Praktisch burgerlijk procesrecht
Hoofdstuk 1
Privaatrecht bevat regelend recht, dus de rechter kijkt eerst naar afspraken tussen partijen en daarna pas
het wetboek.
Materieel burgerlijk recht: omvat inhoudelijke rechten en plichten, zoals rechtsregels om situaties,
rechtsverhoudingen en handelingen juridisch te definiëren en kwalificeren.
Formeel burgerlijk recht: manier waarop een procedure moet worden gevoerd. Dit wordt ook wel
burgerlijk procesrecht genoemd. Dit omvat vormvoorschriften en procedureregels waarmee een persoon
in een civiele procedure zijn materiële rechten en plichten kan effectueren (=verrichten).
Functies burgerlijk procesrecht:
- Handhaven en beïnvloeden van materiële burgerlijke rechten en plichten.
- Gerechtelijke procedure voorkomen (preventiefunctie).
- Eigenrichting voorkomen (zonder wettelijke bevoegdheid zijn recht halen).
Bronnen burgerlijk procesrecht: Wetten, internationale verdragen en verorderingen, jurisprudentie,
gewoonterecht en algemene rechtsbeginselen. Jurisprudentie wordt gebruikt als een aanvulling.
Rechtsbron = vindplaats rechtsregel.
Wetboek van Burgerlijke rechtsvordering (Rv): regels over het voeren van een procedure bij de burgerlijke
rechter. Dit wordt aangevuld door landelijke procesreglementen.
Wet op rechterlijke organisatie (Wet RO): staat in hoe de rechterlijke macht is georganiseerd.
Internationale regelgeving die belangrijk is voor het burgerlijk procesrecht:
1. EEX-verordening (herschikking)/Brussel I-bis
2. EG-bewijsverordering
3. EG-betekenisverordering
4. EVRM
Algemene uitgangspunten worden gevormd door algemene rechtsbeginselen en voorschriften voor
procedures. Dat is een leidraad voor de rechter;
Recht op rechtspraak en rechtsbijstand
Iedereen moet een geschil kunnen voorleggen aan een overheidsrechter en iedereen heeft recht op
juridisch bijstand. Het gevolg is het toegangsprincipe: iedereen moet toegang hebben tot een rechter en
rechtsbijstandverlener (advocaat). Minder draagkrachtigen hebben in beginsel recht op gesubsidieerde
rechtsbijstand.
Onafhankelijke en onpartijdige rechter
Recht wordt gesproken door een onafhankelijke en onpartijdige gerechtelijke instantie. Bij
onafhankelijkheid is rechter geen verantwoording verschuldigd aan de overheid of andere rechters. Bij
onpartijdigheid oordeelt de rechter zonder zich te laten leiden door personen van de procespartijen. Als
een partij twijfels heeft (op rechtvaardige gronden) over de rechter, kan hij verzoek doen tot wraking. De
rechter wordt dan vervangen. Dit wordt verschoning genoemd. De rechter kan ook zelf een
verschoningsverzoek indienen, als hij een procespartij persoonlijk kent.
Hoor en wederhoor (ook wel gelijkheidsbeginsel)
Beide partijen moet evenveel de gelegenheid krijgen om hun standpunt naar voren te brengen en hebben
recht om te reageren op informatie die de rechter gebruikt om tot een oordeel te komen.
,Behandeling en beslissing binnen redelijk termijn
Er gelden termijnen voor het indienen van processtukken. De beslissing over een zaak moet ook binnen
redelijke termijn geschieden.
Openbaarheid van zitting en uitspraak (openbaarheidsbeginsel)
Zittingen moeten openbaar, maar er kunnen uitzonderingen gemaakt worden. Uitspraken moeten ook
openbaar, maar zonder uitzonderingen.
Motiveringsbeginsel
Een uitspraak moet gemotiveerd zijn. Het moet grondslagen en argumenten bevatten.
Geen rechtsweigering en volledige beslissing
De rechter mag niet weigeren om een uitspraak te doen en de uitspraak moet volledig zijn. Dit houdt
verband met recht op rechtspraak, want elke partij heeft recht om zijn zaak volledig aan de rechter voor
te leggen en een uitspraak te krijgen.
Beginsel van partijautonomie
Beslissing van de rechter moet gevormd worden door stellingen van procespartijen. De rechter is lijdelijk,
hij oordeelt alleen over wat de partijen voorleggen. Dit heet lijdelijkheidsbeginsel.
