Summary
Samenvatting staatsrecht
- Course
- Institution
In deze samenvatting worden de belangrijkste begrippen van het staatsrecht beschreven.
[Show more]
Seller
Follow
maritvandervelde
Content preview
StaatsrechtHfd. 1 De Nederlandse staat en zijn bewoners
1.1 De Nederlandse staat
1.1.1 Kenmerken van een staat
- De samenleving bestaat uit mensen die ieder hun individuele belangen nastreven,
zoals het hebben van een eigen inkomen, een goede woning en een bestaan in
vrijheid.
- Daarnaast zijn er ook collectieve belangen, zoals veiligheid, volksgezondheid,
onderwijs en het gebruik van de ruimte om ons heen, die voor de samenleving als
geheel van belang zijn.
- Staat= gemeenschap van mensen, bepaald grondgebied en een organisatie met het
hoogste gezag
Ad 1 Grondgebied
Het grondgebied van een staat (territorium) kent grenzen aan tot stand zijn gekomen in een
verdrag met buurlanden
Ook brede strook zeewater en luchtruim
Ad 2 Gemeenschap
De gemeenschap wordt gevormd door mensen die daartoe behoren vanwege hun
afstamming, of die op eigen verzoek de nationaliteit van de staat hebben verkregen
Verschillende taal, godsdienst, cultuur en geschiedenis mensen die zich met elkaar
verbonden voelen
Uit zich in nationale symbolen: vlag en volkslied
Ad 3 Gezag
De staat heeft exclusieve zeggenschap op en over zijn gehele grond grondgebied
Scheppen en handhaven van orde en recht
Alleen hoogste gezag mag geweld gebruiken (geweldsmonopolie)
Uitgevoerd door burgers, vreemdelingen die zich als toerist, werknemer,
verkeersdeelnemer, enz. op het grondgebied van de staat bevinden
- Staat= het land, het grondgebied
- Staat= de overheid, het gezag
De staat is soeverein -> zelfstandige en ondeelbare eenheid
De staat is een rechtspersoon naar burgerlijk recht -> zelfstandig drager van rechten en
plichten en als staatsmacht kan optreden in het juridisch verkeer
4de kenmerk staat:
Erkenning van een staat door andere staten
Taken overheid:
- Bescherming van de burgers (landsgrenzen bewaken en orde handhaven)
- Algemeen belang wordt gediend -> door als wetgever op te treden, door de staat te
besturen en door middel van rechtspraak
Staatsrecht= manier waarop de inrichting van de staat en het optreden van de overheid zijn
georganiseerd
Bestuursrecht= wijze waarop de overheid de samenleving bestuurt
Strafrecht= regelt de vervolging van bevoegdheden binnen de staat, de bescherming van
burgers tegen het optreden van de staat en de handhaving van individuele vrijheden van
burgers
,1.1.2 Het Koninkrijk der Nederlanden
Staatsrechtelijk samenwerkingsverband: land dat onafhankelijk is, maar wel bij het
Koninkrijk der Nederlanden wil blijven
Nederland, de Nederlandse Antillen en Aruba (status aparte)
- Preambule= aanhef
- Rijkswetten= wetten die in het gehele Koninkrijk van toepassing zijn
1.2 Nederlanders en vreemdelingen
- Rechtspositie= geheel van rechten en plichten van vreemdelingen in Nederland
1.2.1 Nederlanderschap
Burgers die tot het Koninkrijk der Nederlanden behoren, hebben de Nederlandse
nationaliteit; anders gezegd: zij bezitten het Nederlanderschap.
