Class notes
Hoorcollege 3 Rechtsfilosofie B
- Course
- Institution
Hoorcollege 3 aantekeningen Rechtsfilosofie B
[Show more]
1 review
By: unirechtsgeleerdheid • 8 year ago
Seller
Follow
FleurJ94
Reviews received
Content preview
Hoorcollege 3 RechtsfilosofieDe EU als ‘recht zonder staat’
Het college staat in het teken van Koopmans. Koopmans is een beroemde Nederlandse
rechter die aan de wieg stond van de Europese gemeenschap van toen en de Europese
Unie, zoals wij die nu kennen. Het is iemand die van binnen kent wat de beweegredenen
waren van het Europese Hof van Justitie om enerzijds het leerstuk van rechtstreekse
werking en anderzijds het leerstuk van voorrang van Europees recht in te voeren. De heer
Koopmans heeft een radicale stelling genomen; een expliciete confrontatie met het
Bundesverfassungsgericht. Zijn stelling is; u heeft er niets van begrepen, heren van dat Hof.
Het gaat er niet om dat EU geen staat of geen staatsvolk heeft, het punt is; dat hebben we bij
lange na niet meer nodig. De EU is recht zonder staat. En voor zover dat dat recht zonder
staat is zijn de problemen waar u naar verwijst pseudo- problemen. Dus vandaag gaan we
het tegenovergestelde standpunt analyseren van het Bundesverfassungsgericht.
Inhoud college
1. Samenvatting week 2
2. Koopmans’ visie in een notendop
3. De ontkoppeling van democratie en volkssoevereiniteit.
4. Ontkoppeling van recht en staatssoevereiniteit
De twee fronten waarop Koopmans het standpunt van het Bundesverfassungsgericht
probeert te ontzenuwen. Aan de ene kant gaat hij democratie
ontkoppelen/loskoppelen van volkssoevereiniteit en aan de andere kant gaat hij
proberen recht te ontkoppelen van staatssoevereiniteit.
5. Evaluatie van Koopmans’ standpunt. Is het voldoende sterk om het standpunt van het
Bundesverfassungsgericht te ontzenuwen? Antwoord; nee.
6. De EU als ‘commonwealth’
Samenvatting week 2
Statenbond of Bondstaat? Het Bundesverfassungsgericht stelt ons voor een
ongemakkelijke tegenstelling. Er zijn twee opties; of een Statenbond of een Bondstaat. Een
stateverbond is wat de EU is en een Bondstaat is wat Duitsland is. Wat is nu een Bondstaat?
Duitsland is hier een voorbeeld van. Je hebt de Bundestag (parlement van Duitsland), de
regering en de rechterlijke macht. Op niveau van de Bondsrepubliek Duitsland is de hoogste
rechter het Bundesverfassungsgericht. Dit is het federaal niveau. Daaronder heb je het
niveau van de Länder. Het Bundesverfassungsgericht is als constitutionele rechter bevoegd
om te beslissen wanneer een geschl van mening zich voordoet tussen organen van federaal
niveau of een bevoegdheid ligt bij het parlement of de regering. Dus het is een soort
horizontale bevoegdheidscontrole. Maar het Bundesverfassungsgericht beslist ook wanneer
er een conflict bestaat of een bevoegdheid ligt bij de Länder dan wel op centraal niveau
verticale bevoegdheidscontrole. Hoe zit het in het geval van de Europese Unie? Op een
bepaalde manier zit het ongeveer hetzelfde. Je hebt niet de Trias Politica, maar je hebt een
Europarlement, je hebt de Raad, Europese Raad, ECB, De Rekenkamer en het Europese
Hof van Justitie. Onder dit niveau heb je de verschillende lidstaten. Met het Les Verts arrest
zegt het Hof van Justitie dat de Europese rechter bevoegd is om te beslissen in het geval dat
er een geschil is tussen de instellingen van Europees niveau wie een bevoegdheid heeft
een horizontale bevoegdheidscontrole. Maar het Hof heeft ook voor zich opgeëist dat
wanneer er een conflict is tussen een lidstaat en het centraal niveau, dat het de Europese
rechter is die beslist of de bevoegdheid op niveau van de lidstaten, dan wel de instellingen
ligt. Dus je zou zeggen; er is hier ook sprake van een verticale bevoegdheidscontrole. Dus
, op het eerste gezicht zou je zeggen; de structuur van de Europese Unie is vergelijkbaar aan
die van een federatie. Hier wil het Bundesverfassungsgericht absoluut niks van weten. Het
verschil zit er in dat boven het federaal niveau in Duitsland, het Duitse volk staat. De
veschillende machten op centraal niveau hebben bevoegdheden ontleend aan het Duitse
volk (art. 20 lid 2 van de Grundgesetz). Dat betekent dat de Länder in feite deelstaten zijn
van een volksgemeenschap. Het standpunt van het Bundesverfassungsgericht is dat de EU
een hele andere structuur heeft. Daar heb je een situatie waar de lidstaten onderworpen zijn
aan Europees recht maar dat boven de Europese Instellingen ook nog de lidstaten staan. Er
is in de Europese Unie geen sprake van een Europees volk, maar van Europese volkeren.
