Samenvatting college-aantekeningen per tijdvak - Filosofie voor pedagogen
10 views 1 purchase
Course
Filosofie Voor Pedagogen (P_BFIPEDA)
Institution
Vrije Universiteit Amsterdam (VU)
Samenvatting van alle college-aantekeningen (met extra uitleg). Ingedeeld per tijdvak en filosoof. Een lopend verhaal in plaats van losse hoorcollege aantekeningen.
Wat is filosofie?
Plato / Aristoteles: “Filosofie is de radicalisering van de verwondering (wanneer
vertrouwdheid wegvalt).” = doordenken
Kant: “Filosofie als kritische houding van de rede, op zoek naar inzicht.”
Wittgenstein: “Filosofie als taalanalyse om (verborgen) aannames te ontmaskeren.”
(voorbeeld: tafelpoten/ legs of the table)
Dus…
Vraagtekens zetten bij het vanzelfsprekende
Dan het onderliggende kader analyseren
Resultaat: redelijk verworven inzicht en begrip
Oudheid en middeleeuwen
‘Ware werkelijkheid in stabiele, universele en kenbare principes’
Oudheid
‘Een ware, rationeel inzichtelijke orde’
Er zijn twee opvattingen over het begin van de filosofie:
1. Van mythos naar logos
Mythos (mythes): symbolische verhalen over goden en helden
Logos (logica): rationele verklaringsmethoden van de filosofie
Afstandelijk en belangeloos waarnemen en beschrijven van de werkelijkheid,
los van de praktijk
Bestaande orde wordt ter discussie gesteld
Maar.. er zijn geen mythes zonder logica en andersom ook niet aangezien er wel eens
mythen worden gebruik in de filosofie (bijv. grot van Plato).
2. De Mileziërs
Een rijke zeemacht met vrije tijd (6e eeuw v. C.). Filosoferen is namelijk alleen voor
welvarende mensen die er tijd voor hebben omdat ze niet hoeven te werken.
Socrates
- Intense zoektocht naar waarheid en de juiste manier van leven
- Wie denkt dat deze zoektocht eindigt met een bepaald antwoord, kan scherpe kritiek
verwachten
- Alle vragen van Socrates zijn of wel ‘betekenisvragen’ (wat bedoel je?) of
‘waarheidsvragen’ (klopt het? )
- Daimonion: een innerlijke stem die optreedt als gids
, Het socratisch gesprek
- Uitgangspunt: inzichten verwerf je niet door ze voorgeschoteld te krijgen, maar door
zelf na te denken
- Door het stellen van vragen, laten verzinnen van voorbeelden en het analyseren van
ervaringen worden tegenspraken door vooronderstellingen opgespoord en
achtergronden en aannames onderzocht.
- Effect: twijfel aan eigen overtuigingen / zekerheden, wat nodig is om de drempel weg
te nemen.
- Doel: opzoek naar ‘beter of zelfs waar antwoord’, het vergoten van zelfkennis en
zelfstandig leren denken
- De kennis die in dit gesprek wordt opgedaan is al op een verborgen manier aanwezig
o Socrates vergelijkt zichzelf daarom met een vroedvrouw of verloskundige: hij
helpt verborgen waarheden naar buiten te brengen
Dualisme: lichaam en geest
- Het lichaam is ‘de kerker van de ziel’: zonder de binding aan het lichaam zou de ziel
rechtstreeks in de ideeën wereld kunnen binnendringen.
- Socrates was dan ook niet bang voor de dood want ‘vrij zijn van het lichaam geeft de
mogelijkheid van ware kennis.
Socrates en Plato
… en de Sofisten
- Sofisten:
o Rondtrekkende leraren die mensen leerden hoe je een goed betoog houdt
o Meesters in de retorica (leer van de welsprekendheid)
o Tegenstanders van Socrates en Plato omdat de Sofisten volgens het leugens
verkochten met mooie woorden
o Voorbeelden:
Corax en Tisias (voorbeeld rechtbank verhaal)
Protagoras: ‘de mens is de maat van alle dingen’
Gorgias: ‘het woord is een machtige heerser’
… en Gorgias
- De retorica (redenaarskunst / welsprekendheid) kan mensen onware dingen bijbrengen
- Gorgias (in Plato’s perspectief)
o Mening als hoogst mogelijk kennisniveau
o Doel: gelijk krijgen
- Socrates:
o Weten als hoogst mogelijk kennisniveau
o Doel: gelijk hebben
o Nuancering: Socrates als ‘beste Sofist’
Bildung
, - (Persoons)vorming of oud ideaal van de universiteit
- Socrates en Plato: waarheid en rede centraal
o In opvoeden en persoonlijkheidsvorming gaat het om het bijbrengen van ware
en algemeen geldende kennis
o De rede moet onware overtuigingen elimineren
- Sofisten: goed leren spreken’
o Het woord ‘toont’ de wereld: het brengt de werkelijkheid aan het licht
o Het goed kunnen voeren van het woord is essentieel om kennis over te brengen
en om te kunnen slagen in de maatschappij
De ideeën en de waarneembare werkelijkheid
- Waarneembare dingen zijn afschaduwingen van de ideeën
- Ideeën als ordeningsprincipes in de zintuigelijke wereld
- Ideeën overstijgen het kennende subject en het getekende object (bijv. we zullen nooit
het perfecte voorbeeld van schoonheid terugvinden)
- Mensen worden met kennis van de ideeën geboren
- Echte kennis is een zaak van herinneren, herinnering opdelven in socratisch gesprek
Plato
Over poëzie: “Als iemand kan aantonen dat poëzie nuttig is, laat diegene dan z’n gang gaan.
De socratische kwestie:
- Plato’s werk is geschreven in dialoogvorm, waarbij verschillende personages aan het
woord zijn: deels fictief, deels historisch. Een personage dat voorkomt is Socrates.
- Socratische kwestie: Wat zijn de woorden van Socrates en wat is ingevuld door Plato’s
eigen visie?
- Antwoorden:
o Plato’s eigen denken wordt in dialoogvorm gedemonstreerd
o Plato’s visie zit verstopt in verschillende fragmenten
o Onderscheid tussen vroege dialogen (Socrates over ethiek) en latere dialogen
(Plato over kentheorie)
Invloed van Heraclitus en Parmenides op Plato
- Heraclitus: alles verandert
o Cratylus (leerling van H, leermeester van P): … daarom is er geen zekere
kennis mogelijk
- Parmenides: de zintuigelijk waarneembare werkelijkheid is inderdaad veranderderlijk
en onbetrouwbaar. De echte werkelijkjeid is echter ‘ondeelbaar’ en ‘onveranderlijk’.
o Plato kiest voor de kan van Parmenides: er moet ‘achter’ de zintuigelijke
werkelijkheid een ‘echte’ werkelijkheid liggen.
Kenleer en de mythe van de grot
- Plato is op zoek naar ware kennis en ontwikkelt daarom een kenleer. Waarom
eigenlijk?
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller bniet. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.59. You're not tied to anything after your purchase.