Ambtshalve aanvulling van rechtsgronden
Rechter kan indien nodig aanvulling doen op de rechtsgronden, als de partij zijn vordering of verweer op
onjuiste grondslag baseert. De procespartij moet als voorwaarde wel voldoende feiten en
omstandigheden aanvoeren om de juiste rechtsgrond te onderbouwen.
, Hoofdstuk 2 Deelnemers aan het burgerlijk procesrecht
- Natuurlijke personen en rechtspersonen:
Een natuurlijk persoon is een mens en een rechtspersoon is een bedrijf of organisatie, die juridisch
als persoon worden gezien en bepaalde rechten en plichten hebben. Een natuurlijk persoon wordt
vertegenwoordigd door een handelingsbekwame persoon die zijn wettelijke vertegenwoordiger is, als
hij zelf handelingsonbekwaam is. De vertegenwoordiger is dan de formele procespartij en de
vertegenwoordigde de materiële procespartij.
Een rechtspersoon wordt vertegenwoordigd door een natuurlijk persoon. De rechtspersoon is in dit
geval zowel de formele, als materiele procespartij. Als een bedrijf failliet gaat, wordt er een curator
aangesteld die de rechtspersoon vertegenwoordigt als de formele procespartij.
Als een eiser een procedure begint vanwege groepsbelang of algemeen belang, treed hij in als
belangenbehartiger voor het collectieve belang.
- Rechtsbijstandverleners
Voor een procedure is specialistische kennis vereist, daarom wordt er aangeraden om en procedure
te laten bijstaan door een deskundige rechtsbijstandverlener, zoals een advocaat. In sommige
gevallen is een procesvertegenwoordiging door een advocaat verplicht, maar bij de kantonrechter of
kortgedingsprocedures niet. De kerntaak van een advocaat is het voeren van gerechtelijke
procedures. Een advocaat die bij de Hoge Raad procedeert is een cassatieadvocaat.
Bij procedures waarbij een advocaat niet verplicht is, kan een vertrouwenspersoon of gemachtigde
ook de partij vertegenwoordigen. De gemachtigde moet wel schriftelijke volmacht hebben waarin
staat dat hij bevoegd is om de partij te vertegenwoordigen.
- Gerechtsdeurwaarder
Een gerechtsdeurwaarder is een openbare ambtenaar met officiële ambtstaken. Dit is geregeld in de
Gerechtsdeurwaarderswet. Een deurwaarder kan ook als gemachtigde optreden. De kerntaken zijn:
1. Uitbrengen van exploten.
2. Conservatoir beslag leggen.
3. Ten uitvoer leggen van uitspraken van de rechter.
- Griffier en gerechtssecretaris
De griffie beheert de agenda, dossiers en archief van de gerechtelijke instantie. Een
gerechtssecretaris is de rechterhand van de rechter. Hij verzorgt de voorbewerking van zaken, maakt
aantekeningen van het proces-verbaal, overlegt na de zitting met de rechters (raadkameren) en
schrijft een conceptvonnis of beschikking. Als hij aantekeningen maakt tijdens de zitting, wordt hij
griffier genoemd.
- De rechter
De rechter doet uitspraak aan het einde van de procedure, heeft een lijdelijke rol en doet de
regievoering. De benoeming van de rechter wordt gedaan door een koninklijk besluit. Als de rechter
zijn taken en bevoegdheden niet uitvoert zijn er maatregelen:
a. Schriftelijke berisping (waarschuwing).
b. Inhouding van salaris tot een bedrag van maximaal een halve maand.
c. Schorsing van maximaal 3 maanden.
d. Ontslag.
De 3 gerechten van Nederland (in hiërarchische volgorde): Hoge Raad, (Gerechts)hoven, Rechtbank.
Rechtbanken nemen kennis van zaken in eerste aanleg. Ze zijn gevestigd in een bepaald geografisch
gebied (arrondissement). Dit is bepaald in de Wet op de rechterlijke indeling.
Het hof behandelt en beslist in hoger beroep. Het hof en rechtbanken zijn feitenrechters. De Hoge Raad
is een cassatierechter en kan de uitspraak van een lagere rechter vernietigen als er sprake is van:
1. Verzuim van juridische vormen
2. Schending van het recht
Een enkelvoudige kamer heeft 1 rechter en een meervoudige kamer heeft 3 rechters (raadheren).
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller suedaesma. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.33. You're not tied to anything after your purchase.