Summary
samenvatting hc
- Course
- Level
Samenvatting van 6 pagina's voor het vak Geschiedenis aan de VWO / Gymnasium (fout)
[Show more]
Seller
Follow
pukvdbemt
Reviews received
Content preview
Geschiedenis samenvatting Verlichting 1650-19001 Wetenschappelijk revolutie
Vanaf de renaissance kwamen er steeds meer onderzoekers die geen geestelijken
waren. Het gevolg was een periode met een groot aantal uitvindingen die later de
Wetenschappelijke Revolutie werd genoemd. Belangrijke kenmerken: 1) nieuwe
manieren van onderzoeken: observeren, experimenteren en redeneren 2) grote
veranderingen in het leven van mensen: vooruitgang medische zorg en nieuwe
energiebronnen 3) met geweld gepaard gaan verzet van de kerk en aanvankelijk ook
de overheid en sommige bevolkingsgroepen.
Oorzaken revolutie: 1) ontdekkingsreizen: verbrede het wereldbeeld 2) ambachtelijke
technieken: praktische kennis nodig 3) humanistische tekstanalyse: werk Griekse en
Romeinse schrijvers en onderzoekers bestuderen (nadruk op zelfstandig denken van
de mens) 4) het rationalisme van Descartes (1596-1650): kennis komt voort uit
logisch denken, niet uit vaste ideeën 5) empirisme van Locke (1632-1704): kennis
gebaseerd op waarneming en ervaring.
Nieuwe inzichten en ontdekkingen: 1) Isaac Newton kwam tot de natuurwetten
(zwaartekracht), Antonie van Leeuwenhoek ontwierp microscoop 2) wonderen uit de
Bijbel konden niet met het menselijk verstand worden verklaard 3) ontkennen door
reizen nieuwe culturen 4) kritiek op de leer de kerk en levenswijze geestelijken.
Hierdoor ontstonden debatten over de positie van godsdienst in de samenleving.
Godsdienst en geweten werden zaken van het individu. Gevolg was dat bijna alle
vorsten één godsdienst gingen toestaan.
2 Wetenschappelijke revolutie leidt tot de Verlichting
Door de Wetenschappelijke revolutie groeide het aantal mensen dat niet meer iets
als waar aannam en gingen vertrouwen op hun eigen verstand. Zo ontstond in de
18de eeuw de Verlichting en verlichters vonden dat wetenschappelijke methoden
moesten worden toegepast op de samenleving. Met hun boeken wilden zij mensen
meer kennis (licht in de duisternis) bijbrengen. De verlichters wilden gebieden van de
samenleving toetsen aan de criteria van redelijkheid: 1) traditie: pleiten voor
scheiding kerk en staat, strijden tegen bijgeloof en afdwingen van bekentenissen
door marteling 2) religieuze praktijken: verdraagzaam zijn op godsdienstig gebied 3)
bestaande gezagsverhoudingen: volkssoevereiniteit, sociaal contract tussen vorst en
volk of burgers onderling, scheiding der machten in een staat 4) opvoeding: kinderen
meer als kind behandeld worden 5) onderwijs: kennis in samenleving werd vergroot
6) verbreiding van kennis: onderzoekers gingen elkaars resultaten uitwisselen en
samenwerken in wetenschappelijke verenigingen, belangrijkste boek werd de
Encyclopedie.
De maatschappijkritiek leidde tot optimisme en geloof in maatschappelijke
vooruitgang. Het menselijke verstand heeft evenwel zijn grenzen.
3 De belangrijkste verlichters en hun invloed
- Locke en Rousseau: natuurrechten (rechten die voor iedereen gelden) en idee van
sociaal contract (maatschappelijk verdrag om rechten te beschermen. Beroemdste
boek van Lock (1670) is Two treatises of government, beschrijft hij een aantal
rechten. Rousseau koppelde aan de natuurrechten en het sociaal contract ideeën
over: vrijheid en gelijkheid van slaven, vormen van directe democratie op basis van
, Algemene Wil.
- Montesquieu: scheiding der machten (trias politica) om vrijheid te waarborgen
- Adam Smith: tegen mercantilisme (regeringsmaatregelen om de uitvoer zo veel
mogelijk te bevorderen en de invoer zoveel mogelijk af te remmen), dit via een
vrijemarkteconomie, vrijhandel en zo weinig mogelijk ingrijpen van de overheid.
Rationeel eigenbelang speelde hierin een belangrijke rol (ieder individu moet de
vrijheid hebben zijn eigenbelang na te streven).
4 Veranderingen in de politieke cultuur
Nieuwe ideeën vonden brede verbreiding en werden uitvoerig besproken: 1)
privésfeer: salons en koffiehuizen 2) publieke domein: toneel, boeken, tijdschriften en
bibliotheken.
In de meeste Europese staten bestond het absolutisme, uitgegaan van Droit Divin.
De centralisatiepolitiek van de vorsten zorgde voor spanningen. Door de verbreiding
van de verlichte ideeën moesten vorsten voor het eerst rekening houden met de
publieke opinie in alle lagen van de bevolking. Publicatie van verlichtingsideeën werd
angstvallig in de gaten gehouden en soms verboden. Dit censuur was op
verschillende manieren te ontduiken: door kritiek niet direct te uiten (fictief),
dubbelzinnige formulieren te kiezen, boeken illegaal of in het buitenland uit te geven.
In sommige landen omarmden vorsten elementen van het verlichtingsdenken, zonder
dat zij het absolutisme loslieten (verlichte despoten met verlicht absolutisme). Zoals
Frederik de Grote (Pruisen) (Voltaire) en Catharina de Grote (Rusland) (Voltaire en
Diderot).
5 De onafhankelijkheidsoorlog van de VS
- Oorzaak 1: Breed verzet tegen nieuwe Britse belastingen
In 1756 Zevenjarige-oorlog in Noor-Amerika tussen Engeland en Frankrijk. Engelse
koloniën wonnen en koloniën moesten betalen voor de oorlogsschuld, dit deden ze
door ze steeds meer belastingen te laten betalen. De kolonisten waren boos door het
No taxation without representation. Kooplieden besloten tot een boycot of geweld.
- Oorzaak 2: Onbuigzame koers van de Britse koning
Kolonisten werden zich ervan bewust dat hun belangen niet dezelfde waren als de
Engelse. George III en de ministers die hij koos gaven voorkeur uit aan polarisatie,
‘blow must decide’/
In juli 1776 verklaarden dertien Britse koloniën zich onafhankelijk, door committees of
correspondence. De leider van de strijd was George Washington. Door het pamflet
Common Sense kreeg hij veel steun, er stond in dat de Amerikanen aan geen enkele
koning iets verplicht waren, dat een rechtschapen man meer waard was en dat het
continent niet langer genegeerd kon worden.
De oorlog duurde van 1775-1783, in 1776 werd de onafhankelijkheidsverklaring
opgesteld. Het bestond uit drie delen: ideeën waarop de kolonisten hun stap naar
onafhankelijkheid baseerden, grieven tegen George III en het besluit tot
onafhankelijkheid.
6 De grondwet van de VS weerspiegelt de ideeën van de verlichting
De grondwet van de VS in 1787 gaf een weerspiegeling van de ideeën van de
Verlichting. Belangrijke bepalingen: 1) De unie werd een federale staat (afzonderlijke
staten hebben volledige zeggenschap over onderwijs, politie, rechtspraak en
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller pukvdbemt. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.21. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
52355 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now