Sprekend verleden - Sprekend verleden geschiedenis bovenbouw havo 4/5 leerwerkboek
In deze samenvatting staat een uitgebreide (8 pagina's) samenvatting over alles wat je moet weten over het hoofdstuk 'Republiek tot Rechtstaat'. Met alleen deze samenvatting hoef je je boek bijna niet meer open te doen. Alles word erin behandeld. Van de opstand met Spanje tot de partijen rond de ja...
Samenvatting hoofdstuk 10 van Republiek tot Rechtsstaat
1. de opstand in de Nederlanden
In 1568 begin in de Nederlanden de opstand tegen Spanje, vaak ook de tachtigjarige oorlog
genoemd. De Nederlanden maakten toen een groot deel uit van een groot spaans rijk. Dat
rijk werd bestuurd door de vader van Karel de V.
Oorzaken opstand: 1555
- Het streven van Karel V en Filips II naar centralisatie (= Een land (grondgebied)
wordt dan vanuit één punt bestuurd)
- De splitsing van de christelijke kerk door de hervorming (= De hervorming of
reformatie leidde tot een godsdienstige splitsing in enerzijds de katholieke kerk en
anderzijds een aantal protestantse kerken)
De aanleiding tot de opstand: 1566
- Smeekschrift (= Het smeekschrift der edelen was in de nederlanden een
verzoekschrift dat ongeveer 200 edelen een bond tekende dat de lage edelen in
opstand kwamen)
- Beeldenstorm (= Fanatieke nederlandse protestanten vernielde de heiligenbeelden
en versieringen in katholieke kerken in nederland. De protestanten waren het niet
eens hoe de katholieken hun geloof uiten)
- De komst van Alva (= Alva was een machtige hertog uit Spanje. De spaanse koning
is woedend dat de beeldenstorm heeft plaatsgevonden en stuurd Alva en 10.000
man mee om de opstand te onderdrukken)
De opstand begint: 1568
In 1568 vielen Willem van Oranje en zijn broers met door hen zelf betaalde huurlegers vanuit
het duitse rijk de nederlanden binnen, in het zuiden en het noorden. De bedoeling was dat
het volk in opstand kwam tegen Alva maar dat gebeurde niet. De onderneming was een
grote mislukking.
Een poging van Willem van Oranje om de radicale katholieken en radicale protestanten ter
verzoenen, mislukte. Zijn voorstel in juli 1578 tot religievrede (vrijheid van eredienst voor
iedereen in alle plaatsen waar meer dan honderd gezinnen daarom vroegen) werd
afgewezen.
Het ontstaan van de republiek der zeven nederlanden 1588
De gewesten die zich hadden afgescheiden, zochten samen met Willem van Oranje zonder
succes naar een andere vorst, toen dat mislukte trok hij zich terug. Enkele jaren nadat
Willem van Oranje werd vermoord (1584), besloten de opstandige gewesten zonder vorst
verder te gaan. De republiek der Zeven Verenigde Nederlanden ontstond.
, Aan de opstand komt een einde:
De Spaanse landvoogd Parma boekte in zijn strijd tegen opstandige steden en gewesten
grote successen, waaronder de verovering van Antwerpen in 1585.
Na een lange wapenstilstand, het twaalfjarig bestand (1609-1621) duurde de oorlog nog tot
1648. Toen werd de vrede van munster gesloten, waarbij Spanje de republiek der Zeven
Verenigde Nederlanden officieel erkende. beide partijen hadden hun reden om vrede te
sluiten.
Gevolgen van de opstand:
- Het belangrijkste gevolg was dat de Republiek der verenigde nederlanden
internationaal als onafhankelijke staat werd erkend.
- De nederlanden raakte door de opstand verdeeld
- De opstand was ontstaan als verzet tegen de grote macht van een vorst.
- De gewesten, voortaan meestal provincies genoemd, kregen een grote
zelfstandigheid
- De calvinisten hadden de belangrijkste bijdrage geleverd aan de opstand en zich
overval van de macht meester gemaakt.
2. Waardoor ontstond de gouden eeuw?
De 17de eeuw staat bekend als de Gouden eeuw van de republiek, omdat scheepvaart,
handel en nijverheid, kunst en wetenschap in korte tijd tot grote bloei kwamen. overal in de
wereld vestigden Hollanders en Zeeuwen handelsposten. Van daaruit werden goederen
naar de Republiek gevoerd en verhandeld naar andere Europese landen.
Economische groei tijdens de opstand:
twee belangrijke indirecte oorzaken van de economische groei in de noordelijke nederlanden
tijdens de opstand waren:
- Moedernegotie (= de moeder van alle handel (negotie), de belangrijkste handel in die
tijd. Johan de Witt De Oostzeehandel was belangrijker voor de welvaartsgroei in de
Nederlanden dan de VOC of WIC.)
- ontbreken van feodale traditie (= door de feodale traditie hadden boeren op het land
van de edelen niet de vrijheid op de manier van produceren en schaalvergroting.)
twee belangrijke directe oorzaken van de economische groei in de noordelijke nederlanden
tijdens de opstand waren:
- Specialisatie en commercialisering (= doordat er goedkoop graan werd ingevoerd,
kon de voedselvoorziening op peil worden gehouden. De hollandse boeren slaagden
erin de landbouw winstgevend te maken, door middel van specialisatie en
commercialisering.
- De val van Antwerpen en het afsluiten van de Schelde (= De val van Antwerpen 1585
en het afsluiten van de Schelde werden een economische stimulans voor de
Hollandse en Zeeuwse stelde. In de 16de eeuw was Antwerpen de grootste haven-
en handelsstad van Europa, maar door de herovering van de spaanse voogd Parma
besloten de rijke kooplieden naar Amsterdam te gaan.)
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller katinkadocter. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.41. You're not tied to anything after your purchase.