De Europese Unie is dus een statenverbond. Volgens het Bundesverfassungsgericht is er
niets tussen een Bondstaat en een Statenverbond, en omdat het geen Bondstaat is kan het
alleen nog maar een Statenverbond zijn.
Autonomie: van het recht of van het volk? De gedachte is dat met rechtstreekse werking
en met voorrang van Unierecht je kunt spreken van een autonome rechtsorde die niet
afhankelijk is van de rechtsordes van de lidstaten. Daar wil het Duitse Hof ook niets van
weten. Volgens het Bundesverfassungsgericht is er geen sprake van een autonome
Europese rechtsorde, omdat er dan sprake is van een autonoom volk. Niet een rechtsorde
die geschapen wordt door volkeren. Wat de Duitse rechter doet is ontkennen dat de EU een
autonome rechtsorde is. Het is in dienst van, en afhankelijk van de Europese lidstaten.
Democratie zonder volk? Parlement zonder volk? En dus ten grondslag aan deze
problematiek staat de gedachte dat democratie in de kern volkssoevereiniteit is. Dat het volk
de hoogste macht is. Als de Duitse rechter de Nederlandse was, zouden ze verwijzen naar
art. 50 GW. De Staten- Generaal vertegenwoordigen het gehele Nederlandse volk. Dus alle
machten in Nederland zijn direct of indirect afgeleid van het Nederlandse volk als een
geheel. Dus geen democratie zonder volk. Maar de consequentie hiervan is tamelijk erg. Dat
is namelijk dat het Europarlement in democratische zin geen parlement is. Het is een
kletsclub, maar niks meer dan dat. Het ontbreekt aan democratische legitimiteit. Het kan
geen Europees volk vertegenwoordigen. De problemen worden niet opgelost door het
parlement meer bevoegdheden te geven. Wat je moet doen is juist meer bevoegdheden
terug geven aan de lidstaten. Dus het standpunt van het Bundesverfassungsgericht is een
standpunt dat niet alleen die Duitse rechter vertegenwoordigt.
Voorbeeld MC vraag
Met zijn onderscheid tussen een Bondstaat en een Statenverbond wil het
Bundesverfassungsgericht laten zien dat de EU:
a) Een sui generis gemeenschap is.
b) Aspecten verenigt van zowel een Bondstaat als een Statenverbond. Niet juist, want
het zijn twee onderscheidde vormen van een rechtsgemeenschap.
c) Een nieuwe cq. eigen rechtsorde is. Niet juist. Dat is precies wat het Duitse Hof
ontkent. Er is geen volk van Europa wat het kan opeisen als een eigen rechtsorde.
d) Geen aanspraak mag maken op autonomie
Koopmans´ visie in een notendop
Hij was advocaat bij de Hoge Raad in Nederland en Rechter bij het Europese Hof.
Je ziet dat hij een dubbele beweging doet. Aan de ene kant wil hij proberen dat arrest onder
uit te halen van het Bundesverfassungsgericht en aan de andere kant wil hij daar iets voor in
de plaats stellen om beter begrip te hebben wat de betekenis is van rechtstreekse werking
en van de voorrang van Europees recht. Je ziet dus een destructieve en constructieve
beweging in zijn artikelen. Wat is de kern van beide? Op welke manier probeert hij de
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller FleurJ94. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.24. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
64438 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now