Rechtsgevolgen:
1. Nederlanders hebben vrije toegang tot Nederland en mogen hier vrij verblijven
2. Het wetboek van Strafrecht heeft exterritoriale werking -> Nederlanders die buiten
Nederland misdrijf plegen krijgen te maken met het Nederlandse Wetboek van
Strafrecht
3. Nederlander die in het buitenland gevangen wordt genomen, geniet diplomatieke
bescherming
4. Nederlanders worden niet aan andere staten over gedragen
5. Kunnen kiezen wie in Tweede Kamer komt, kunnen ook zelf gekozen worden
6. Sommige openbare functies kunnen alleen door Nederlanders worden vervuld
7. Nederlanders kunnen aanspraak maken op voorzieningen of uitkeringen zoals
bijstand, kinderbijslag en huurtoeslag
Vreemdeling heeft de eerste 6 rechten niet en de laatste alleen als hij rechtmatig in
Nederland verblijft
- Vreemdeling= hij die de Nederlandse nationaliteit niet bezit
De staat bepaalt zelf hoe iemand de nationaliteit van die staat verkrijgt of verliest -> RWN
1. Nederlanderschap doorgegeven door de ouders
2. Derde generatie= kinderen van wie de niet-Nederlandse ouders in het Koninkrijk zijn
geboren uit hier woonachtige vreemdelingen
3. Minderjarigen die geadopteerd zijn
4. Vreemdelingen die aan art. 6 RWN voldoen kunnen het Nederlanderschap verkrijgen
door optie
Vreemdeling legt in gemeentehuis optieverklaring af, die na onderzoek door
burgemeester kan worden bevestigd
Vreemdeling die niet voor optie in aanmerking komt moet verzoek om naturalisatie
indienen bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst, die na onderzoek kan instemmen
met het verzoek
- Naturalisatietoets= vreemdeling moet laten zien dat hij is ingeburgerd, door zich
verstaanbaar te maken in het Nederlands en iets te weten te komen over werk en
inkomen, wonen, gezondheid, verkeer, staatsinrichting, en alledaagse zaken
Optie bevestigd of ingestemd met naturalisatie dan moet de vreemdeling deelnemen
aan een naturalisatieceremonie waar hij een verklaring van verbondenheid
uitspreekt; geeft aan dat hij vrijheden en rechten van Nederlandse staat eerbiedigt
- Afstandsplicht= eigen nationaliteit kwijt raken, anders wordt verzoek geweigerd
,Nederlanders kunnen Nederlanderschap ook verliezen;
1. Ontnemen aan Nederlanders die onherroepelijk zijn veroordeeld wegens een misdrijf
waarbij de essentiële belangen van het Koninkrijk of één van de daartoe behorende
landen zijn geschaad
2. Degene die zich vrijwillig aansluiten bij krijgsdienst die tegen het Koninkrijk vecht dan
wel tegen een bondgenootschap
Art. 1 Wet op de identificatieplicht -> geeft aan met welke documenten iemand zijn
identiteit, dus ook zijn nationaliteit, kan aantonen
1.2.2 Vreemdelingen
- Koppelingsbeginsel= een vreemdeling die niet rechtmatig in Nederland verblijft,
behalve in uitzonderingsgevallen, kan geen aanspraak maken op de toekenning van
verstrekkingen, voorzieningen en uitkeringen zoals een bijstandsuitkering
Rechten van vreemdeling zijn gekoppeld aan zijn rechtmatig verblijf
- Visum= Nederland verleent toestemming aan een vreemdeling om gedurende korte
tijd in Nederland te verblijven (3 maanden)
- Machtiging tot voorlopig verblijf= langer verblijf voor werk, studie of
gezinshereniging
- Verblijfsvergunning regulier= wordt afgegeven onder beperking, is doel voor het
verblijf
Voor asielzoekers gelden andere regels als voor vreemdelingen
Moeten verblijfsvergunning asiel aanvragen in een Nederlands aanmeldcentrum
- Rust- en voorbereidingstermijn van 6 dagen vooraf
- Kans van slagen van zijn verzoek duurt ongeveer 8 dagen
Art. 13 Vw (vluchtelingenwet)
1. Verblijfsvergunning als Nederland hiertoe verplicht is door bijv. het
