat het niet een onderdeel zou
moeten zijn van hun werk. Hun hart ligt immers bij het daadwerkelijk verlenen van de zorg. Vanuit het
managementteam zijn deze papieren belangrijk om verantwoording af te leggen aan anderen, zoals de
2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller et98. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.95. You're not tied to anything after your purchase.