Vluchtelingenverdrag, op grond waarvan een asielzoeker als vluchteling wordt
aangemerkt
2. Als met aanwezigheid van de vreemdeling een wezenlijk Nederlands belang is
gediend -> Koningin Máxima
3. Als er klemmende redenen zijn van humanitaire aard, zoals ziekte of hereniging met
een kind of partner
1.2.3 Bewegingsvrijheid van burgers
De invloed van de overheid is niet absoluut maar wordt begrensd door fundamentele
rechten van burgers -> grondrechten moeten worden gerespecteerd, alleen inbreuk
opmaken als dit wettelijk is vastgelegd
1.3 Bronnen van staatrecht
- Constitutie/ staatsregeling= de rechtsregels die het staatsgezag en de organisatie van
de staat vastleggen
Het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden
Het Statuut regelt de organisatie van het Koninkrijk en de onderlinge verhoudingen en
samenwerkingen tussen Nederland en de overzeese delen van het Koninkrijk
De Grondwet
De Grondwet regelt de inrichting en het functioneren van de Nederlandse staat en
staatsorganen en de verdeling van de staatsmacht
, (Organieke) wetten, reglementen
- Als de Grondwet bepaalt dat iets (nader) geregeld moet worden in een wet in
formele zin, dan spreken we van een organieke wet
- Reglementen van de staatsorganen regelen onder andere de gang van zaken bij
vergaderingen en andere werkzaamheden
Gewoonterecht
Omdat het staatsrecht zich ontwikkelt, vinden we dit ook in (ongeschreven) regels van
gewoonterecht -> is sprake van als een bepaald gebruik waarvan men vindt dat het juridisch
zo hoort, een zekere tijd voortduurt
Verdragen en Europese maatregelen
- De regels in verdragen die rechtstreeks van toepassing zijn in Nederland, zijn
bronnen van het Nederlandse staatsrecht
- Ook verordeningen en de rechtstreeks werkende Europese richtlijnen zijn bronnen
van staatsrecht
Jurisprudentie
- Rechtersrecht= met hun uitspraken verduidelijken zij de bestaande rechtsregels en
passen zij deze toe op concrete gevallen
Hfd. 2 Grondrechten in Nederland
2.1 Grondrechten
2.1.1 Ontwikkeling van de grondrechten
- Mensenrechten= ieder mens heeft bepaalde rechten die horen bij het mens-zijn, deze
rechten zijn onvervreemdbaar (kunnen niet aan ander worden overgedragen)
- Klassieke grondrechten= waarborgen in zekere zin de vrijheden van burgers die de
overheid moet respecteren , waardoor voor de burger een staatsvrije sfeer wordt
gewaarborgd
Waarborgnormen/ vrijheidsrechten
- Sociale grondrechten= vormen als het ware een opdracht voor de overheid om
ervoor te zorgen dat er sociale gerechtigheid heerst in de samenleving en dat iedere
burger kan beschikken over voldoende gezondheidszorg, onderwijs en inkomen
zodat hij zichzelf kan ontplooien
Instructienormen
2.1.2 Werking van grondrechten
- Verticale werking= werking van grondrechten tussen overheid en burgers
Klassieke grondrechten: onthouding van bemoeienis door de overheid
Sociale grondrechten: overheid actief ingrijpen
- Horizontale werking= tussen burgers onderling
- Self-executing= hebben rechtstreekse werking
Kunnen dus direct een beroep hierop doen
2.1.3 Beperking en botsing van grondrechten
Een extra moeilijkheid bij de beoordeling van de doorwerking van grondrechten in
horizontale verhoudingen is dat de partijen door het sluiten van overeenkomsten zelf
afspraken kunnen maken die een grondrecht beperken
- Burgerschapsrechten= grondrechten die voorwaarden stellen aan de nationaliteit
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller maritvandervelde. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.44. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53340 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now